Τζιν Τίρνεϊ: η βασανισμένη θεά της μεγάλης οθόνης
Έχει κάτι από την αύρα της Λορίν Μπακόλ και της Κάθριν Χέμπορν. Η Τζιν Τίρνεϊ μπορεί να είναι λιγότερο γνωστή από τις δύο προαναφερθείσες σταρ του σινεμά, πρόκειται όμως για μια πραγματική «θεά» της μεγάλης οθόνης, μια εκπάγλου ομορφιάς καλλονή που εντυπωσίασε στον ρόλο της ως Λάουρα στην ομώνυμη ταινία του Ότο Πρέμινγκερ. Οι Cinεπιβάτες ρίχνουν μια ματιά στη συναρπαστική ζωή μιας σχεδόν ξεχασμένης παρουσίας του κινηματογράφου.
Η Τίρνεϊ γεννήθηκε τον Νοέμβριο του 1920 στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης. Ο ιρλανδικής καταγωγής πατέρας της ήταν ασφαλιστής και η μητέρα της γυμνάστρια. Η Τζιν Ελίζα (όπως ήταν το όνομά της) ήταν η μεσαία της οικογένειας: είχε έναν μεγαλύτερο αδελφό και μια μικρότερη αδελφή.
Όταν ήταν ακόμα μαθήτρια ξεκίνησε να γράφει στίχους. Το πρώτο της ποίημα είχε τίτλο «Νύχτα» και δημοσιεύτηκε στην σχολική εφημερίδα. Από τότε το να γράφει ποιήματα έγινε αγαπημένη της ασχολία για την υπόλοιπη ζωή της.
Το «ψώνιο» της ηθοποιίας της κόλλησε όταν έπαιξε τη Τζο σε σχολικό ανέβασμα του βιβλίου «Μικρές Κυρίες». Μετά το σχολείο πέρασε δυο χρόνια στην Ευρώπη σπουδάζοντας και στις ΗΠΑ επέστρεψε το 1938, έχοντας μάθει να μιλά άπταιστα γαλλικά.
Σε επίσκεψή της στα στούντιο της Warner Bros., ο σκηνοθέτης Ανατόλε Λίτβακ εντυπωσιάστηκε τόσο από την ομορφιά της 17χρονης κοπέλας που της είπε ότι θα έπρεπε να γίνει ηθοποιός. Το στούντιο ήθελε να υπογράψει η Τίρνεϊ συμβόλαιο, αλλά οι γονείς της την απέτρεψαν, θεωρώντας τον μισθό της ελάχιστο.
Το 1938 κάνει το «ντεμπούτο» της στην καλή κοινωνία, αλλά βαριέται τόσο τις κοινωνικές εκδηλώσεις που παρίσταται που αποφασίζει ότι τελικά ο χώρος της υποκριτικής της ταιριάζει. Ο πατέρας της θεωρεί ότι εάν είναι να γίνει ηθοποιός, τότε η Τζιν θα πρέπει να το κάνει μέσα από το θέατρο.
Η Τίρνεϊ γίνεται προστατευόμενη του παραγωγού του Μπρόντγουεϊ, Τζορτζ Άμποτ, και στο θεατρικό της ντεμπούτο κουβαλά έναν κουβά με νερό στην παράσταση What a life (1938). Το περιοδικό Variety γράφει τότε: «Είναι σίγουρα η πιο όμορφη παρουσία που έχουμε ποτέ δει να κουβαλά νερό». Η New York Herald Tribune τονίζει για άλλο ρόλο της: «Δεν βλέπουμε κανέναν λόγο για τον οποίο η δεσποινίς Τίρνεϊ να μην έχει μια ενδιαφέρουσα θεατρική καριέρα. Αυτό, βέβαια, αν δεν την κλέψει το σινεμά».
Το σινεμά την έκλεψε, όντως, αλλά λίγο αργότερα. Το 1939 υπογράφει συμβόλαιο με την Columbia Pictures, ενώ γνωρίζει τον Χάουαρντ Χιουζ που προσπάθησε να τη σαγηνεύσει, χωρίς αποτέλεσμα. Βλέπετε, η Τζιν ήταν από πλούσια οικογένεια και η περιουσία του Χιούζ δεν της έκανε και τόσο μεγάλη εντύπωση. Έγιναν, πάντως, πολύ φίλοι. Της προσφέρθηκε ο ρόλος για το National Velvet, ένα πρότζεκτ που δεν έγινε όμως πραγματικότητα.
Το Χόλιγουντ έπρεπε να περιμένει. Σειρά είχε ένας ακόμα θρίαμβος στο Μπρόντγουεϊ. Ο λόγος για την παράσταση The Male Animal, για την οποία η Τίρνεϊ πήρε εξαιρετικές κριτικές. Όλο το Μπρόντγουεϊ μιλούσε για αυτή πριν καλά καλά κλείσει τα 20 της χρόνια.
Υπάρχει μια ιστορία που κυκλοφορεί. Όταν ο Ντάριλ Ζάνουκ, πρόεδρος της 20th Century Fox είδε το The Male Animal σημείωσε το όνομα της Τίρνεϊ για να πει στον βοηθό του να της κλείσει συμβόλαιο. Αργότερα το ίδιο βράδυ πήγε σε ένα κλαμπ όπου είδε μια κοπέλα να χορεύει. «Ξέχνα την Τίρνεϊ. Δες αν μπορείς να κλείσεις αυτήν εδώ». Η κοπέλα που χόρευε στη σκηνή ήταν η ίδια η Τίρνεϊ και ο Ζάνουκ δυσκολεύτηκε να πειστεί ότι οι δύο παρουσίες (αυτή στη σκηνή και αυτή στο κλαμπ) ήταν το ίδιο πρόσωπο.
Κάπως έτσι η Τίρνεϊ υπογράφει συμβόλαιο με την 20th Century Fox. Πρώτος της κινηματογραφικός ρόλος στην ταινία The Return of Frank James (1940) του Φριτς Λανγκ, στο πλάι του Χένρι Φόντα. Ακολουθεί σειρά μικρών και μεγάλων ρόλων, μέχρι τον ρόλο της Μάρθα Στράμπλ Βαν Κλιβ στην ταινία του Ερνστ Λούμπιτς, Heaven Can Wait το 1943. Έναν χρόνο μετά ακολουθεί ο ρόλος της Λάουρα στη Laura του Ότο Πρέμινγκερ, ένα από τα πιο κλασικά φιλμ νουάρ του Χόλιγουντ.
Ο ρόλος της femme fatale στο Leave Her to Heaven (1945)της χαρίζει μια υποψηφιότητα για Όσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου. Ακολουθούν και άλλοι σπουδαίοι ρόλοι, ανάμεσά τους εκείνος της Λούσι Μούιρ στο The Ghost and Mrs Muir του Τζόζεφ Μάνκιεβιτς (1947). Έναν χρόνο νωρίτερα είχε πρωταγωνιστήσει στο The Razor’s Edge, όπου δίνει άλλη μια εξαιρετική ερμηνεία.
Η Τζιν Τίρνεϊ διαπρέπει σε φιλμ νουάρ τη δεκαετία του 1950, όπως το Η Νύχτα και η πόλη του Ζιλ Ντασέν και το Where the Sidewalk Ends του Ότο Πρέμινγκερ.
«Δανεική» στην Paramount κάνει το 1951 την κωμωδία The Mating Season. Στο Plymouth Adventure γνωρίζει τον Σπένσερ Τρέισι, με τον οποίο έχει μια σύντομη σχέση. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 και ενώ βρισκόταν στην Ευρώπη ξεκινά ένα ειδύλλιο με τον πρίγκιπα Άλι Καν, αλλά τα σχέδια για γάμο ματαιώνονται εξαιτίας διαφωνίας του πατέρα του, Άγκα Καν του 3ου (αργότερα ο πρίγκιπας παντρεύτηκε τη Ρίτα Χέιγουορθ).
Το πανέμορφο κορίτσι με τη φωτεινή καριέρα είχε μια σκοτεινή πλευρά στην προσωπική της ζωή. Υπέφερε από ψυχικά προβλήματα, τα οποία μεγάλωναν, εμποδίζοντάς την να τα κρατά κρυφά στα γυρίσματα. Το 1953 αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τα γυρίσματα του Mogabo και τον ρόλο της ανέλαβε η Γκρέις Κέλι. Ο συμπρωταγωνιστής της Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ στο The Left Hand of God (1955) την θεωρούσε ψυχικά ασταθή και προσπάθησε να τη βοηθήσει, καθώς είχε και ο ίδιος μια αδελφή με ψυχολογικά προβλήματα.
Η Τίρνεϊ αποφασίζει να εισαχθεί σε ψυχιατρικά ιδρύματα. Εκεί υφίσταται 27 «θεραπείες» με ηλεκτροσόκ. Η νεαρή ηθοποιός προσπαθεί να φύγει από την ψυχιατρική κλινική, αλλά την πιάνουν και την φέρνουν πίσω. Αργότερα έγινε πολέμιος των ηλεκτροσόκ, λέγοντας ότι αυτά οδήγησαν σε απώλεια σημαντικού τμήματος της μνήμης της. Το 1957 γείτονας της Τίρνεϊ την είδε ανεβασμένη σε ρείθρο, έτοιμη να πηδήξει. Κάλεσε την αστυνομία και εισήχθη στην κλινική Μένινγκερ, από την οποία πήρε εξητήριο έναν χρόνο μετά. Η θεραπεία της περιλάμβανε πέντε στάδια, ένα από τα οποία ήταν το να εργαστεί ως πωλήτρια σε πολυκατάστημα. Εκεί οι πελάτες την αναγνώριζαν και τα περιοδικά έγραφαν κείμενα με πηχιαίους τίτλους.
Την ίδια χρονιά η 20th Century Fox την προσλαμβάνει για την ταινία Holiday for Lovers, το στρες όμως είναι τεράστιο για την Τίρνεϊ, η οποία εγκαταλείπει την ταινία και μπαίνει ξανά στην κλινική.
Η επιστροφή της στην υποκριτιή γίνεται στην ταινία Advise and Consent το 1962. Παίζει μερικούς ρόλους για δύο χρόνια και μετά αποσύρεται ξανά.
Πολλοί λένε ότι η διπολική διαταραχή από την οποία έπασχε οφείλεται στην κατάσταση της υγείας της κόρης της. Τον Ιούνιο του 1941, η Τίρνεϊ είχε παντρευτεί τον σχεδιαστή μόδας Όλεγκ Κασίνι και απέκτησαν δύο κόρες. Στη διάρκεια της πρώτης της εγκυμοσύνης, η Τίρνεϊ κολλά ερυθρά και η Ντάρια γεννιέται 1 κιλό και 42 γραμμάρια, απαιτείται μετάγγιση αίματος, ενώ εξαιτίας της ασθένειας είναι κουφή, μερικώς τυφλή, και με σοβαρή πνευματική υστέρηση.
Λέγεται ότι λίγο μετά τη γέννηση της Ντάρια, μια γυναίκα πλησίασε την ηθοποιό, λέγοντάς της ότι είχε βγει κρυφά από την καραντίνα, ενώ έπασχε από ερυθρά για να πάρει αυτόγραφο από την Τίρνεϊ. Στην αυτοβιογραφία της η ηθοποιός ανέφερε ότι κοίταξε τη γυναίκα σιωπιλά και ύστερα γύρισε και έφυγε. «Μετά από αυτό δεν με ενδιέφερε πια να είμαι η αγαπημένη ηθοποιός κανενός» είπε.
Μάλιστα, πολλοί θεωρούν ότι από αυτό το περιστατικό εμπνεύστηκε η Αγκάθα Κρίστι την υπόθεση του βιβλίου της «Διπλό Είδωλο στο Σπασμένο Καθρέφτη», όπου το περιστατικό αναφέρεται σχεδόν αυτούσιο.
Ο Χάουαρντ Χιούζ ήταν εκείνος που φρόντισε η μικρή Ντάρια να λάβει την καλύτερη ιατρική περίθαλψη και η Τίρνεϊ δεν ξέχασε ποτέ την καλοσύνη του. 
Το 1946 η Τζιν χωρίζει από τον Κασίνι. Λίγο αργότερα γνωρίζει τον νεαρό Τζον Φ.Κένεντι με τον οποίο έχει ένα σύντομο ειδύλλιο. Εκείνος της ξεκαθαρίζει ότι δεν μπορεί να την παντρευτεί ποτέ, εξαιτίας της πολιτικής του φιλοδοξίας. Χωρίζουν και μάλιστα, χρόνια αργότερα η Τίρνεϊ δεν διστάζει να ψηφίσει τον Ρίτσαρντ Νίξον λέγοντας ότι πιστεύει «πως θα γίνει καλύτερος πρόεδρος». Η ηθοποιός τα ξαναβρίσκει με τον Κασίνι, αλλά δεν παντρεύονται. Λίγα χρόνια μετά, χωρίζουν ξανά.
Το 1958 παντρεύεται τον βαρόνο πετρελαίου Χάουαρντ Λι -ο οποίος είχε παντρευτεί την Χέντι Λαμάρ νωρίτερα. Παντρεύονται στο Άσπεν του Κολοράντο και μένουν στο Τέξας. Το 1962 η Τίρνεϊ επρόκειτο να παίξει στην ταινία Return to Payton Place, αλλά εγκαταλείπει το πρότζεκτ εξαιτίας εγκυμοσύνης της. Δυστυχώς, χάνει το παιδί.
Το 1981 πεθαίνει ο σύζυγός της. Δέκα χρόνια μετά πεθαίνει και η ίδια από εμφύσημα. Ήταν φανατική καπνίστρια. Η Τίρνεϊ είχε ξεκινήσει το κάπνισμα όταν είδε την πρώτη της ταινία στο σινεμά. «Ακούγομαι σαν την Μίνι Μάους» είπε και μετά έσπευσε να αγοράσει ένα πακέτο τσιγάρα.
