Γλυκιά Πατρίδα (Sweet Country)

Από τη μακρινή Αυστραλία μας έρχεται αυτή η συγκλονιστική θεματολογικά ταινία, που περιγράφει μέσα από την μεμονωμένη ιστορία της με ωμό ρεαλισμό και ατμοσφαιρική φωτογραφία τα εγκλήματα της λευκής φυλής έναντι των αυτοχθόνων ιθαγενών της ηπείρου, τον λεγόμενων Αβορίγινων, που βάσει νόμου δεν ήταν σκλάβοι αλλά σε καμία περίπτωση δεν είχαν ίσα δικαιώματα με τους δυνάστες καταπατητές τους. Στην εξέλιξη της η ταινία δανείζεται στοιχεία από αληθινά περιστατικά που στοιχειώνουν ακόμα περισσότερο την εμπειρία της θέασης. Στον αντίποδα βέβαια έχουμε την υπερβολικά αργή ροή της, που κάνουν ακόμα και τους τίτλους τέλους να φαίνονται ότι κυλάνε βασανιστικά αργά!

Ξεκινάμε από το αγρόκτημα ενός ιεροκήρυκα, ο οποίος  είναι ο μόνος που φέρεται κάπως αξιοπρεπώς στους εργάτες του, την οικογένεια του Σαμ, της γυναίκας του και της ανιψιάς του. Μια μέρα καταφτάνει ένας βετεράνος πολέμου που ανέλαβε τον γειτονικό σταθμό και του ζητά για λίγες μέρες τους εργάτες του να τον βοηθήσουν. Η πρώτη σταγόνα μόλις πέφτει σε ένα μισογεμάτο ποτήρι που σύντομα θα ξεχειλίσει με αποτέλεσμα μια γουέστερν καταδίωξη στο σχεδόν σουρεαλιστικά αφιλόξενο εσωτερικό της ηπείρου.

H μεγάλη επιτυχία του Γουόρικ Θόρντον είναι ότι μπορεί να διαθέτει γνωστούς ηθοποιούς όπως τον Μπράιαν Μπράουν και τον Σαμ Νιλ που τελικά είναι guest star, αλλά κεντρικοί χαρακτήρες είναι Αβορίγινες, αυτοί μονοπωλούν τον χρόνο στην κάμερα του μαζί με το τοπίο και τον επιβραβεύουν με την επιλογή του δίνοντας συγκλονιστικές ερμηνείες. Είναι το ίδιο το σενάριο μια βραδύκαυστη βόμβα οργής που σιγοβράζει μέσα στον θεατή και του κρατά συντροφιά σχεδόν από την αρχή μέχρι το τέλος.

Μέσα σε αυτό το σκληρό τοπίο που παραπέμπει σε άγρια δύση, υπάρχουν επίτηδες μερικές χρονικές αναφορές για να μας μεταφέρουν στα τέλη του 1920, βλέπουμε κάποια αυτοκίνητα, την προβολή ταινίας βωβού κινηματογράφου και γίνεται αυτόματα ο χρονικός προσδιορισμός, δείχνοντας πόσο πίσω έχει μείνει το εσωτερικό της χώρας σε νοοτροπία.

Το μόνο αγκάθι όπως αναφέρω και στην αρχή είναι οι χρόνοι και οι ρυθμοί, που κάνουν το έργο αρκετά αργό, σχεδόν απαγορευτικό για τον μη εξασκημένο θεατή (πρέπει να αντέχεις να δεις Αγγελόπουλο για παράδειγμα -το γράφω ως χιουμοριστική αναφορά στους χρόνους) είτε αυτόν που δεν είναι διατεθειμένος να κάνει την προσπάθεια. Όσους το κάνουν πάντως είναι βέβαιο ότι η ταινία θα τους ανταμείψει, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο Θόρντον δεν θα μπορούσε να μαζέψει τουλάχιστον κατά ένα μισάωρο την σχεδόν δίωρη ταινία του χωρίς να χάσει τίποτα από την ένταση και ουσία της.

Υπέροχα καδραρίσματα, μικρές προσωπογραφίες των χαρακτήρων, ποιητική διάθεση στην κινηματογράφιση, έρχεται σε άμεση σύγκρουση με τη σκληρότητα των όσων περιγράφει. Βέβαια, μιας και αναγκαστικά αντιμετωπίζουμε την ταινία και με τη θεωρία του auteur από την άποψη ότι ο Θόρντον με τις σκηνοθετικές επιλογές του βγαίνει μπροστά είτε θετικά είτε αρνητικά, χρησιμοποιεί μερικά στιγμιότυπα παρεμβαλλόμενων σκηνών, σαν flash-forward ενσταντατανέ, σε ορισμένα σημεία της ταινίας, τα οποία όταν τα βλέπει ο θεατής σοκάρετε αλλά και απορεί. Στο τέλος μόνο αντιλαμβανόμαστε τι είναι και μπορούμε να αποδώσουμε μια ερμηνεία του ως τι τα χρησιμοποίησε ο σκηνοθέτης, προσδίδοντας ίσως και μια μεταφυσική διάσταση. Δεν θα ήθελα όμως να επεκταθώ σε ανάλυση και να στερήσω από το θεατή το δικαίωμα να το ανακαλύψει και να έχει τη δική του άποψη, το σίγουρο είναι ότι ως «εργαλείο» δεν είναι τόσο επιτυχημένο, μοιάζει αταίριαστο και μάλλον περισσότερο μπερδεύει παρά προσδίδει κάτι.

Το τελευταίο μέρος της ταινίας είναι τόσο δυνατό, η κορύφωση του συγκεκριμένου δράματος, που μοιάζει σχεδόν αδύνατο να μη τη συσχετίσει κανείς με όλες τις επιμέρους αληθινές ιστορίες που έγιναν ή δεν έγιναν γνωστές, μια υπενθύμιση για το πόσο σιχαμένο είναι το ανθρώπινο είδος στην πρόσφατη σύγχρονη ιστορία του και πόσο δρόμο πρέπει να κάνει ακόμα για να μπορεί να αυτοαποκαλείται πολιτισμένο. Ένα τέλος σε ένα βλέμμα που στιγματίζει την ταινία και θα στοιχειώσει τη σκέψη σας για αρκετή ώρα μετά το τέλος της προβολής.

[toggle title=”Extras & Σημειώσεις συντελεστών:”]

(από το δελτίο τύπου της One from the Heart)

Η One from the Heart παρουσιάζει την βραβευμένη ταινία του Γουόρικ Θόρντον ΓΛΥΚΙΑ ΠΑΤΡΙΔΑ – SWEET COUNTRY. Η ταινία από την Αυστραλία έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο Επίσημο Διαγωνιστικό Πρόγραμμα του Φεστιβάλ Βενετίας όπου και απέσπασε το Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής, στη συνέχεια κέρδισε το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας στο επίσημο διαγωνιστικό πρόγραμμα Platform στο Φεστιβάλ του Τορόντο, ενώ κέρδισε το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας και στα Asia Pacific Screen Awards όπου διακρίνονται οι καλύτερες ταινίες της χρονιάς από τις χώρες της Ασίας και του Ειρηνικού Ωκεανού. Στην ταινία πρωταγωνιστούν οι βετεράνοι ηθοποιοί από την Αυστραλία, Σαμ Νιλ και Μπράιαν Μπράουν. Όπως πάντα ο σκηνοθέτης δίνει κεντρικούς ρόλους σε Αβορίγινες συμπατριώτες του και εδώ ο Χάμιλτον Μόρις και η Νατάσια Γκόρεϋ – Φέρμπερ δίνουν αξέχαστες ερμηνείες στο ρόλο του ζευγαριού που τρέπεται σε φυγή μετά από ένα καθοριστικό συμβάν για τη ζωή όλων. Ο Γουόρικ Θόρντον είχε κερδίσει τη Χρυσή Κάμερα στο Φεστιβάλ Καννών το 2009 με την ταινία Σαμψών και Δαλιδά.

Η ταινία θα βγει στις αίθουσες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη στις 13 Σεπτεμβρίου 2018.

Ο Σαμ, ένας μεσήλικας Αβορίγινας, δουλεύει για λογαριασμό ενός ιεροκήρυκα στην κεντρική Αυστραλία. Όταν ο βετεράνος πολέμου Χάρι Μαρτς μετακομίζει σε ένα γειτονικό σταθμό, ο Σαμ και η οικογένεια του στέλνονται να τον βοηθήσουν να εγκατασταθεί. Η επαφή τους με τον σκληρό και οργισμένο Χάρι σύντομα οδηγεί σε ένα βίαιο ξέσπασμα με τραγικές συνέπειες. Με αφετηρία αληθινά περιστατικά που συγκλόνισαν την Αυστραλία της δεκαετίας του 1920, ο Γουόρικ Θόρντον συνθέτει με τις επιβλητικές σινεμασκόπ εικόνες του ένα μοντέρνο, απόλυτα επίκαιρο, γουέστερν, ύμνο στην ανθρωπιά και την ελευθερία και ταυτόχρονα αιχμηρή καταγγελία απέναντι στη βία κάθε μορφής εξουσίας.

Σημείωμα του σκηνοθέτη:

«Η Γλυκιά Πατρίδα διαδραματίζεται στην Κεντρική Αυστραλία όπου εγώ και ο σεναριογράφος Ντέιβιντ Τράντερ μεγαλώσαμε. Είμαστε και οι δύο από την ίδια πόλη και τον ξέρω όλη μου τη ζωή. Η δική μου φυλή μοιράζεται σύνορα με τη φυλή του Ντέιβιντ. Όταν ήρθε ο Ντέιβιντ να μου δείξει αυτό το όμορφο σενάριο, βασισμένο σε ιστορίες που του είχε πει ο παππούς του, αμέσως το ένιωσα δικό μου.

Οι οικογένειες μας έζησαν πολλές κοινές εμπειρίες και είναι μια ιστορία που ακούγαμε μεγαλώνοντας. Τη δεκαετία του ’20 εμείς οι ιθαγενείς Αυστραλοί δεν ήμασταν τεχνικά σκλάβοι, ωστόσο δουλεύαμε χωρίς αμοιβή, δουλεύαμε μόνο για κάποια δελτία τροφής, βάσει ενός νόμου που ονομαζόταν Native Affairs Act. Οπότε αυτές οι οικογενειακές ιστορίες είναι επίσης η κληρονομιά μου, ένα προσωπικό κομμάτι της Ιστορίας που ανήκει σε όλους μας. Μια από αυτές τις ιστορίες είναι η αληθινή ιστορία ενός Αβορίγινα άνδρα, του Γουιλαμπέρτα Τζακ, ο οποίος τη δεκαετία του ’20 συνελήφθη και δικάστηκε για το φόνο ενός λευκού στην Κεντρική Αυστραλία.

Η ταινία έχει όλα τα στοιχεία του γουέστερν, τα σύνορα, την καταπάτηση γης, την κατάκτηση και υποδούλωση ενός λαού και επικά, συναρπαστικά τοπία. Σε σχέση με πολλά κλασικά γουέστερν όμως, εδώ δεν έχουμε ξεκάθαρους ήρωες, ούτε απλές ιδέες για το καλό και το κακό που παρουσιάζονται μέσα από μια γραμμική αφήγηση.

Όταν μεγάλωνα, είδα πολλά κλασικά αμερικάνικα γουέστερν, αλλά δεν μπορούσα να ταυτιστώ με τους χαρακτήρες γιατί πάντα οι Ινδιάνοι ήταν οι κακοί. Και είμαι κι εγώ Ινδιάνος από μια ντόπια φυλή συνδεμένη με έναν τόπο που τον έκλεψαν. Αργότερα ανακάλυψα άλλα γουέστερν, πολλά από αυτά Ιταλικά, ταινίες όπως Ο Καλός, ο Κακός και ο Άσχημος, Για μια Χούφτα Δολάρια ή τη σειρά Τρίνιτι όπου τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Αυτές οι ταινίες είχαν αντιήρωες και ακόμα και οι κλέφτες μπορούσαν να κάνουν ηθικές σκέψεις. Αυτές οι ταινίες με ενέπνευσαν να δω τις πραγματικές δυνατότητες του είδους για να πω τη δική μου ιστορία.

Με τη Γλυκιά Πατρίδα ήθελα να κοιτάξω όλες τις διαφορετικές πλευρές. Η ταινία δεν έχει σκοπό να παρουσιάσει τον ρατσισμό σαν ένα απλοϊκό, ανόητο κακό, αλλά περισσότερο σαν μια συστημική πραγματικότητα της εποχής.

Η Γλυκιά Πατρίδα γυρίστηκε στην περιοχή MacDonnell. Είναι ένας μαγευτικός τόπος, είναι εκεί που μεγάλωσα. Το τοπίο είναι πραγματικά άλλος ένας χαρακτήρας στην ταινία, ειδικά στις σκηνές με την ομάδα να κυνηγάει τον Σαμ και τη Λίζι. Η ταινία χρησιμοποιεί την απέραντη έρημο και τη σιωπή της για να δώσει έμφαση στην ιστορία των χαρακτήρων και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Η επικοινωνία μεταξύ των Αβορίγινων χαρακτήρων αντικατοπτρίζει την αυθεντικότητα της τοπικής κουλτούρας, χρησιμοποιώντας βλέμματα, κινήσεις των χεριών και αυτή την κατανόηση μεταξύ τους, αντί να εκφράζονται όλα με διάλογο. Από την αρχή αποφάσισα ότι δεν θα υπάρχει μουσική στην ταινία. Δεν ήθελα να χρησιμοποιήσω μουσική για να τονίσω τα συναισθήματα. Ήθελα να κρατήσω την αίσθηση της πραγματικότητας σε αυτή τη χρονική στιγμή, σε αυτό τον τόπο σε κάθε σκηνή όπως εκτυλισσόταν. Η απουσία μουσικής με έκανε να εστιάσω αποκλειστικά στην ιστορία και στους χαρακτήρες, και να βρω την αλήθεια που ήθελα με αυτή την ταινία.

Ο κόσμος που βλέπουμε είχε μόλις εγκαθιδρυθεί από το Βρετανικό Στέμμα μέσω της καταπάτησης της γης των αυτοχθόνων. Ωστόσο, αυτοί είναι τόποι όπου ακόμα και σήμερα ισχύει ένα βαθύ και πολύπλοκο πλέγμα από αρχαίους νόμους και έθιμα.

Εδώ σε αυτό το συνοριακό πόστο το 1929, διαφορετικοί πολιτισμοί συγκρούονται σε ένα επικό και πανέμορφο ερημικό τοπίο. Είναι ένα μέρος όπου αυτόχθονες και μη αυτόχθονες σπρώχνουν ο ένας τον άλλον σαν τεκτονικές πλάκες. Είναι μια σύγκρουση πολιτισμών, ιδεολογιών και πνεύματος που συνεχίζει ακόμα και σήμερα και ξεκίνησε από τότε που έφτασαν οι πρώτοι αποικιοκράτες στην Αυστραλία.

Είναι μια Ιστορία που δεν διδάσκεται ούτε συζητιέται ιδιαίτερα έξω από εξειδικευμένα πανεπιστημιακά τμήματα. Τα θέματα με τα οποία καταπιάνεται η ταινία σπανίως βρίσκουν το δρόμο προς ένα ευρύ κοινό. Με αυτή την έννοια, υπάρχει μια βαθιά σύνδεση μεταξύ της Γλυκιάς Πατρίδας και των άλλων ταινιών μου. Αυτό που βλέπουμε στη Γλυκιά Πατρίδα συνδέεται άμεσα με τον κόσμο που είδαμε στο Σαμψών και Δαλιδά. Είναι η αρχική ιστορία. Η καταπάτηση της χώρας, η καταπίεση, ο ρατσισμός – αυτά τα πράγματα μεταφέρονται από γενιά σε γενιά.

Στόχος μου είναι πάντα να χρησιμοποιήσω την αμεσότητα του κινηματογράφου ώστε το κοινό να μπει μέσα σε αυτόν τον κόσμο και να έχει την εμπειρία των ζητημάτων που αντιμετωπίζει ένας λαός υπό κατοχή. Η προσέγγιση της ταινίας είναι σχεδιασμένη ώστε να ρίξει τα πολιτισμικά όρια μεταξύ μας και να μας φέρει πιο κοντά».

Έγραψαν για την ταινία:

«Αντί να κάνει ένα βίαιο έπος γεμάτο τεστοστερόνη, ο Θόρντον προσφέρει μια τόσο ανθρώπινη και όμορφη ταινία που έμεινε στη σκέψη μου, με τις εικόνες που στοιχειώνουν και την τέλεια ισορροπία ανάμεσα στο καλό και το κακό να κατοικούν ακόμα στη συνείδηση μου» Huffington Post

«Οι φυλετικές εντάσεις ανεβαίνουν σε επικίνδυνα επίπεδα στο μεγαλειώδες γουέστερν του Γουόρικ Θόρντον. Γεμάτη χάρη, ψυχή και πάθος, μια οικουμενική ιστορία με πολιτικό θάρρος που θα προκαλέσει συζητήσεις σε ένα ευρύ κοινό». Variety

«Μια μαγευτική ταινία από τον Γουόρικ Θόρντον που απεικονίζει το φυλετικό χάσμα στην Αυστραλία. Μία από τις μεγάλες απολαύσεις αυτού του χαμηλότονου δράματος είναι η ο υπόγειος μαγνητισμός που ασκεί και η έλλειψη επιτήδευσης. Αποτελεί ορόσημο για τον κινηματογράφο της Αυστραλίας». Screen

«Ένα δράμα με συναισθηματικό βάθος και γενναιοδωρία. Η απάνθρωπη μεταχείριση των Αβορίγινων βρίσκεται στην καρδιά αυτού του συνοριακού έπους, που απογειώνεται από την επιβλητικότητα και την ομορφιά του τοπίου και της φωτογραφίας που το απεικονίζει. Η ταινία παντρεύει με επιτυχία τους αρχετυπικούς χαρακτήρες και το σενάριο ενός παραδοσιακού γουέστερν με ένα κομμάτι της Ιστορίας της Αυστραλίας, της πολιτικής και των μύθων της. Hollywood Reporter

«Η ταινία Γλυκιά Πατρίδα είναι ένα συγκλονιστικό γουέστερν: λυρικό, πανέμορφο, σκληρό, ηθικά καυστικό».The Telegraph

«Η ταινία του Γουόρικ Θόρντον είναι ένα οπτικά συγκλονιστικό αυστραλιανό γουέστερν μέσα από τη ματιά των Αβορίγινων». Cinemascope

«Ο σκηνοθέτης της ταινίας Σαμψών και Δαλιδά Γουόρικ Θόρντον, μαζί με τον διευθυντή φωτογραφίας Ντίλαν Ρίβερ έφτιαξαν μια ταινία λυρικής ομορφιάς. Ταυτόχρονα, η Γλυκιά Πατρίδα είναι μια δυνατή καταγγελία ενάντια στο ρατσισμό και τη βία πάνω στην οποία δημιουργήθηκε η μοντέρνα Αυστραλία». CinemaVue

[/toggle]