Η Ημέρα των Νεκρών στο σινεμά
Στο Μεξικό βλέπεις παντού νεκροκεφαλές. Πολύχρωμες, παράξενες, ενίοτε τρομακτικές. Σίγουρα εντυπωσιακές. Βλέπεις, στο Μεξικό ο θάνατος και η ζωή βαδίζουν χέρι-χέρι. Και αυτό είναι κάτι που γίνεται ιδιαίτερα φανερό κυρίως στην «Ημέρα των Νεκρών» (Dia de Muertos), τη μεξικάνικη γιορτή που έχει αναγνωριστεί ως Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά από την UNESCO.
Η Ημέρα των Νεκρών συνδέεται -αλλά επουδενί δεν ταυτίζεται- με το αμερικάνικο Halloween.
Η γιορτή χρονολογείται πολλούς αιώνες πριν και ίχνη της βρίσκουμε σε γιορτή των Αζτέκων, αφιερωμένη στη Μικτεκασίουατλ, τη βασίλισσα του Κάτω Κόσμου. Αρχικά λάμβανε χώρα τον 9ο μήνα των Αζτέκων, αλλά μετά τον ισπανικό εποικισμό και την έλευση της Καθολικής Εκκλησίας, η ημερομηνία άλλαξε ώστε να διεξάγεται την περίοδο της ημέρας των Αγίων Πάντων και της ημέρας των Ψυχών.
H 31η Οκτωβρίου -οπότε γιορτάζεται και το Halloween- είναι η παραμονή της γιορτής των Αγίων Πάντων (All Hallows Day – All Saints Day), ενώ στο Μεξικό η Ημέρα των Νεκρών διαρκεί έως τις 2 Νοεμβρίου.
Όπως αναφέρει η ιστοσελίδα της UNESCO, οι οικογένειες «διευκολύνουν» την επιστροφή των ψυχών στη Γη πετώντας πέταλα λουλουδιών, τοποθετώντας κεριά και προσφορές κατά μήκος της διαδρομής που οδηγεί από το νεκροταφείο στα σπίτια τους.
Παράλληλα, φτιάχνουν τα αγαπημένα πιάτα των θανόντων και τα τοποθετούν γύρω από το ιερό του σπιτιού και τον τάφο, μαζί με λουλούδια και παραδοσιακά χειροτεχνήματα.
Πρόκειται για μία «συνάντηση» μεταξύ ζωντανών και νεκρών, με μεγάλη συμβολική σημασία.
Και στο σινεμά;
Από τις πρώτες εμβληματικές καταγραφές της Ημέρας των Νεκρών είναι στο Que Viva Mexico! του Σεργκέι Αϊζενστάιν, με τον σπουδαίο σκηνοθέτη να μάς ταξιδεύει στο Μεξικό και να μας παρουσιάζει τα ήθη και τα έθιμα της χώρας.
Το animation έχει χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς για να μπορέσει να εκφράσει το χρώμα, αλλά και το σκοτεινό σημείο που εμπεριέχει μέσα της η Dia de Muertos.
Έτσι, στο τρυφερό μικρού μήκους animation Dia de los Muertos, ένα κοριτσάκι που έχει χάσει τη μητέρα του επισκέπτεται την χώρα των νεκρών και μαθαίνει τη σημασία αυτής της γιορτής.
To 1957, οι σχεδιαστές Τσαρλς και Ρέι Ίμς, έφτιαξαν ένα πορτρέτο της Ημέρας των Νεκρών μέσα από μία μικρού μήκους ταινία (με τίτλο Day of the Dead) με επίκεντρο τα αντικείμενα που τη χαρακτηρίζουν. «Στο Μεξικό» λέει ο αφηγητής «μία προσωπική αποδοχή του θανάτου εκτείνεται πίσω στην προ-ισπανική εποχή».
Στο Κάτω από το Ηφαίστειο (1984) του Τζον Χιούστον -βασισμένο στο βιβλίο του Μάλκομ Λόουρι-βλέπουμε την ιστορία ενός άγγλου πρόξενου, αλκοολικού, τον οποίο έχει καταρρακώσει η φυγή της συζύγου του. Στη διάρκεια της Ημέρας των Νεκρών, εκείνη επιστρέφει. Η ημέρα των νεκρών, όμως, πλησιάζει προς το τέλος της και οι νεκροί πρέπει να επιστρέψουν στον κόσμο των σκιών.
Στο The Halloween Tree (1993) μία ομάδα παιδιών προσπαθεί να σώσει την ψυχή ενός φίλου τους. Στην πορεία, η παρέα μαθαίνει τους εορτασμούς του Halloween σε ολόκληρο τον κόσμο, ενώ το τέλος της ταινάς λαμβάνει χώρα στο Μεξικό, στη διάρκεια της Ημέρας των Νεκρών. Τα παιδιά τρώνε μία ζαχαρένια νεκροκεφαλή με το όνομά τους πάνω και ξεπερνούν έτσι τον φόβο του θανάτου.
Με παραγωγό τον Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο, το The Book of Life (2014) προσφέρει ίσως την πιο φαντασμαγορική κινηματογραφική απεικόνιση της Ημέρας των Νεκρών. Οι ήρωες της ταινίας ταξιδεύουν, μάλιστα, στη Χώρα των μη λησμονημένων.
Η Pixar δεν θα άφηνε την ευκαιρία να πάει χαμένη. Το Coco ακολουθεί ένα 12χρονο αγόρι, τον Μιγκέλ, ο οποίος ανακαλύπτει ένα μυστήριο που τον οδηγεί στον κόσμο των νεκρών. Η ταινία είναι μια τρυφερή ιστορία για το σημάδι που αφήνουν πίσω τους οι άνθρωποι που φεύγουν και για τις αναμνήσεις.
Από το 2007 ετοιμάζεται το animation Dia de Muertos του Κάρλος Γκουτιέρεζ Μεντράνο με προέλευση από το Μεξικό.
Η εντυπωσιακή εναρκτήρια σκηνή της ταινίας Spectre λαμβάνει χώρα στη διάρκεια μιας πορείας της Ημέρας των Νεκρών. Τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν στο Μεξικό και για έξι μήνες οι συντελεστές κατασκεύαζαν σκηνικά και κοστούμια. Περισσότεροι από 1.500 κομπάρσοι συμμετείχαν στη σκηνή και οι συντελεστές υποστηρίζουν ότι θα είναι η πιο εντυπωσιακή οπτικά έναρξη ταινίας Μποντ.
