Στα παράλληλα σύμπαντα, θα σου κρατώ το χέρι

Θεαματική  οπτικοποίηση των  θεωριών της αστροφυσικής του  20ου και 21ου αιώνα, ή επιδραστικότατο πόνημα  για την αγάπη;

Η ταινία του Christopher Nolan INTERSTELLAR , μπορεί να μην διεκδικεί δάφνες  επιστημονικής εγκυρότητας (φίλος Φυσικός μου είπε ότι  έχει αρκετά λαθάκια τα οποία οι μη Φυσικοί δεν τ’αντιλαμβάνονται), σίγουρα  όμως έχει μια θέση πλέον  στο πάνθεον των συγκινητικότερων ταινιών περί το Διάστημα. Μ’ ένα φοβερό πρωταγωνιστικό δίδυμο  πατέρα-κόρης  (οι πολύ καλοί Matthew McConaughey-Mackenzie Foy, στους  ρόλους  του πρώην πιλότου της NASA, νυν μηχανικού και της 10χρονης  φιλομαθούς κόρης του με το σπινθηροβόλο πνεύμα αντιστοίχως), καταπληκτική μουσική να λειτουργεί ως μετρονόμος  των συναισθημάτων απ’ τον H.Zimmer και φοβερή δουλειά στα ειδικά εφέ (ώστε να  προκαλείται σοκ στον θεατή  απ ‘ την “επαφή” του με την περίφημη Μαύρη Τρύπα και τη Σκουληκότρυπα του Σύμπαντος) είναι  μια ταινία-δακρυγόνο, με μέγιστο συναισθηματικό εκτόπισμα (αν και φίλη σχολίασε ότι περιέχει “αξιοθρήνητες συναισθηματικές κοινοτοπίες περί αγάπης) το οποίο ξεδιπλώνεται  με αφορμή ένα διαστρικό ταξίδι που επιχειρεί ομάδα επιστημόνων απ΄τη Γη, σε αναζήτηση άλλου κατάλληλου να συντηρήσει ζωή πλανήτη, μιας και η Γη πνέει τα λοίσθια χωρίς πιθανότητα σωτηρίας.

Το τέχνασμα για να επιτευχθεί  η ισορροπία μεταξύ νου και συναισθήματος- αυτή η θαυμαστή ισορροπία που  υπήρχε και στο  Inception (ταινία-σπαζοκεφαλιά μ’ έναν μεγάλο έρωτα στον πυρήνα της)- είναι να  διερευνηθούν  οι συνέπειες που έχει αυτό το ταξίδι και η επαφή  με τις θεωρίες της Κβαντοφυσικής περί χωροχρόνου, στον ανθρώπινο νου και ψυχισμό. Παράλληλα σύμπαντα, σκουληκότρυπες, Μαύρες Τρύπες, έννοιες που ο Nolan επιχειρεί με άκρως γοητευτικό  τρόπο  να μας τις  κάνει οικείες, κι ας μην είμαστε  “σπασικλάκια” σαν τη νεαρή  Δρ. Μπραντ (πειστικότατη η Anne Hathaway), ή σαν τον πρεσβύτερο Δρ. Μπραντ (ο Michael Caine). Η μοναδική σχέση  του Κούπερ  με την κορούλα του  Μερφ, η μάχη αυτού του δεσμού  με τη θεωρία της Σχετικότητας (1 ώρα στις παρυφές της Μαύρης Τρύπας= 7 γήινα χρόνια!!), αλλά και η ένσαρκη βίωσή της απ΄τους εμπλεκόμενους στην αποστολή, είναι  ο άξονας  αυτής της ταινίας. Και σε δεύτερο επίπεδο, η αγάπη- “το μόνο πράγμα  που ξεπερνά  τη διάσταση του χώρου και του χρόνου” όπως λέει  συγκινημένη η Δρ.Μπραντ.

Είναι δύσκολη η ταινία του Nolan επειδή φλερτάρει με επιστημονικά μεγέθη, κι αυτό εκ πρώτης όψεως  ίσως να την υπονόμευε και τελικά  να την κατέστρεφε. Όμως ο γοητευτικός τρόπος  που παρουσιαζονται οι θεωρίες της  Κβαντοφυσικής, το εξαίρετο πρωταγωνιστικό δίδυμο κάνουν  αυτή την ταινία πολύτιμη. Φανταστείτε τον αστροφυσικό  Kip Thorne -ο οποίος διετέλεσε και σύμβουλος της ταινίας- να διατυπώνει τις ασύλληπτες για τον μη επιστήμονα, θεωρίες του. Ε, ο Nolan σαν να προσπάθησε να μας  δείξει την εφαρμογή αυτών των θεωριών, το τι μπορεί να συμβεί εν τοις πράγμασιν βάσει αυτών. Δεν ξέρω αν μπορεί κάποιος να  θεωρηθεί σοφότερος  επιστημονικά  μετά την παρακολούθηση  αυτής της ταινίας, αλλά πιστεύω ακράδαντα ότι η Τέχνη, το σινεμά εν προκειμένω, μάς βοηθάει σίγουρα να αντιληφθούμε πιο εύκολα, να χωνέψουμε  δύσκολες  έννοιες, να δούμε πως  θα ήταν η Χ έννοια φερειπείν ως υλικό μέγεθος, ως αντικείμενο που γίνεται αντιληπτό απ΄τις αισθήσεις μας (κάτι τέτοιο λένε και οι επιστήμονες  στην ταινία για τον Χρόνο, και  ότι σ’ ένα παράλληλο σύμπαν κάποια τεταρτοδιάστατα όντα τον αντιλαμβάνονται  ως αντικείμενο, σαν μια χαράδρα, ένα βουνό κ.λ.π.). Όπως οι ναυτικοί  που προσπαθούν να διακρίνουν ένα αντικείμενο  μέσα στο απόλυτο σκοτάδι κοιτάζουν όχι ακριβώς στο σημείο που τους ενδιαφέρει, αλλά  λίγο πιο εκεί,  έτσι νομίζω  κι η ταινία  του Nolan κατορθώνει  ν’ανοίξει  κάποιους  φεγγίτες  στο τεράστιο οικοδόμημα της Γνώσης, να κάνει κατά τι διακριτές έννοιες τις οποίες  οι άνθρωποι, όντες  βυθισμένοι στη γήινη αμείλικτη  πραγματικότητα  με την γραμμική αντίληψη περί χρόνου, αδυνατούμε να καταλάβουμε.

Η σπαρακτικότατη σκηνή όπου ο Κούπερ (έξοχος  McConaughey)  βιώνει με οδυνηρό τρόπο  τη Θεωρία της Σχετικότητας (βλέπει τ’αποθηκευμένα μηνύματα που του έχουν στείλει τα παιδιά του, εδώ και 23 χρόνια ενώ αυτός παρέμεινε κοντά στη Μαύρη Τρύπα  3  ώρες μόνο), όπως και η σκηνή της  επανασύνδεσής του με την υπερήλικη πλέον και κατάκοιτη κόρη του Μερφ (η Helen Burstyn) είναι ακριβώς ο συνδετικός κρίκος  ανάμεσα στο μυαλό και την καρδιά, που ο Nolan  αποκαθιστά τόσο όμορφα. Δεν πάμε σινεμά για να μάθουμε αστροφυσική  -για να το κάνουμε αυτό φοιτάμε στο Πανεπιστήμιο- αλλά όταν βλέπουμε την  επιτυχέστερη -κατά την άποψη του Thorne-  μέχρι στιγμής απεικόνιση της  Συμπαντικού “τέρατος” (Μαύρη Τρύπα), την εκπληκτική σκηνή  του ταξιδιού του Κούπερ και των υπολοίπων μέσα στη  χωροχρονική σήραγγα (η Σκουληκότρυπα δηλαδή), και τη φοβερή σεκάνς της τρισδιάστατης απεικόνισης του χωρόχρονου με τον Κούπερ να προσπαθεί  μάταια να επικοινωνήσει με την κόρη του σε προγενέστερο χρόνο, ίσως να παίρνουμε μυρωδιά απ΄αυτές τις θεωρίες που  “σπασίκλες” του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Καλιφόρνια (έδρα του Thorne) παίζουν στα δάχτυλα.

O Thorne έχει πεi πως απ ΄τη σκοπιά  της Κβαντοφυσικής, ολόκληρος ο βίος μας είναι ήδη εδώ, η αρχή και το τέλος του,

παρόν και μέλλον. Μιά τρομακτική πιστεύω, σκέψη. Γιατί αν η ζωή  μας μοιάζει με βιβλίο όπως υποστηρίζει, το οποίο μπορούμε ανα πάσα στιγμή να ξεφυλλίσουμε, να πάμε μπρος-πίσω στις σελίδες του, αυτό τί συνέπειες έχει  στον ψυχισμό και το μυαλό μας; απελευθερωτικές ή μήπως  εφιαλτικά ντετερμινιστικές;

Στην εκπληκτική σκηνή  της βιβλιοθήκης , ο Κούπερ προσπαθεί  λυσσασμένα να  επικοινωνήσει με την κορούλα του Μερφ (τη γήινη, τρισδιάστατα σκεπτόμενη Μερφ). Αν αξίζει  γιά κάτι  αυτή η σκηνή, αλλά και ολόκληρη η ταινία, είναι η  επίγνωση της  θεμελειακής ανικανότητάς μας ν’αντιληφθούμε τα του Σύμπαντος, όντες γήινα όντα. Και αυτό το λέει αν θυμάμαι σωστά, ο μέγιστος Stephen Hawking. Τί σημαίνει όμως αυτό τελικά;  Ότι οποιαδήποτε θεωρία  διατυπώνουμε είναι εξ ορισμού επισφαλής, επειδή ακριβώς  τη διατυπώνουμε  εμείς τα τρισδιάστατα  σκεπτόμενα, και όχι πεμπτοδιάστατα φερειπείν, όντα;

Η ταινία του Nolan μοιάζει με  “σκουληκότρυπα” που  συνδέει δύο απομακρυσμένα σημεία του υπαρξιακού σύμπαντός μας:  τον νου και την καρδιά. Μια φίλη έκανε ένα καταπληκτικό σχόλιο λέγοντας ότι της άρεσε πολύ αυτή η ταινία επειδή παρουσιάζει την ιδέα όχι κάποιων εξωγήινων ανώτερων όντων,  αλλά τους πεμπτοδιάστατους εαυτούς μας. Αυτά τα όντα , τις ενέργειες των οποίων βλέπουμε εμείς, και θαυμάζουμε, και δεν καταλαβαίνουμε κ.λ.π. είναι στην ουσία εμείς  σκεπτόμενοι πιό προχωρημένα. Απλώς επειδή  ο ανθρώπινος νους  δεν είναι σε θέση (ακόμα) να δει έτσι την πραγματικότητα, αντιδρά όπως αντιδρά και η Μερφ φερειπείν μπροστά  στη βιβλιοθήκη του πατέρα της ( εκπληκτική η σχετική  σκηνή ). Η ταινία  του Nolan  μιλάει κατ’ ουσίαν για την κολλητική ουσία  που διαθέτουμε ως  ανθρώπινα όντα, την αγάπη και τον απερίγραπτο πόνο  απ ΄την έλλειψη/στέρησή της. Η αγάπη δεν κάμπτεται  από χωροχρονικές στρεβλώσεις , βαρυτικά κύματα και τα παρόμοια. Η Μερφ νικάει το συμπαντικό τέρας της Μαύρης Τρύπας , λέγοντας την εκπληκτική ατάκα  “because my daddy promised me” στον συγκινημένο πατέρα της. Μόνο  ένα παιδί  που έχει στερηθεί  τον γονιό του, ή που έχει  εξαπατηθεί απ΄αυτόν, μόνο ένα παιδί που βίωσε  την μέγιστη ικανοποίηση  της τήρησης μιας υπόσχεσης  προς αυτό, μπορεί  να νιώσει  πώς ένιωσαν η υπερήλικη πλέον Μερφ και ο Κούπερ στην καταπληκτική σκηνή του φινάλε.

Η αγάπη δεν προϋποθέτει PhD, μόνο την δεκτικότητα της ύπαρξής μας.