Συνέντευξη: Ζαλίλ Λεσπέρ “Δεν είμαστε τίποτα μόνοι μας”
Ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Jalil Lespert ευδιάθετος και φιλικός απάντησε στις ερωτήσεις μας . Μια συνέντευξη με μια δόση περιπέτειας καθώς η “εισβολή” μιας σχολικής τάξης μας ανάγκασε να εγκαταλείψουμε την ηλιόλουστη καφετέρια και να βρεθούμε στο χώρο αναμονής ενός γραφείου , γεγονός που τον έκανε να σχολιάσει : Νιώθω σαν να κάναμε αταξία και μας έχουν καλέσει στο γραφείο του διευθυντή . Η συζήτηση συνεχίστηκε κανονικά και μας έδωσε το πορτραίτο ενός ευαίσθητου και μορφωμένου καλλιτέχνη.
-Σε αυτή την ταινία σας όπως και στις δυο προηγούμενες ως σκηνοθέτης έχω την αίσθηση οτι εστιάζετε στην βαθιά θλίψη της μοναξιάς που βιώνουν οι ηρωές σας
Ναι , είναι αλήθεια αυτό. Εστιάζω και στην ανάγκη να πάμε προς τον άλλον, να στραφούμε προς αυτόν και να τον κοιτάξουμε!
-Όπως στην πρώτη σας ταινία 24 mesures όπου οι ήρωες της ταινίας χωρίς να γνωρίζουν ο ένας τον άλλο φεύγουν απο την προδιαγεγραμμένη πορεία τους για να βρεθούν πραγματικά με κάποιον άλλο.
Βασικά , και το αντιλήφθηκα όταν τελείωσα και αυτή την ταινία , πάντα το ίδιο θέμα με καλεί, πάντα η ίδια η ιστορία. Αν και στην ταινία συναντιούνται πολύ γρήγορα πρόκειται πάντα για το ίδιο ερώτημα. Δεν είμαστε τίποτα μόνοι μας , χρειαζόμαστε τον άλλον για να αγαπηθούμε αλλά κυρίως για να αγαπήσουμε. Τον χρειαζόμαστε για να παράγουμε ,για να δημιουργήσουμε . Χωρίς τον άλλο είμαστε απαθείς,δεν έχουμε καμία χρησιμότητα. Ήταν πολύ ωραία η ερώτηση σας γιατί άγγιξε την αλήθεια των ταινιών μου.
– Αυτό με άγγιξε στην ταινία σας όπως και στις προηγούμενες . Ας επανέλθουμε στην καινούργια σας ταινία. Το γεγονός ότι ο σχεδιαστής είχε ρίζες από την Αλγερία όπως και εσείς (η μητέρα του Lespert είναι από την Αλγερία) σας βοήθησε να προσεγγίσετε καλύτερα τον χαρακτήρα του;
Όχι αλλά μου κίνησε την περιέργεια. Δεν το ήξερα και ο ίδιος , το ανακάλυψα στην πορεία γιατί ήταν κάτι που και ο ίδιος δεν μιλούσε συχνά για αυτό. Μάλλον είναι τυχαίο αλλά ίσως στις δημιουργίες του βρίσκω αυτή την αγάπη για το Μαρόκο ,για την Βόρεια Αφρική και για την Μεσόγειο που μοιράζομαι μαζί του και με αγγίζει αλλά περισσότερο ήταν μια σύμπτωση.
Κατά την διάρκεια των ερευνών σας για την ταινία βρήκατε ομοιότητες ανάμεσα στον χώρο του κινηματογράφου και της υψηλής ραπτικής ;
Υπάρχουν αρκετές ομοιότητες. Κατ’ αρχάς η μόδα είναι μια πολυφωνική τέχνη με πολλά στάδια . Σαν ένα μιλφειγ,πρώτα σχεδιάζουμε το ρούχο, μετά το δοκιμάζουμε σε ένα πανί και αφού βρίσκουμε την δομή χρησιμοποιούμε το ύφασμα για να του δώσουμε την τελική του μορφή. Έπειτα έρχεται η παρουσίαση στο κοινό και η επιχειρηματική πλευρά του θέματος . Πρόκειται για την συνάντηση ενός καλλιτέχνη με την χειροτεχνία για να φτιάξει ένα προϊόν που πρέπει να πουληθεί. Αυτές είναι κυρίως οι ομοιότητες . Έχω την εντύπωση όμως ότι κάθε κολεξιόν του Saint Laurent είναι μια ιστορία που μας διηγείται και κυρίως με τον Saint Laurent αυτή η διήγηση παίρνει μια ανώτερη διάσταση γιατί, το πιστεύω βαθιά, ο Saint Laurent ήταν ένας καλλιτέχνης.
– H επιλογή του Pierre Niney ήταν ένα τολμηρό στοίχημα εκ μέρους σας καθώς ήταν άγνωστος στο ευρύ κοινό;
Τον είχα διαλέξει ένα χρόνο πριν τα γυρίσματα και για να πείσω τον παραγωγό κάναμε μια σειρά φωτογραφιών με θέμα την δεκαετία του 50 , όταν ο σχεδιαστής δούλευε στον Dior, αναπαράγοντας πιστά το πνεύμα της εποχής . Είχα την τύχη, κάτι που είναι πολύ σπάνιο, να πείσω τους συνεργάτες μου, δηλαδή τον παραγωγό και τον διανομέα μου. Είχε αρχίσει να γίνεται γνωστός στον χώρο καθώς η φήμη ότι υπάρχει ένας πολυτάλαντος νεαρός στην Comédie Française εξαπλώνονταν στο Παρίσι. Βέβαια το γεγονός ότι ο σταρ της ταινίας είναι το ίδιο το θέμα, ο μύθος του σχεδιαστή, με έκανε να πω στον παραγωγό ότι έχουμε την φοβερή τύχη να φτιάξουμε ένα ηθοποιό, να τον κάνουμε διάσημο. Ήθελα να ξεφύγουμε από τη πεπατημένη, όχι γιατί έχω κάτι με τους διάσημους ηθοποιούς, να δουλέψω με ηθοποιούς του θεάτρου που δεν τους ξέρει πολύς κόσμος και είναι πιο εύκολο να ταυτιστείς μαζί τους. Ταυτόχρονα όμως να πλαισιώνονται από γνωστούς ηθοποιούς που θα τους βοηθήσουν να μπουν στο ρόλο τους.
– Οι ρωγμές στον ψυχισμό των χαρακτήρων σας σας βοηθούν να τους προσεγγίσετε περισσότερο από ότι τα πλεονεκτήματα τους; Βλέπουμε ότι η ταινία σας δεν είναι μια αγιογραφία του σχεδιαστή.
Όντως άλλα δεν είναι αγιογραφία ούτε και του Pierre Bergé. Μου λένε ότι ο χαρακτήρας του Pierre Bergé είναι συμπαθητικός αλλά έχει και αυτός τις σκοτεινές πλευρές του. Κανένας από τους δύο δεν είναι τέλειος αλλά αγαπάμε τους χαρακτήρες μας για τα ελαττώματα τους . Μας αρέσει να τους βλέπουμε να κάνουν τις ίδιες ανοησίες με εμάς, φτάνει να μην κάνουν ακατονόμαστα πράγματα . Θα είναι δύσκολο να νιώσουμε συμπάθεια για τον Χίτλερ. Οι αδυναμίες του Saint Laurent είναι απόλυτα συνυφασμένες με την ιδιοφυΐα του και φωτίζουν την ηρωική του διάσταση. Παρά τη αρρώστια του (μανιοκαταθλιπτικός), η απόλυτη ανάγκη του για δημιουργία ήταν αυτό που τον κρατούσε στην ζωή και αυτό το κατάλαβε γρήγορα ο Pierre Bergé και έκανε τα πάντα για να μπορεί ο Saint Laurent να δημιουργήσει για όλη του την ζωή. Αυτό βοηθάει την ταινία να μην είναι μια βιογραφία ενός υστερικού σχεδιαστή, μιας ντίβας αλλά να δώσει την διάσταση του καλλιτέχνη που ήταν.
– H ταινία σας είναι για μένα ένα γράμμα αγάπης του Pierre Bergé για τον εκλιπόντα σύντροφο του αλλά και ταυτόχρονα ένα γράμμα αγάπης για όλες τις εύθραυστες ψυχές των δημιουργών .
Ακριβώς . Το στοίχημα ήταν αυτό και θα έπρεπε να ευχαριστήσω τον Μίλος Φόρμαν για το Αμαντέους που είναι μια ταινία που με σημάδεψε και τον Τζάκ Λόντον για το Μάρτιν Ήντεν. Ο συνδυασμός αυτών των δύο έργων και κυρίως του Μάρτιν Ήντεν, που ήταν το αγαπημένο μου ανάγνωσμα στην εφηβεία και στα πρώτα ενήλικα μου χρόνια, με βοήθησε να προσεγγίσω τον χαρακτήρα του Saint Laurent. Ταυτίστηκα με τον κεντρικό ήρωα του βιβλίου που ξεκινάει απο το πουθενά και κάνει την υπέρβαση του μέσα από την τέχνη και την αγάπη. Έχοντας την αμερικανική κουλτούρα του κινηματογράφου που δεν θέλει να είναι βαρετός, θέλησα να διηγηθώ την ιδιοφυΐα χωρίς να κάνω τον θεατή να βαρεθεί. Για αυτό υιοθέτησα την καταπληκτική ιδέα του Αμαντέους που μας παρουσιάζει τον Μότσαρτ μέσα απο την ματιά του Σαλιέρι και μας κάνει να ταυτιζόμαστε με τον Σαλιέρι που είναι έξυπνος αλλά δεν είναι ιδιοφυΐα . Ο Pierre Bergé είναι ενα δαιμόνιο μυαλό δεν είναι και αυτός μια ιδιοφυΐα αλλά δεν συναγωνίζεται με τον Saint Laurent ,τον αγαπά και τον στηρίζει και έτσι γίνεται το όχημα για να πλησιάσουμε την ιδιοφυΐα χωρίς να καούμε απο την λάμψη της.
-Το γεγονός ότι παίξατε σε ταινίες μεγάλων σκηνοθετών όπως ο Alain Resnais , o Xavier Beauvois , o Laurent Cantet σας βοήθησε να διαμορφώσετε την ματιά σας σαν σκηνοθέτης , ήταν ένα είδος ταχύρυθμης εκπαίδευσης ;
Σίγουρα και έχω συνεργαστεί και με άλλους μεγάλους σκηνοθέτες σαν τον Robert Guédiguian. Οι μεγάλοι σκηνοθέτες που αναφέρατε μου έμαθαν ένα πράγμα: το να πιστεύεις σαν ένα παιδί. Κάνουν διαφορετικού είδους ταινίες , κυρίως ο Alain Resnais που έφυγε πρόσφατα αλλά είχε μια καλή ζωή και μας εύχομαι το ίδιο, αλλά είναι ειλικρινείς , τίμιοι και έχουν μια παιδική αφέλεια.
– Η τελευταία μου ερώτηση έχει πολιτικό χαρακτήρα. Η ταινία σας παίχτηκε στις αίθουσες μέσα σε ένα περίεργο κοινωνικό συγκείμενο με τις διαδηλώσεις ενάντια του γάμου των ομοφυλόφιλων στη Γαλλία . Πιστεύετε ότι αυτό δεν θα πρέπει να εμποδίσει την παρουσία του θέματος στην οθόνη και ότι τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων πρέπει να προασπιστούν;
Όταν έγραφα το σενάριο της ταινίας στο Παρίσι γινόταν αυτή η διαδήλωση. Βρήκα το γεγονός θλιβερό,παράλογο και ντράπηκα για την Γαλλία. Γράφοντας το σενάριο δεν ήθελα να κάνω ένα queer movie γιατί το έβρισκα ντεμοντέ. Ξεκίνησα την κινηματογραφική μου καριέρα στην δεκαετία του 90 που ήταν έντονη η διεκδίκηση των δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων, ενσάρκωσα και ένα ομοφυλόφιλο και σε πολλές από τις ταινίες που έπαιξα υπήρχε αυτή η προβληματική. Ήταν ο προβληματισμός της εποχής , ακόμα και To μυστικό του Brokeback Mountain δείχνει αυτό τον προβληματισμό. Έκανα αυτήν την ταινία για τον έρωτα δύο ανδρών αλλά δεν με ένοιαζε το ότι ήταν δυο άντρες , με ένοιαζε μόνο η αγάπη μεταξύ τους και αυτό είναι μοντέρνο. Αυτό που βρίσκω θαυμάσιο είναι ότι πολλοί θεατές θα πάνε να δουν την ταινία και θα πούνε μετά από δυο μήνες : α, ήταν μια ιστορία αγάπης με δύο άντρες. Άκουσα και ανθρώπους έξυπνους να λένε είμαι ετεροφυλόφιλος άλλα δεν με πείραξε η ιστορία αγάπης ανάμεσα στους δύο άντρες. Αυτό το βρίσκω κρυμμένη ομοφοβία. Ακόμα και αυτοί που συμμετείχαν στις διαδηλώσεις μπορεί να πάνε για να συνοδέψουν την γυναίκα τους που αγαπάει την μόδα και η ταινία να τους κάνει να σκεφτούν ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι σαν και εμάς. Το καλό όμως είναι ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι θα εξελιχτούν, θα αλλάξουν. Αυτό το βρίσκω μοντέρνο.
