Κουρσάλ, ο πλωτός κινηματογράφος της Θεσσαλονίκης
Ο κινηματογράφος Κουρσάλ εμφανίστηκε στη Θεσσαλονίκη σε μία ταραγμένη περίοδο. Το 1925, λίγα μόλις χρόνια μετά την καταστροφή της Σμύρνης, η Θεσσαλονίκη ήταν μια πόλη που άλλαζε, μια πόλη που κινείτο στους ρυθμούς της ανταλλαγής πληθυσμών με τους Τούρκους.
Κι όμως. Δεν θα μπορούσε να αγνοήσει το γεγονός ότι και ο κόσμος άλλαζε και μάλιστα με ταχείς ρυθμούς. Η μία καινοτομία διαδεχόταν την άλλη και η μία εφεύρεση την άλλη. Το ίδιο ίσχυε και στο νεο-φανερωθέν κινηματογραφικό τοπίο.
Στό πλαίσιο αυτό, η παρουσία του Κουρσάλ ήταν πρωτοποριακή, αλλά έμοιαζε σχεδόν φυσική μέσα σε έναν αιώνα γεμάτο θαύματα… Κι αυτό γιατί ο Κουρσάλ ήταν πλωτός κινηματογράφος. Είχε δημιουργηθεί πάνω σε ένα σκάφος (ιστιοφόρο κατά κάποιους, μαούνα κατ’ άλλους) και εκτός από σινεμά προσέφερε και φαγητό.
Διαφήμιση της εποχής σημειώνει ότι στον Κουρσάλ σερβίρεται φρέσκο ψάρι, κρύα πιάτα, ποτά και αναψυκτικά. Γκουρμέ κινηματογραφική διασκέδαση δηλαδή!
Ο Νίκος Θεοδοσίου που έχει ασχοληθεί με το θέμα -έχει μάλιστα γυρίσει και ντοκιμαντέρ γι’ αυτό- αναφέρει σε άρθρο του ότι το κινηματογραφικό περιοδικό Αστήρ σημειώνει σε παρουσίασή του: «Κουρσάλ. Κάθε βράδυ, συγκεντρώνει αρκετόν πλήθος κόσμου, που ζητεί να βρή λίγη δροσιά στον πρωτότυπον αυτόν πλωτόν κινηματογράφο. Και είνε αλήθεια απόλαυσις να περνά κανείς την ώρα του στο πρωτότυπο αυτό κέντρον, προ παντός ότι λικνίζεται από ελαφρά κύματα».
Στο βιβλίο του Κ.Τομανά «Οι κινηματογράφοι της Παλιάς Θεσσαλονίκης», το σινεμά εμφανίζεται όχι ως Κουρσάλ, αλλά ως Τζερουσαλέμε (προφανώς με το πέρασμα του χρόνου το όνομα έγινε πιο εβραϊκό σε μία πόλη με ισχυρή εβραϊκή κοινότητα).
Ο ίδιος περιγράφει: «Μια φαρδιά σανίδα με κάγκελα εκατέρωθεν, οδηγούσε από το μουράγιο στο κατάστρωμα, όπου είχαν τοποθετηθεί τα καθίσματα και η οθόνη, ένα μεγάλο λευκό καραβόπανο, που κυμάτιζε σαν σημαία στο βραδινό αεράκι, με αποτέλεσμα οι εικόνες να μην είναι και τόσο καθαρές».
Ο Κ.Τομανάς σημειώνει ότι οι ταινίες που προβάλλονταν στο πλωτό σινεμά ήταν ταινίες Β’ προβολής, κάτι που δεν φαίνεται να ένοιαζε τους πολίτες που πήγαιναν εκεί για να απολαύσουν το δροσερό αεράκι και το αναψυκτικό τους.
«Μόνιμη πελατεία του σινέ Gerusaleme ήταν οι εβραϊκές οικογένειες που έμεναν στον Δεύτερο μώλο, τη σημερινή οδό Προξένου Κορομηλά, και στην οδό Μητροπόλεως. Τα καλοκαιρινά βράδια έφευγαν από τα σπίτια τους, σωστά καμίνια, και πήγαιναν στη θάλασσα για να δροσιστούν» σημειώνει.
Οι πολιτικές αντιπαραθέσεις που υπόβοσκαν σε μία πόλη που προσπαθούσε να ανακαλύψει τη θέση της στον κόσμο φαίνεται πως είχαν ως αποτέλεσμα τη διακοπή της λειτουργίας του Κουρσάλ. Ούτε τρεις μήνες δεν κατάφερε να ευδοκιμήσει.
Στη συνέχεια, όπως αναφέρει η εφημερίδα Μακεδονία: «Το Κουρσάλ, ο περίφημος πλωτός κινηματογράφος έλαβε πάλιν την μορφήν παληομαούνας και κατέλαβε την προτέραν του θέσιν μεταξύ των ρημαγμένων καραβιών».
