Το βάρος της ζυγαριάς
«Φρουρείτε και βοηθάτε αμάχους. Γιά να μπορούν να ζήσουν. Γιά να ξαναχτίσουν τη χώρα τους», λέει ο ωραίος επικεφαλής της ομάδας Δανών στρατιωτών στο Αφγανιστάν, Κλάους Μίκαελ Πήτερσεν, προσπαθώντας ν’ αναπτερώσει το ηθικό τους το οποίο φαίνεται να θρυμματίζεται βαθμηδόν λόγω του συνεχούς σφυροκοπήματος που δέχονται απ΄τους Ταλιμπάν στην περιοχή.Κυρίως όμως, το λέει γιά να εξαλείψει την αμφιβολία τους για την σκοπιμότητα παραμονής τους εκεί. Ο θεατής αγάλλεται παρακολουθώντας τον τόσο γοητευτικό Κλάους (ο εξαιρετικός Pilou Asbaek) σκεπτόμενος ότι έτσι πρέπει να μιλάνε οι των ειρηνευτικών δυνάμεων όταν εισέρχονται/επεμβαίνουν ανθρωπιστικά σ’αυτές τις ταλαίπωρες περιοχές κ.λ.π., είναι έτσι όμως;
Η ταινία του Tobias Lindholm με τίτλο KRIGEN/ A WAR είναι ένα σφιχτοδεμένο και λιτό πολεμικό-δικαστικό δράμα, μ’έντονη μετενέργεια στην εκτός πεδίου συγκρούσεων ζωή του βασικού χαρακτήρα του, του ευσυνείδητου και, σύμφωνα με τη γνώμη των συναδέλφων του, κάλλιστου στρατιώτη Κλάους. « ‘Ο,τι συμβαίνει στο Βέγκας, παραμένει στο Βέγκας», λένε οι γλεντοκόποι που ξεσαλώνουν στη θρυλική περιοχή της Αμερικής, νομίζοντας έτσι πως τ’ ατοπήματά τους εκεί, δεν θα διαταράξουν την κανονικότητα της ζωής τους όταν επιστρέψουν στα σπίτια τους. ‘Ο,τι όμως συνέβη στο Αφγανιστάν εκείνη την καταραμένη μέρα με απόφαση που έλαβε ο Κλάους, σε καμία περίπτωση δεν έμεινε θαμμένο στις αχανείς εκτάσεις της περιοχής, αλλά στοιχειώνει τη ζωή και κυρίως τη συνείδηση του νεαρού στρατιώτη για πάντα. Η φράση του Κλάους που παραθέτουμε στην αρχή, κρύβει μιά στάθμιση εκ μέρους του : είμαστε εδώ, εμείς οι Δανοί στρατιώτες, όχι ως δύναμη κατοχής αλλά ως εγγυητές της ασφάλειας του άμαχου πληθυσμού, τον οποίο θα υπερασπιστούμε. Αυτά όμως που παρακολουθούμε στην εξαιρετική τούτη ταινία, οδηγούν τελικά στην ανατροπή αυτής της στάθμισης.
Οι πειστικότατες ερμηνείες του Asbaek και της Tuva Novotny η οποία υποδύεται τη σύζυγό του Μαρία, δίνουν σάρκα και οστά στους δύο πόλους του δράματος : απ΄τη μιά βρίσκεται ο Κλάους και η απόφασή του με τις τραγικές συνέπειες, η δήλωσή του στη σύζυγό του : «Πήρα αυτή την απόφαση. Τώρα πρέπει να υποστώ τις συνέπειες»,απ΄την άλλη βρίσκεται η Μαρία και τα τρία ανήλικα παιδιά τους, που υποφέρουν απ΄την πολύμηνη απουσία του πατέρα τους και ασκούν (ηθελημένα ή αθέλητα) μία σοβαρή συναισθηματική πίεση πάνω στον κατηγορούμενο πλέον, Κλάους : «τί θα γίνουμε εμείς αν υποστείς τις συνέπειες; εγώ; τα παιδιά; σε χρειαζόμαστε», του επαναλαμβάνει η συντετριμμένη Μαρία,που όμως επιδεικνύει αξιοθαύμαστη υπομονή, αντοχή στη δικαστική δοκιμασία και αμέριστη συμπαράσταση στον άντρα της.
Αυτό που καθιστά την ταινία must για νομικούς και φιλοσόφους της Ηθικής είναι η εν τέλει αλλαγή της στάθμισης που κάνει ο Κλάους—είναι πολύ δύσκολο να μην αποκαλύψουμε κρίσιμα σημεία της πλοκής— και που έχει ως αφετηρία της θα έλεγα, την ωμή δήλωση του συνηγόρου του : «Εγώ εξασφαλίζω απαλλαγές. Αγνοώ ηθική και δεοντολογία», να δικηγόρος, να μάλαμα… Ο Κλάους έλαβε μία απόφαση, κρίσιμη για την επιβίωση της ομάδας του, η απόφαση αυτή όμως τον έριξε στο καθαρτήριο του δικαστηρίου γιατί τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν όπως ίσως τα φανταζόταν όταν λάμβανε αυτή την απόφαση. Εάν ο Κλάους δεν είχε οικογένεια, θα κρατούσε τη στάση που κράτησε τελικά, στην 6μηνης διάρκειας δίκη που ακολούθησε;
Εάν είχαμε κάποια αμφιβολία για την δυνάμει διαβρωτική επίδραση της οικογένειας στο άτομο, μετά απ’ αυτή την ταινία θεωρώ πως δεν την έχουμε πλέον. Ο οικογενειάρχης θεωρείται εξ ορισμού καλός άνθρωπος, αξιόπιστος, έντιμος, φερέγγυος κ.λ.π. Παρακολουθώντας τη δίκη του Κλάους, τη έκβασή της και το έξοχο φινάλε, ένα σκουλήκι αρχίζει να τρυπώνει μέσα μας : ο Κλάους όντως επωμίστηκε τις συνέπειες της απόφασής του− της απόφασης που λήφθηκε σε δύο χρόνους : στο Αφγανιστάν, και μετά στο δικαστήριο.
Απέναντι στην ανήθικη, «ειλικρινή» δήλωση του συνηγόρου του, μπαίνει το τελευταίο πλάνο της ταινίας, με τον Κλάους να καπνίζει σκεφτικός, κυκλωμένος απ΄τη νύχτα, στην αυλή του σπιτιού του. Κάπου μακριά ακούγονται σειρήνες, μήπως είναι γι’ αυτόν;
Η επιδραστικότατη μουσική της ταινίας ανήκει στον Sune Wagner.
