40 χρόνια από το Θάνατο του Σαλβαδόρ Αλιέντε

40 ταινίες και ντοκυμαντέρ για τον Αλιέντε και τη Χιλή

Με την ταινία “Νύχτα πάνω απ΄τη Χιλή” στις 9 το βράδυ,  συνεχίστηκε απόψε το κινηματογραφικό Φεστιβάλ – Αφιέρωμα με τίτλο «40 χρόνια από το θάνατο του Σαλβαδόρ Αλιέντε», από τις 5 έως τις 11 Σεπτεμβρίου, υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Δημοκρατίας της Χιλής στην Ελλάδα. Στο Φεστιβάλ θα προβληθούν  συνολικά 40 ταινίες και ντοκιμαντέρ για τον Αλιέντε και τη Χιλή, ενώ παράλληλα  λειτουργεί έκθεση φωτογραφίας, αφίσας και ντοκουμέντων.

Η “Νύχτα πάνω από τη Χιλή”  είναι η νύχτα της 11ης Σεπτεμβρίου του 1973, που με πραξικοπιματική πράξη ανατρέπεται ο Σαλβαδόρ Αλιέντε, καταλύεται η δημοκρατία και αναλαμβάνει την εξουσία ο Αουγκούστο Πινοσέτ.

Η ταινία, Ρωσο-Χιλιανή παραγωγή του 1977, στην ρωσική γλώσσα,  σαν υπόθεση είναι εξαιρετική, χάνει όμως από την κάκιστη ποιότητα φίλμ και τον αγγλικό μεταγλωτισμό. Το εντυπωσιακό είναι ότι μετά από μια δική μου αναζήτηση στο youtube, η ταινία υπάρχει ολόκληρη, 132 λεπτά στα ρωσικά και σε εξαιρετική ποιότητα.

 Ο Σαλβαδόρ Αλιέντε γεννήθηκε στο Βαλπαραϊσο το 1908  και δολοφονήθηκε στο Σαντιάγο το 1973.  Καταγόταν από μεγαλοαστική τάξη και σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο του Σαντιάγο απ΄ όπου και έλαβε το δίπλωμα το 1932. Ασχολήθηκε έντονα με την πολιτική αναπτύσσοντας μαρξιστική δράση. Ένα χρόνο μετά συνέβαλε στην ίδρυση του σοσιαλιστικού κόμματος της Χιλής. Το 1937  συμμετείχε στη κυβέρνηση του Πέδρο Αγκίρρε Σέντρα όπου και ανέλαβε για τέσσερα χρόνια υπουργός Υγιεινής. Το 1945 εκλέχθηκε για πρώτη φορά μέλος της Γερουσίας.

Το 1970 εκλέχθηκε πρόεδρος της Χιλής το  με τη βοήθεια του κομμουνιστικού κόμματος και αριστερών δυνάμεων, με μικρή διαφορά από του δεύτερου υποψηφίου. Στην ομιλία του μετά την νίκη του, ο Αλιέντε είπε: «Αξιώνουμε να δημιουργήσουμε έναν διαφορετικό κόσμο, να αποδείξουμε ότι μπορούν να γίνουν βαθιές αλλαγές που αποτελούν επανάσταση. Πρέπει να δημιουργήσουμε μια κυβέρνηση δημοκρατική, εθνική, επαναστατική και λαϊκή που θα οδηγήσει στον Σοσιαλισμό». Αμέσως μετά την ορκωμοσία του, άρχισε να εφαρμόζει ένα ευρύτατο πρόγραμμα σοσιαλιστικών μεταρρυθμίσεων κρατικοποιώντας μεγάλες εκτάσεις γης, τον ορυκτό πλούτο της χώρας και τις τράπεζες.

Το πρόγραμμα του Αλιέντε περιλάμβανε αναβάθμιση των συμφερόντων των εργατών, εφαρμογή της αγροτικής μεταρρύθμισης, αναδιοργάνωση της εθνικής οικονομίας σε δημόσιο, μικτό και ιδιωτικό τομέα, εξωτερική πολιτική διεθνούς αλληλεγγύης και εθνικής ανεξαρτησίας, καθώς και νέα θεσμική οργάνωση (ως λαϊκό κράτος) με την ίδρυση ενός ενιαίου σώματος αντιπροσώπων. Το πρόγραμμα της Λαϊκής Ένωσης πρότεινε επίσης την εθνικοποίηση των κύριων ορυχείων χαλκού της Χιλής που άνηκαν σε ξένα συμφέροντα (κυρίως των ΗΠΑ). Ορισμένες χαρακτηριστικές μεταρρυθμίσεις κατά το πρώτο διάστημα της προεδρίας του Αλιέντε περιλάμβαναν την ανακατανομή εκατομμυρίων στρεμμάτων γης σε ακτήμονες ως μέρος της αγροτικής μεταρρύθμισης, αύξηση μισθών στον στρατό και παροχή δωρεάν γάλακτος στα παιδιά.

Παράλληλα ο Αλιέντε εφάρμοσε νέα εξωτερική πολιτική ξεκινώντας τη συνεργασία πρώτα με τη Κίνα και στη συνέχεια με την Κούβα.  Η πολιτική του αυτή τον έφερε σε αντιπαράθεση με τα συμφέροντα των ΗΠΑ με συνέπεια οι σχέσεις των δύο χωρών να ψυχραθούν.

Επειδή ο Αλιέντε είχε στο πρόγραμμα του να κρατικοποιήσει τα μεταλλεία χαλκού (τα οποία ανήκαν σε Αμερικάνους ιδιώτες) έπρεπε να ανατραπεί. Έτσι, ο Νίξον ορκίζεται να ανατρέψει τον Αλιέντε. Το έργο αυτό το αναθέτει στην C.I.A και οργανωτής του πραξικοπήματος επιλέγεται ο Χένρι Κίσινγκερ Οι μυστικές υπηρεσίες των Η.Π.Α προσπαθούν να δωροδοκήσουν τον στρατό της Χιλής αλλά ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων, Ρενέ Σνάιντερ ήταν πιστός στο σύνταγμα και η πρώτη απόπειρα πραξικοπήματος απέτυχε. Ο Σνάιντερ βρέθηκε δολοφονημένος λίγες μέρες μετά.

Έπειτα από αυτό, ο Λευκός Οίκος διέταξε τον οικονομικό στραγγαλισμό της χώρας. Η δεύτερη απόπειρα δωροδοκίας στέφθηκε με επιτυχία. Οι φορτηγατζήδες που μετέφεραν τα τρόφιμα σταμάτησαν να κάνουν την δουλειά τους. Το κόστος αυτής της απεργίας ήταν 200 εκατομμύρια δολάρια για το κράτος της Χιλής, ενώ η C.I.A ξόδεψε τα διπλάσια. Παρ’ όλα τα δεινά που περνούσε η χώρα, η δημοτικότητα του Αλιέντε συνεχώς αυξανόταν. Κατόπιν αυτού, οι Αμερικανοί οργάνωσαν το σχέδιο Ζ.

Τον Ιούνιο του 1973 οργανώνεται ένα δεύτερο πραξικόπημα που κατεστάλη από τη νόμιμη ηγεσία του στρατού και τον στρατηγό Πρατς. Μετά την καταστολή, ο στρατηγός Πρατς συμβούλεψε τον Αλιέντε να δώσει όπλα ανοίγοντας τα οπλοστάσια.

Ο Αλιέντε όμως όντας πιστός στις αξίες του, του απάντησε: ‘Όχι. Αυτή η επανάσταση θα γίνει χωρίς σταγόνα αίμα. Βασίζεται σε αξίες και όχι στην βία”.

Μετά από αυτά τα γεγονότα ο Αλιέντε αποφασίζει να αλλάξει την ηγεσία του στρατού και στην θέση του Πρατς τοποθετεί τον Αουγκούστο Πινσέτ.

Την Τρίτη, 11 Σεπτεμβρίου του 1973 γίνεται συγχρονισμένη επίθεση από ξηρά και αέρα στο προεδρικό μέγαρο. Η δημοκρατία καταλύεται και στην εξουσία ανεβαίνει ο Πινοσέτ.

Ο Αλιέντε, αν και λεγόταν ότι δολοφονήθηκε κατά την είσοδο των στρατιωτών στο προεδρικό μέγαρο, η πραγματικότητα ήταν, όπως αποκαλύφθηκε αργότερα, ότι αυτοκτόνησε.