O Ρομέν Γαβράς μιλά στους Cinepivates

Οκτώ χρόνια πέρασαν από την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Ρομέν Γαβράς, γιου του Κώστα Γαβρά και σκηνοθέτη. «Ο Κόσμος σου ανήκει» είναι ο τίτλος της ταινίας, μιας ταινίας με ληστές, drugs και μουσική που δεν ηρωοποιεί, αλλά προσεγγίζει με κατανόηση -και χιούμορ- τους ήρωές της. Ο σκηνοθέτης βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη και στο 59ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου για να μιλήσει για το σινεμά του, τον Τόνι Μοντάνα και τους γονείς του.

Τα λεγόμενα heist movies (οι ταινίες με ληστείες) είναι ένα ιδιαίτερα δημοφιλές είδος στην ιστορία του σινεμά. Όταν αποφάσισες ότι θέλεις να κάνεις μια τέτοια ταινία, από πού ξεκίνησες;

Νομίζω ότι κάθε σκηνοθέτης θέλει κάποια στιγμή στη ζωή του να κάνει μια ταινία με ληστές ή με γκάνγκστερ. Μας αρέσει αυτό το είδος σινεμά γιατί οι χαρακτήρες είναι πολύπλοκοι, δημιουργεί ενδιαφέρουσες καταστάσεις. Ποτέ, όμως, δεν μου άρεσε η ιδέα της ηρωοποίησης ενός γκάνγκστερ. Έχω φίλους που πήραν τον κακό το δρόμο, αλλά δεν είδα ποτέ να περιβάλλεται η ζωή τους από μυστήριο. Πάρτε για παράδειγμα τον Νονό: εκεί οι γκάνγκστερ φαίνονται πραγματικά cool, αλλά η εμπειρία μου δεν μου έδειξε ποτέ κάτι τέτοιο. Ήθελα η ταινία να εκτυλίσσεται σε έναν τέτοιο κόσμο και ήθελα να χρησιμοποιήσω τους κώδικες ενός heist movie -να βάλω έναν τύπο που θέλει να κάνει μια τελευταία δουλειά-, αλλά να χρησιμοποιήσω χαρακτήρες που είναι αδέξιοι ή ανεπαρκείς ή και ηλίθιοι μερικές φορές. Ακόμα και έτσι, όμως, τους αντιμετωπίζω με τρυφερότητα. Οπότε η αρχική ιδέα ήταν να παίξω με τους κανόνες του κινηματογραφικού είδους.

Κατά την «διαστρέβλωση» όπως λες του είδους, μπαίνει στην εξίσωση και το χιούμορ. Μίλησέ μας για την χρήση του στην ταινία.

Στη Γαλλία αν πάτε να παρακολουθήσετε δίκη -οι περισσότερες είναι ανοιχτές για το κοινό- θα ακούσετε ιστορίες που είναι πολύ τραγικές, αλλά ταυτόχρονα είναι και πολύ αστείες. Οι συνθήκες είναι τραγικές, αλλά οι πράξεις των ανθρώπων και οι αντιδράσεις τους είναι αστείες. Το χιούμορ μάς βγήκε φυσικά και θέλαμε να υπάρχει κάτι στην ταινία που να ξεπερνά την πραγματικότητα και να είναι διασκεδαστικό.

Η ταινία ασχολείται με σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα. Φοβήθηκες να τα προσεγγίσεις με χιουμοριστικό τρόπο;

Είναι πολύ δύσκολο για μένα να μιλήσω σοβαρά για αυτά τα πράγματα. Προτιμώ να γελάω με κάποια ζητήματα, παρά να μην ενδιαφέρομαι. Πιστεύω ότι αυτή είναι ο τρόπος μου να προστατευτώ: όταν μιλάμε για σοβαρά θέματα, θα πω ένα αστείο. Το να μιλήσω σοβαρά για αυτά τα ζητήματα δεν ξέρω που θα μπορούσε να με οδηγήσει. Νομίζω ότι όταν ζητάς από το κοινό να μπει στην κινηματογραφική αίθουσα -ιδιαίτερα σε μια εποχή που όλοι βλέπουν ταινίες με σούπερ ήρωες- πρέπει να βρεις τον τρόπο να το ψυχαγωγήσεις. Με ενδιέφερε να υπάρχει στην ταινία λίγο από το πνευματικό χάος που επικρατεί στον κόσμο, αλλά και στον εαυτό μου.

Έχει ενδιαφέρον ο τρόπος που βάζεις πολύ γνωστούς ηθοποιούς να παίζουν ρόλους στους οποίους δεν μας έχουν συνηθίσει.

Ως σκηνοθέτης είναι τύχη το να μπορείς να πάρεις κάποιον σαν τον Βενσάν (Κασέλ) που συνήθως είναι πολύ cool και να τον βάλεις να παίξει έναν πολύ θλιμμένο χαρακτήρα, έναν τύπο όχι ιδιαίτερα ωραίο. Για τους ηθοποιούς είναι ακόμα πιο ενδιαφέρον. Τους κάνει να δείχνουν ενθουσιασμό και να δοκιμάζουν πράγματα στο σετ. Κάποια πετυχαίνουν, κάποια όχι.

Ήδη από τον τίτλο υπάρχει φυσικά η αναφορά στον Σημαδεμένο. Ποιες άλλες κινηματογραφικές αναφορές υπάρχουν στην ταινία;

Όταν ξεκινήσαμε δεν είχαμε βρει τον τίτλο της ταινίας. Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι ότι ο Σημαδεμένος είναι ο άνθρωπος που πραγματικά θέλει ολόκληρο τον κόσμο, ενώ ο δικός μας χαρακτήρας θέλει το αντίθετο: ένα μικρό σπιτάκι, αξιοπρεπές και όχι υπερβολικό. Όλοι γύρω του θέλουν το αντίθετο. Οπότε υπήρχε μια ειρωνία. Επίσης, ο Σημαδεμένος είναι σημείο αναφοράς της νεανικής κουλτούρας σε ολόκληρο τον κόσμο. Όλοι θέλουν να μοιάσουν στον Τόνι Μοντάνα στον Σημαδεμένο αλλά ξεχνούν ότι πρώτα κάνει σεξ με την αδελφή του και ύστερα πεθαίνει κάτω από τραγικές συνθήκες. Δεν ξέρω πώς μπορεί να αποτελεί πρότυπο.

Πώς πιστεύεις ότι η δουλειά σου στα βιντεοκλίπ έχει επηρεάσει την κινηματογραφική σου πορεία;

Σίγουρα η εμπειρία του να κάνεις συνεχώς γυρίσματα και να δοκιμάζεις διαφορετικές φόρμες βοηθάει. Επίσης, η μουσική αποτελεί πηγή έμπνευσης και υπάρχουν σκηνές στην ταινία που της εμπνεύστηκα από μουσική. Δεν ήθελα να κάνω ένα μουσικό βιντεοκλίπ μιάμισης ώρας, δεν ήθελα η εικόνα να έρχεται πριν από την ιστορία, αλλά ήθελα να έχει την οπτική γραμματική που έχω χρησιμοποιήσει σε άλλες δουλειές μου. Επίσης, στα βιντεοκλίπ δεν έχεις πολλά χρήματα, αντίθετα από τα διαφημιστικά που έχεις πολλά χρήματα, αλλά όχι δημιουργική ελευθερία. Αυτό που μαθαίνεις είναι να γυρίζεις βιντεοκλίπ που φαίνονται ακριβά χωρίς πολλά χρήματα. Κάτι αντίστοιχο κάναμε και εδώ. Η ταινία φαίνεται ότι κόστισε πολλά χρήματα, αλλά στην πραγματικότητα δεν κόστισε και τόσα πολλά.

Μεταξύ άλλων, η ταινία ασχολείται με τη σχέση γονέων και παιδιών. Όταν κάνεις μια ταινία ζητάς από τους γονείς σου να σου πουν τη γνώμη τους;

Ναι, φυσικά. Συζητάμε πολύ για σινεμά με τους γονείς και με τα αδέλφια μου. Αυτή την ταινία δεν νομίζω ότι την καταλαβαίνουν πολύ γιατί έρχονται από μία διαφορετική εποχή, με διαφορετική γλώσσα και δεν ξέρω εάν κατανοούν συγκεκριμένα στοιχεία της νεανικής κουλτούρας. Όμως, από τη στιγμή που ξεκίνησα να ασχολούμαι με το σινεμά ανταλλάσσαμε σενάρια με τους γονείς και τα αδέλφια μου και στη διαδικασία του μοντάζ δείχνουμε ο ένας στον άλλο τις ταινίες μας. Στο Ο Κόσμος σου Ανήκει ο κεντρικός χαρακτήρας κατάφερε να «το σκάσει» από τους γονείς του. Εγώ δεν έχω καταφέρει να το κάνω ακόμα με τους δικούς μου (γέλια).

Η ταινία «Ο Κόσμος σου Ανήκει» κυκλοφορεί στις κινηματογραφικές αίθουσες από τη Weird Wave.