SMAC: Ο Ηλίας Δημητρίου μας μιλά για την ταινία του

Το SMAC ήταν από τις ελληνικές ταινίες που ξεχωρίσαμε, στο πρόσφατο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ενώ η πρωταγωνίστρια του, Ευαγγελία Ανδρεαδάκη, απέσπασε για την ερμηνεία της στην ταινία το α’ βραβείο γυναικείου ρόλου, στα βραβεία IRIS της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου. To SMAC κέρδισε τις εντυπώσεις και το Βραβείο Κοινού τόσο του Outview όσο και και του Διεθνούς Κινηματογραφικού Φεστιβάλ Κύπρου.

Η ταινία μας μιλά για μια μεσήλικη ομοφυλόφιλη γυναίκα που ζει μόνη της και ο κόσμος της κλονίζεται όταν μαθαίνει ότι πάσχει από καρκίνο. Παράλληλα, έρχεται κοντά με έναν άστεγο της γειτονιάς της, τον οποίο και αποφασίζει να φιλοξενήσει για λίγες μέρες. Αυτή η παράδοξη συγκατοίκηση, γεμάτη τραγελαφικές καταστάσεις, θα προσφέρει τελικά και στους δυο. Η γυναίκα προσπαθώντας να ξεπεράσει το φόβο του θανάτου, σύντομα θα καταλάβει ότι δεν είναι ο θάνατος αυτό που φοβάται περισσότερο…

Το SMAC βγαίνει στις ελληνικές κινηματογραφικές αίθουσες στις 5 Μαϊου 2016.

Μιλήσαμε με τον δημιουργό, σκηνοθέτη και σεναριογράφο της ταινίας, Ηλία Δημητρίου, για το SMAC, τη μοναξιά και τη συντροφικότητα, τις ανθρώπινες σχέσεις, την γλυκόπικρη ζωή μας…

– Τι σας συγκίνησε στο να γυρίσετε μια ταινία για «ανίατη νόσο», τον καρκίνο; Αντλήσατε έμπνευση από προσωπικές εμπειρίες σας;

Φυσικά. Η μητέρα μου παλεύει με τον καρκίνο εδώ και αρκέτα χρόνια κι έχασα τον πεθερό μου πριν λίγο καιρό. Η αφορμή όμως στάθηκε μια δική μου προσωπική εμπειρία που είχα καθώς χρειάστηκε να νοσηλευτώ στο αντικαρκινικό νοσοκομείο Άγιος Σάββας. Ευτυχώς με αίσια κατάληξη.

– Είναι τελικά το SMAC (ως φάρμακο) το «κρυφό όπλο» της ταινίας;

Το Smac δεν είναι φάρμακο… Είναι μια πρωτεΐνη που ρυθμίζει τον φυσιολογικό θάνατο των κυττάρων. Την απόπτωση. Χωρίς αυτή την πρωτείνη τα κύτταρα μας μένουν αθάνατα, αλλά πεθαίνουμε εμείς, καθώς αυτά πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα και προκαλούνται νεοπλασίες. Επομένως το SMAC το μόνο που κάνει είναι να μας βοηθήσει να πεθάνουμε φυσιολογικά. Ό,τι κάνει και ο Αντρέας, καθώς μπαίνει στην ζωή της Ελένης. Δρα καταλυτικά στον φόβο της, όπως το Smac στα κύτταρα μας.

– Πώς προέκυψε η συνεργασία σας με την Ευαγγελία Ανδρεαδάκη και τον Γιάννη Κοκιασμένο; Πώς δουλέψατε τους χαρακτήρες και τη δυναμική της σχέσης τους;

Από τότε που άρχισα να γράφω το σενάριο είχα αυτούς τους δύο ηθοποιούς στο μυαλό μου. Ήξερα πόσο διαφορετικοί είναι και πόσο ενδιαφέρον θα είχε να τους βάλω να ζήσουν για λίγο καιρό μαζί.

Τους χαρακτήρες, όμως, τους δουλέψαμε και οι τρεις μας καθώς σε κάθε πρόβα αλλάζαμε το σενάριο. Κάναμε συνεχώς αυτοσχεδιασμούς και κρατούσα σημειώσεις. Σε κάθε επόμενη πρόβα είχα τυπωμένες τις σημειώσεις της προηγούμενης πρόβας για να τις αναιρέσουμε ξανά. Δύο χρόνια κράτησε αυτή η ιστορία με τις πρόβες και το ράβε-ξύλωνε.

Κάτι παρόμοιο είχα κάνει και στην προηγούμενη μου ταινία το «Fish n’ chips» και αποκαλέσαμε μεταξύ σοβαρού και αστείου αυτή τη μέθοδο «Devised Cinema» από το «Devised Theatre». Δεν είναι όμως κάτι που το εφήυρα εγώ. Ο Μάικ Λι δουλεύει μ’ αυτή την μέθοδο πολλά χρόνια τώρα. Στο θέατρο επίσημα υπάρχει από το ’63, με το θεατρικό εργαστήρι της Joan Littlewood.

– Στην ταινία σας γράφετε ο ίδιος και το σενάριο. Αποφύγατε το μελό, εισάγοντας αρκετά χιουμοριστικά στοιχεία, τρυφερές στιγμές και ανατροπές. Ποια ήταν η ισορροπία που προσπαθήσατε να κρατήσετε;

Μ’ αρέσει πολύ να παίζω με τα στερεότυπα. Κι εδώ είχα αρκετά. Άστεγους, λεσβίες και μετανάστες.

Η ισορροπία που προσπάθησα να έχω ήταν, κλισέ-ανατροπή. Δεν πρέπει να κάνεις μεγάλες ανατροπές όμως γιατί γίνεται εύκολα αναληθές ή διδακτικό. Ένα κλείσιμο στο μάτι αρκεί. Οι θεατές είναι πανέξυπνοι και πιάνουν αμέσως αυτό το παιχνίδι.

– Τόσο η νέα σας ταινία, όσο και η προηγούμενη (Fish&Chips) αγγίζει το επίκαιρο θέμα της μετανάστευσης, της οικονομικής κρίσης, της ανεργίας και των αστέγων.

Κι εγώ είμαι πρόσφυγας και παιδί μεταναστών.

Ο πατέρας μου γεννήθηκε στο Λονδίνο από μετανάστες γονείς. Το ’74 βρεθήκαμε να μένουμε σε αντίσκηνα κι εγώ στο τέλος, μετά από πολλά πέρα δώθε, μετανάστευσα στην Αθήνα…

– Οι ήρωές σας διαθέτουν αρκετά χαρακτηριστικά, για παράδειγμα, η κεντρική ηρωίδα είναι ομοφυλόφιλη, ο άστεγος είναι και ναρκομανής, υπάρχουν στοιχεία κοινωνικής περιθωριοποίησης (μοναξιά). Με αυτό θέλατε να είναι πιο ρεαλιστικοί, ή αποσκοπούσατε σε κάτι άλλο;

Κανένας μας δεν έχει μόνο μια ταυτότητα.

Όλοι έχουμε πολλαπλές ταυτότητες. Όχι δεν αποσκοπούσα σε τίποτα άλλο, παρά στην αλήθεια των χαρακτήρων.

– Τελικά ο φόβος του θανάτου από την ασθένεια είναι λυτρωτικός για την Ελένη, την κεντρική ηρωίδα; Την βοηθά να ξεπεράσει άλλους φόβους της;

Η Ελένη νομίζει ότι φοβάται τον θάνατο, αλλά αυτό που φοβάται περισσότερο είναι η μοναξιά. Απλά δεν το ξέρει. Η σχέση της με τον Αντρέα την βοηθάει να το καταλάβει.

– Ταυτόχρονα με τη «μεταμόρφωση» της ηρωίδας βλέπουμε να αλλάζει και ο άστεγος Αντρέας, από αυτή την απρόσμενη φιλία. Είναι η συντροφικότητα το καλύτερο αντικαταθλιπτικό;

Πάντα!

– Εσείς, ως άνθρωπος, στα προβλήματα είστε μοιρολάτρης ή αισιόδοξος;

Εγώ το ποτήρι το βλέπω πάντα μισό. Ούτε μισοάδειο, ούτε μισογεμάτο.

– Θα λέγατε ότι η ταινία σας είναι μια ρεαλιστική ή μια ρομαντική ματιά στον κόσμο μας και τις καθημερινές σχέσεις των ανθρώπων;

Πιστεύω πως δεν είναι ούτε το ένα, ούτε το άλλο. Μάλλον είναι και τα δύο.

Ο ρομαντισμός μπορεί να γίνει αφόρητα συναισθηματικός και ο ρεαλισμός αφόρητα κυνικός.

Δεν νομίζω πως η ζωή είναι μόνο το ένα ή μόνο το άλλο. Ο ρεαλισμός προέκυψε ως αντίδραση στο συναίσθημα και ο ρομαντισμός προέκυψε ως αντίδραση στην πεζότητα. Οι καθημερινές σχέσεις των ανθρώπων ταλαντεύονται συνεχώς μεταξύ της επιθυμίας και της πραγματικότητας.

– Έχετε εργαστεί στην τηλεόραση, αλλά και σε διαφορετικά είδη, ντοκιμαντέρ ή videoclip. Πόσο διαφορετικό είναι το να κάνετε σινεμά και τι σας συγκινεί σε κάθε είδος;

Πίσω από κάθε είδος που αναφέρατε υπάρχει κάτι κοινό. To story telling.

Δεν βρίσκω ουσιώδεις διαφορές. Πρέπει πάντα να ψάχνεις ένα χαρακτήρα που έχει κάτι να πει.

– To SMAC δεν έχει ακόμα ξεκινήσει το ταξίδι του στις κινηματογραφικές αίθουσες. Εσείς παράλληλα έχετε σκεφτεί επόμενες δουλείες σας; Τι θα θέλατε να μας παρουσιάσετε στο μέλλον;

Μια μετανάστρια από τις Φιλιππίνες.