Θόδωρος Αγγελόπουλος: Ο σπουδαίος Έλληνας auteur
O Βέρνερ Χέρτζογκ όταν είχε δει το «Θίασο», βγαίνοντας από την αίθουσα τού φίλησε τα πόδια. Ο Εμίρ Κουστουρίτσα τον χαρακτήρισε ως «Μεγάλη μορφή του ευρωπαϊκού κινηματογράφου», ενώ έχει παραδεχθεί ότι οι ταινίες του αποτέλεσαν επιρροή για τον ίδιο. Αυτό είναι μόνο ένα μικρό δείγμα των εντυπώσεων που άφησε ο σημαντικός Θόδωρος Αγγελόπουλος με το φιλμικό του έργο.
Στις 24 Ιανουαρίου του 2012, ο σπουδαίος Έλληνας δημιουργός έφυγε από τη ζωή βρίσκοντας μοιραίο θάνατο στα γυρίσματα της τελευταίας –ανολοκλήρωτης- ταινίας του «Η άλλη θάλασσα», από διερχόμενο μηχανάκι.
Αναντίρρητα, αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους κινηματογραφιστές του παγκόσμιου κινηματογράφου. Κορυφαίος μοντερνιστής του 20ού αιώνα και της έβδομης τέχνης εισήγαγε με την φιλμική του γλώσσα έναν δημιουργικό κινηματογράφο ξεπερνώντας την παραδοσιακή κινηματογραφική φόρμα. Ήταν ακόμη εκείνος που με το έργο του σηματοδότησε την ανάδειξη του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου. Με το έργο του επαναπροσδιόρισε την έννοια του κινηματογράφου αποδεικνύοντας διάτρανα πως ο κινηματογράφος μπορεί να ξεπερνά το απλό θέαμα και την ψυχαγωγία,όντας ικανός να προβληματίσει τον θεατή και να τον διδάξει. Δεν είναι εξάλλου τυχαίο πως το 1969 μαζί με τον Βασίλη Ραφαηλίδη (σπουδαίο δημοσιογράφο και κριτικό κινηματογράφου) εξέδωσαν το περιοδικό Σύγχρονος Κινηματογράφος, που αποτέλεσε αργότερα και το θεωρητικό όργανο του «Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου».
Σε μια έντονη πολιτικά περίοδο και εποχή που κανείς δεν τολμούσε να μιλήσει για την βαρβαρότηρα αυτής, ο Αγγελόπουλος πρωτοπόρησε και με τις ταινίες κατέγραψε την σύγχρονη Ελληνική Ιστορία με μοναδικό τρόπο. Μέσω της σκηνοθεσίας του, ταξιδεύει στον χρόνο και την Ιστορία και επιτρέπει την διαφορετική και νέα ερμηνεία και ανάγνωση της ιστορικότητας των γεγονότων από τους θεατές.
Το έργο του σπουδαίου Έλληνα δημιουργού σχηματικά χωρίζεται σε τρεις περιόδους. Η πρώτη αποτελεί την πολιτική περίοδο και αντιστοιχεί στην λεγόμενη «Τριλογία της Ιστορίας», χρονολογικά τοποθετημένη στην περίοδο 1936-1978. Με την Τριλογία της Ιστορίας ο Αγγελόπουλος έχει στραμμένο το βλέμμα του στο παρελθόν προκειμένου να διαφυλάξει την μνήμη. Το ιστορικοπολιτικό αυτό τρίπτυχο περιλαμβάνει τις ταινίες του «Μέρες του ‘36» (1972), « Ο Θίασος» (1974) και «Οι Κυνηγοί» (1977). Το επαναστατικό όραμα του Θόδωρου Αγγελόπουλου δε κρύβεται. Αξίζει να αναφερθεί ότι το τρίπτυχο της Ιστορίας μαζί με την ταινία του «Αναπαράσταση» (1970) που προηγήθηκε αυτού, αποτελούν την στρατευμένη (όπως ο ίδιος έχει χαρακτηρίσει) περίοδο. Είναι φανερό ότι το πνεύμα των ανωτέρω ταινιών είναι ριζικά ανατρεπτικό: είναι έκδηλη η ανάγκη για κοινωνική αλλαγή.
Μία από τις πιο αξιομνημόνευτες σκηνές του αγγελοπουλικού έργου, είναι η σκηνή στο κέντρο διασκέδασης όπου η μουσική γίνεται «ηθοποιός»
Ακολουθεί η περίοδος που η πολιτική μπαίνει σε δεύτερο πλάνο και η προβληματική του Θόδωρου Αγγελόπουλου στρέφεται στην αναζήτηση της ταυτότητας με την «Τριλογία της σιωπής». Η Τριλογία αυτή ξεκινά με την ταινία του «Ταξίδι στα Κύθηρα», την έκτη μεγάλου μήκους ταινία του. Ακολουθεί ο «Μελισσοκόμος» (με πρωταγωνιστή τον Μαρτσέλο Μαστρογιάνι) το 1986 και η
τριλογία ολοκληρώνεται το 1988 με το «Τοπίο στην Ομίχλη». Αξίζει να αναφερθεί ότι η ταινία του «Ταξίδι στα Κύθηρα» απέσπασε το Βραβείο Σεναρίου στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Καννών το 1984 καθώς και το βραβείο FIPRESCI, εξ ημισείας με το φίλμ «Paris-Texas» του Βιμ Βέντερς.
Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος και ο Μαρτσέλο Μαστρογιάνι στα γυρίσματα της ταινίας «Ο Μελισσοκόμος»
Η τελευταία του κινηματογραφική περίοδος είναι κατά κύριο λόγο υπαρξιακή, αλλά στην οποία ενυπάρχει και η πολιτική γραμμή (ταύτιση υπαρξιακής και πολιτικής γραμμής). Προσπαθεί να βρει μέσα από τον κινηματογράφο του μια απάντηση που θα σπάσει την σιωπή της προηγούμενης περιόδου. Αυτό προσπάθησε να κάνει με την «Τριλογία των Συνόρων» όπου κεντρικό θέμα του είναι η αυτοεξορία του σύγχρονου ανθρώπου. Η τριλογία του αυτή περιλαμβάνει τις ταινίες «Το Μετέωρο Βήμα του Πελαργού»(1991),«Το βλέμμα του Οδυσσέα»(1995) και «Μία αιωνιότητα και μία μέρα» (1998).
O επίλογος του αγγελοπουλικού έργου έγινε με την λεγόμενη «Τριλογία της Μοντέρνας Ελλάδας». Η τριλογία αυτή θα τον απασχολήσει κατά την τελευταία δεκαετία της ζωής του (που έμελλε να μείνει ανολοκλήρωτη) περιλαμβάνοντας τις ταινίες «Το λιβάδι που δακρύζει» (2004) και «Η σκόνη του χρόνου» (2008). Ο σκηνοθέτης κινείται στα οικεία πλαίσια της θεματικής, προβληματικής και αισθητικής δηλαδή μεταξύ μύθου, ιστορίας, μνήμης, ταξιδιού και εσωτερικής αναζήτησης.
Συνοψίζοντας, αδιαμφισβήτητα ο μύθος και η Ιστορία αποτελούν κινητήριος δύναμη και έμπνευση για τον Θόδωρο Αγγελόπουλο και αυτό είναι καταφανές στο σύνολο των ταινιών του. Έχει ειπωθεί εξάλλου για τον Αγγελόπουλο, όπως βέβαια και για το σύνολο των κινηματογραφιστών της μοντερνικότητας στην οποία ανήκε και ο ίδιος, ότι επωμίστηκαν το «άχθος της Ιστορίας». Οι ταινίες που άφησε ο δημιουργός Αγγελόπουλος αποτέλεσαν όλες και ξεχωριστά η καθεμία σταθμούς στην εξέλιξη και στην ιστορία του κινηματογράφου και θα συνεχίσουν να εμπνέουν με την μοναδικότητα και την ατμόσφαιρά τους πολλές γενιές κινηματογραφιστών.
