Το Ατελιέ (L’ Atelier)

Νεαρός φτωχικής γειτονιάς κοντά στο παλιό ναυπηγείο της Μασσαλίας ενδιαφέρεται για τη συγγραφή και συμμετέχει σε τμήμα ενός εργαστηρίου δημιουργικής γραφής, μαζί με άλλους νέους της περιοχής, εκπροσώπους της σύγχρονης γαλλικής κοινωνίας, που περιλαμβάνουν και δυο μαθητές άραβες και έναν αφρικανικής καταγωγής. Η καθηγήτρια, γνωστή συγγραφέας, θα διαγνώσει ταλέντο αλλά και οργή στον νεαρό, που είναι αρκετά απόκοσμος και εκφράζει κατά τη διάρκεια του μαθήματος ακροδεξιές απόψεις. Η ομάδα δουλεύει από κοινού την πλοκή ενός μυθιστορήματος, που αποφάσισαν να πραγματεύεται έναν φόνο. Η συζήτηση συχνά θα εκτροχιαστεί και ο νεαρός θα έρθει σε σύγκρουση με τα υπόλοιπα παιδιά. Η καθηγήτρια που αναζητά χαρακτήρες για το νέο της μυθιστόρημα θα δείξει ενδιαφέρον για το νεαρό, όμως αυτός που νιώθει ότι δεν τον καταλαβαίνει κανείς θα νιώσει μέσα του την οργή του να δυναμώνει.

Ο σκηνοθέτης Λοράν Καντέ (Ανάμεσα στους Τοίχους) επιστρέφει με άλλη μια ταινία με τον ρεαλισμό που τον χαρακτηρίζει, αλλά και ολίγον φλύαρη, με αρκετό διάλογο χωρίς αμεσότητα, που περιφέρεται γύρω από την ουσία του θέματος του και μεγάλη διάρκεια που αγγίζει τις δυο ώρες.

Η ταινία του αργεί αρκετά να πάρει μπροστά, όταν το κάνει κρατά το ενδιαφέρον ως το τέλος, έχει όμως στο μεταξύ κουράσει τον θεατή. Περισσότερο δοκιμιακός και πολιτικός, με χαρακτήρες που μοιάζουν επιτηδευμένοι, ο Καντέ μοιάζει να επιλέγει να είναι περισσότερο διδακτικός, από να κάνει μια ταινία και να επικοινωνήσει μέσω αυτής το νόημα στον θεατή. Ένας ανοιχτός διάλογος, λοιπόν, με τη σημερινή γαλλική κοινωνία, που θέλει να καταδείξει το πρόβλημα, όπως το αντιλαμβάνεται, αλλά μένει εκεί.

Στα ακατανόητα ή στα μείον, κατά τη γνώμη μου, της ταινίας, είναι η υπερβολική χρήση γνωστών βιντεοπαιχνιδιών. Η ταινία ξεκινά με το δημοφιλές Witcher (παιχνίδι ρόλων επικής φαντασίας) και στην πορεία της θα μας δείξει αρκετά άλλα παιχνίδια δράσης, κυρίως πολεμικά, που παίζει ο κεντρικός χαρακτήρας, σαν να τα καταδικάζει. Ανεξαρτήτως του τι είχε στο μυαλό του ο Καντέ, η χρήση τους είναι άσκοπη.

Στα πιο ενδιαφέροντα σημεία της ταινίας, ίσως περισσότερο κοντά στο Ανάμεσα στους Τοίχους, η ανάπτυξη του μυθιστορήματος από την ομάδα, δίνει μια απλή εκδοχή του πως στήνεται η ραχοκοκκαλιά σε ένα βιβλίο, την πορεία της οποίας γράφει από κοινού η ομάδα των παιδιών μέσα από συζήτηση. Όπως γίνεται άλλωστε και με την Ιστορία, που γράφουν όλοι οι πολίτες μαζί από κοινού, είτε την επηρεάζουν είτε όχι.

[toggle title=”Extras & Σημειώσεις συντελεστών:”]

(από το δελτίο τύπου της Weird Wave)

«Ο Λοράν Καντέ καταπιάνεται και πάλι με φλέγοντα ζητήματα της επικαιρότητας, με διακριτικότητα, οξυδέρκεια κι ανθρωπιά» – SCREEN INTERNATIONAL
«Ο Καντέ ξαναβρίσκει τον παλιό, καλό εαυτό του» – THE HOLLYWOOD REPORTER
«Αριστούργημα χαμηλών τόνων» – THE NEW YORK TIMES

Σύνοψη:

Σε μια κωμόπολη της νότιας Γαλλίας, ο Αντουάν αποφασίζει να παρακολουθήσει ένα θερινό εργαστήριο δημιουργικής γραφής. Εκεί, μια ομάδα νέων ανθρώπων έχει επιλεγεί για να γράψει ένα αστυνομικό μυθιστόρημα με τη βοήθεια της Ολίβια, μιας διάσημης συγγραφέως. Η δημιουργική διαδικασία θα ανασύρει αναμνήσεις για το βιομηχανικό παρελθόν και το κλειστό ναυπηγείο της πόλης, κάτι που αφήνει τον Αντουάν παγερά αδιάφορο. Ο νεαρός άντρας σύντομα συγκρούεται με την ομάδα αλλά και την Ολίβια, η οποία δείχνει θορυβημένη και ταυτόχρονα γοητευμένη από τη βίαιη φύση του Αντουάν.

Ο βραβευμένος με Χρυσό Φοίνικα Λοράν Καντέ («Ανάμεσα στους Τοίχους», 2008) φτιάχνει ένα έξυπνο κοινωνικό θρίλερ που θολώνει τις γραμμές ανάμεσα στη φαντασία και την πραγματικότητα. Ένα αυθεντικό πορτραίτο της σημερινής γαλλικής συνθήκης που αποδίδεται με μια διαρκή ατμόσφαιρα έντασης και αγωνίας.

Σημείωμα του Σκηνοθέτη:

Αυτό που θέλουν να πουν οι νεαροί χαρακτήρες της ταινίας είναι ότι αρνούνται να επωμιστούν τα «βάρη» που δεν τους ανήκουν – τα «βάρη» του παρελθόντος. Στις μέρες μας, οι νέοι έχουν άλλου είδους δυσκολίες να ξεπεράσουν: να βρουν τη θέση τους σ’ έναν κόσμο που δεν τους λαμβάνει υπόψη ενώ αισθάνονται πως δεν έχουν κανένα έλεγχο πάνω σ’ αυτά που συμβαίνουν γύρω τους ή ακόμα και στην ίδια τους τη ζωή. Ταυτόχρονα, καλούνται να αντιμετωπίσουν μια βίαιη κοινωνία με μεγάλα προβλήματα όπως η οικονομική αστάθεια, η τρομοκρατία και η άνοδος της ακροδεξιάς.

Όταν ολοκληρώθηκε η πρώτη εκδοχή του σεναρίου, ξεκινήσαμε μια διαδικασία “open casting”: πηγαίναμε σε γυμναστήρια, κινηματογράφους, bar, και έξω από λύκεια. Μ’ αυτόν τον τρόπο, γνωρίσαμε εκατοντάδες νεαρά άτομα ανάμεσα στα οποία ξεχώρισα τους ηθοποιούς μου. Οργάνωσα το δικό μου εντατικό «σεμινάριο» γι’ αυτούς, διάρκειας 2 εβδομάδων, προκειμένου να βασιστώ στις δικές τους εμπειρίες και στους χαρακτήρες τους για να διαμορφώσω την ταινία. Σταδιακά, αρχίσαμε να καταγράφουμε ολόκληρες σκηνές. Από αυτή την άποψη, μπορούμε να πούμε πως δεν έμαθαν ποτέ τους ρόλους τους αλλά τους έχτισαν με στοιχεία της προσωπικότητάς τους.

Ήθελα την Μαρίνα Φόις στον πρωταγωνιστικό ρόλο γιατί ήξερα πως θα μπορούσε να ανταπεξέλθει, και πως ήταν αρκετά δυναμική ώστε να επιβληθεί στην ομάδα χωρίς ίχνος αυταρχισμού. Είναι η μόνη επαγγελματίας ηθοποιός – επιλέξαμε ερασιτέχνες για τους υπόλοιπους κεντρικούς χαρακτήρες. Στη διάρκεια των γυρισμάτων, ακολούθησε κι εκείνη τη δική μας μέθοδο: στα διαλλείματα, ρωτούσε τα παιδιά για τις δικές τους εμπειρίες και απόψεις πάνω σε διαφορετικά θέματα. Κι εκείνη, με τη σειρά της, απαντούσε στις χιλιάδες ερωτήσεις που της έκαναν συνεχώς. Τα παιδιά είχαν αντικρουόμενα αισθήματα απέναντι στην Μαρίνα: από τη μία μεριά είχαν έρθει κοντά στη διάρκεια των γυρισμάτων, κι από την άλλη υπήρχε μια κάποια απόσταση γιατί ήταν μια ηθοποιός που ήξεραν και είχαν δει στο σινεμά. Το γεγονός πως η Μαρίνα είναι μια διάσημη ηθοποιός ήταν ένα σημαντικό στοιχείο που αξιοποιήσαμε στην ταινία γιατί ταίριαζε στον χαρακτήρα που υποδυόταν. Η Ολίβια είναι μια διάσημη συγγραφέας η οποία (όπως και η Μαρίνα) προξενεί αντικρουόμενες αντιδράσεις στα νεαρά άτομα που διδάσκει: θέλουν να την πλησιάσουν αλλά παραμένουν επιφυλακτικοί απέναντί της.

Ο Αντουάν αισθάνεται πως δεν ανήκει πουθενά. Το ενδιαφέρον που δείχνει για τον ξάδερφό του και τη συμμορία δεν είναι αληθινό. Επίσης, ενώ είναι ο μόνος που ασχολείται πιο εντατικά με το σεμινάριο, δε μπορεί να ενσωματωθεί στην ομάδα. Θέλει να γίνει μέλος μιας ομάδας αλλά ποτέ δεν τα καταφέρνει. Αυτό είναι ένα θέμα που υπάρχει πάντα στις ταινίες μου: η αντίθεση μεταξύ της επιθυμίας να ανήκεις κάπου και της ανάγκης για ανεξαρτησία. Ίσως αυτή η αντίθεση υπάρχει μέσα μου, γι’ αυτό τη συμπεριλαμβάνω σε κάθε ταινία που κάνω.

Ήθελα να δώσω στην ταινία την αίσθηση του θρίλερ. Είναι ένας τρόπος να θολώσεις τα νερά και να μη γίνεις προβλέψιμος. Επίσης, οι κώδικες του θρίλερ σου δίνουν τη δυνατότητα να ασχοληθείς με σημαντικά ζητήματα σε δεύτερο επίπεδο: την επιθυμία για έναν διαφορετικό κόσμο, την απογοήτευση, τα βίαια ένστικτα που καταπνίγουμε. Είναι και μια επιλογή που οδηγεί σε έντονες συναισθηματικές εκρήξεις: ήθελα το κοινό να αισθανθεί φόβο – φόβο για εκείνον και για εκείνη…

Σκηνοθεσία:	Λοράν Καντέ
Σενάριο:	Ρομπέν Καμπιγιό, Λοράν Καντέ
Διεύθυνση Φωτογραφίας:	Pierre Milon
Μοντάζ:	Mathilde Muyard
Μουσική:	Bedis Tir, Édouard Pons
Παραγωγή:	Denis Freyd
Με τους:	Μαρίνα Φόις, Ματιέ Λουτσί, Γουάρντα Ραμάς, Ίσαμ Ταλμπί, Φλοριάν Μποζάν, Μαμαντού Ντουμπιά
Χώρα Παραγωγής:	Γαλλία
Διάρκεια:	113′

[/toggle]