120 χρόνια από την γέννηση του Χάουαρντ Χόκς

Στις  30 Μαίου συμπληρώνονται 120 χρόνια από την γέννηση  του Χάουαρντ Χόκς (Howard Hawks) ενός από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες-δημιουργούς του Χόλυγουντ,  ορόσημο για τον παγκόσμιο κινηματογράφο. Με απίστευτη σιγουριά στο προσωπικό του στυλ, σε συνδυασμό με το ταλέντο του, μας προσέφερε ταινίες που αντέχουν στο χρόνο.

Η NEW STAR τιμώντας τον σκηνοθέτη παρουσιάζει τρεις από τις σημαντικότερες ταινίες του, Ο Μεγάλος Ύπνος (the Big Sleep), Ξαναπαντρεύομαι τη Γυναίκα μου και Η Γυναίκα με τη Λεοπάρδαλη, στους ιστορικούς κινηματογράφους  ΖΕΦΥΡΟΣ και ΑΛΚΥΟΝΙΣ new star art cinema  από τις 26 Μαίου έως και την 1η Ιουνίου.

Είναι ο πρώτος σκηνοθέτης που έφερε στο πανί, την εκρηκτική διάσταση ακόμη και την αντιστροφή των δύο φύλλων. Με σπάνιας ομορφιάς χιούμορ και με έναν κυνισμό που σπάει κόκκαλα.

Ο Χάουαρντ Γουίντσεστερ Χοκς (30 Μαΐου 1896 – 26 Δεκεμβρίου 1977) ήταν Αμερικανός σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός.  Παρακολούθησε μαθήματα ενός δημοτικού σχολείου στην Πασαντίνα, τελείωσε το λύκειο στην Μασαχουσέτη, και αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο Κόρνελ ως πτυχιούχος μηχανικός. Στο Studio που έμελλε να γίνει αργότερα γνωστό ως το περίφημο Paramount Studio, έκανε την πρώτη του κινηματογραφική απόπειρα, σε αρκετές σκηνές της ταινίας του Μάρσαλ Νίλαν,  The Little Princess.

Κάποιες από τις δουλειές του ως σεναριογράφος είναι στις εξής ταινίες: Quick sands (1923) του Τζακ  Κονγουέι , Tiger Love(1924), του Τζορτζ Μέλφορντ, The Dressmaker from Paris (1925), του Πολ Μπερντ και Honesty – The Best Policy (1926), του Τσέστερ Μπένετ.

Στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου υπηρέτησε στην Πολεμική Αεροπορία κι αργότερα εργάστηκε για να ζήσει σχεδιάζοντας κι οδηγώντας αγωνιστικά οχήματα κι αεροπλάνα. Δεκαετία του 1930, συνέγραψε το σενάριο αρκετών από τις ταινίες που σκηνοθέτησε ο Βίκτωρ Φλέμινγκ ανάμεσα στις οποίες περιλαμβάνονται Μια γυναίκα πειρασμός(1932), Δαίμονες των κυμάτων (1937), Φλεγόμενοι Ουρανοί (1938) και όσα Παίρνει  ο Άνεμος (1939).

Ο κριτικός Λέοναρντ Μάλτιν είχε πει για τον Χοκς:

«ο Χοκς είναι ο σπουδαιότερος “μη γνωστός” Αμερικανός σκηνοθέτης, και μπορεί η δουλειά του να μην είναι τόσο γνωστή όσο τα έργα των Φορντ, Ουέλς ή Ντε Μιλ, εκείνο δε σημαίνει πως ήταν λιγότερο ταλαντούχος.»

Ο Χοκς επηρέασε πολλούς, αξιοσημείωτους και γνωστούς σκηνοθέτες όπως τον Μάρτιν Σκορτσέζε, τον Τζον Κάρπεντερ, τον Ρόμπερτ Άλτμαν και τον Κουέντιν Ταραντίνο. Κατά τον Βιμ Βέντερς δύο από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών Only Angels Have Wings , Red Line. Και η δουλειά του θαυμάστηκε από επίσης αξιοσημείωτους σκηνοθέτες όπως από τονΦρανσουά Τρυφώ, τον Πίτερ Μπογκντάνοβιτς, τον Μάικλ Μαν και τον Ζακ Ριβέτ.

Ο Χοκς υπήρξε υποψήφιος για Όσκαρ Σκηνοθεσίας, το 1942, για την ταινία του  Ο Λοχίας Γιορκ, ενώ το 1975 τιμήθηκε με Τιμητικό Όσκαρ, ως «ένας από τους καλύτερους Αμερικανούς σκηνοθέτες, που τα έργα του κατέχουν μία διαπρεπή θέση στον παγκόσμιο κινηματογράφο».

Το σπάνιο και πηγαίο ταλέντου του Χοκς, που συμπληρώθηκε από τη γνώση και τον έλεγχο των κινηματογραφικών εκφραστικών μέσων του, έχει δύο πλευρές εξίσου σημαντικές: αφ’ ενός εκφράζεται στην πυκνότητα και την ένταση της σκηνοθεσίας και της αφήγησης, στην οργάνωση του χώρου και του κάδρου, στην αίσθηση της δράσης που έχει ο Χοκς, και στον συγκρατημένο επικό τόνο του (κυρίως στις πολεμικές και γουέστερν ταινίες του).  Αφ’ ετέρου στην ειρωνεία και το χιούμορ, που αποτελούν εγγενή συστατικά των δημιουργιών του.

Οι χαρακτηριστικές screwball κωμωδίες του  καθώς και ρομαντικές κομεντί, τα  αξεπέραστα φιλμ νουάρ του Χοκς ξεχώρισαν και διακρίθηκαν για τη λιτή δύναμή τους, τη λειτουργική κι αποτελεσματική σκηνοθεσία τους Το μνημειώδες, αριστουργηματικό The Big Sleep (1946) χαρακτηρίζεται για τη λειτουργικότητα κι ακρίβεια του ντεκουπάζ του, για τη δυναμική κι ατμοσφαιρική σκηνοθεσία του που αποποιείται -όπως πάντα στον Χοκς- τα εύκολα εφέ… Ο Χάμφρευ Μπόγκαρτ ερμηνεύει χάρη στον Χοκς θεσπέσια έναν από τους πιο βαθιά φιλοσοφημένους  και κυνικούς ήρωες στην ιστορία  του σινεμά. Δεν θα υπήρχε η ερμηνεία του Αλ Πατσίνο στον Σημαδεμένο, του Μπραιαν Ντε Πάλμα χωρίς την πρώτη εκδοχή του Χάουαρντ Χοκς. Οι ανεπανάληπτες ερμηνείες του Κάρυ Γκραντ οφείλονται στον σκηνοθέτη του αφιερώματός μας και αξίζει να το τονίσουμε πως ανήκει στην σπουδαία πολιτιστική κληρονομιά της Αμερικής.

Μη ξεχνάμε  ότι Ο Μεγάλος Ύπνος  -σύμφωνα με την προβληματική του μυθιστορήματος του Ρέιμοντ Τσάντλερ που απετέλεσε τη βάση του- έχει και μια κοινωνική διάσταση, ανακατεύει τον ηθικό βούρκο που βρίσκεται στο παρασκήνιο της καλής κοινωνίας… Καθοριστικές είναι, στη μυθοπλασία, και οι σχέσεις του ντεντέκτιβ Μάρλοου (Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ) με τις γυναίκες, ειδωμένες μέσα από μια σχετικά κυνική οπτική…

[toggle title=”Δείτε το τρέιλερ:”]

[/toggle]

Η μυθολογία του μοναχικού αναζητητή της αλήθειας μέσσα σε κυκεώνα διαφθοράς και παρακμής, του ετοιμόλογου με την καμπαρντίνα, το άφιλτρο τσιγάρο και το μπέρμπον, βρήκε άπαξ δια παντός την ιδανική της ενσάρκωση στον Μπόγκι.  Κι η Λωρήν Μπακώλ, το ακριβές αντίθετο της “χαζής ξανθιάς”,  μέχρι το τέλος σύντροφος στην πραγματική ζωή του Μπόγκαρτ, καθιερώθηκε ως η απόλυτη φαντασίωση της έξυπνης, ενεργητικής, διεκδικητικής και συνάμα σούπερ σέξυ στην αυστηρότητά της μοιραίας γυναίκας. Οι δύο φιγούρες, έμελλαν αν στοιχειώσουν μια για πάντα την κινηματογραφική οθόνη αλλά και την εικονοποιία του 20ου αιώνα, σε κάθε έκφανση του οπτικοακουστικού, από τους μεγάλους δημιουργούς την Νουβέλ Βάγκ ως την μόδα και την διαφήμιση.

Δωροδοκίες, εξαφανίσεις, δολοφονίες, διαφθορά, παρακμή όλα στην κάμερα του Χοκς μετατρέπονται σε ένα σινέ – κοκτέηλ, που όμοιό του ως τότε δεν είχε εμφανιστεί αλλά ακόμη και 70 χρόνια μετά αντιγράφεται χωρίς βέβαια τα ίδια αποτελέσματα.

Mία από τις βασικές κινηματογραφικές συλλήψεις του Xοκς είναι η κωμική. Γι’ αυτό και οι κομεντί είναι ένα από τα αγαπημένα του είδη. Όμως, η κωμική αντίληψη των πραγμάτων ενυπάρχει και στις υπόλοιπες ταινίες του, εμπλουτίζει κυρίως την ουέστερν τριλογία του (Pίο Mπράβο, Eλ Nτοράντο και Pίο Λόμπο).

Ίσως  η καλύτερη κωμωδία screwball  είναι το His Girl Friday (ελληνικός τίτλος: Ξαναπαντρεύομαι τη Γυναίκα μου). Εδώ ο μυθικός σκηνοθέτης έχοντας έναν από τους καλύτερους ηθοποιούς όλων των εποχών τον Κάρι Γκραντ, και ένα σατιρικό έργο για τον κόσμο των εφημερίδων,  η “Πρώτη Σελίδα” των Χεκτ-Μακάρθουρ,  που περιέχει ευφυείς ατάκες και απίστευτα γρήγορο ρυθμό εξέλιξης, μετατρέπει το σενάριο σε μία από τις καλύτερες κινηματογραφικές σκηνές. Αρχικά στο θεατρικό η ιστορία δεν ήταν ερωτική, αλλά αφορούσε δύο άντρες συνεργάτες δημοσιογράφους. Η ιδέα να μετατρέψουμε το πρωταγωνιστικό δίδυμο σε άντρα γυναίκα με ερωτική ένταση μεταξύ τους, ήταν ιδέα του Χοκς.

H κωμική φλέβα του Xοκς πραγματώνεται ως ειρωνική ματιά που διακωμωδεί τους ήρωές του, και την πραγματικότητα που τους περιβάλλει. Ο Xοκς, συχνά, αντιστρέφει τις καταστάσεις σε σχέση με τη συνηθισμένη τους υπόσταση, αντιστρέφει τους χαρακτήρες και τις σχέσεις τους. Oι ήρωές του, συνήθως, είναι πρακτικοί, προσαρμοστικοί και αισιόδοξοι, αντιμετωπίζουν τον κόσμο με θάρρος και έντονη ζωτικότητα. Στις κωμωδίες, η προσωπικότητά τους εναρμονίζεται με τη δράση. Προσαρμόζονται μ’ ελαστικότητα στον μεταβαλλόμενο κόσμο, διατηρώντας έτσι τον εαυτό τους.

Mέσα από την απώλεια ταυτότητας, ή υποδυόμενοι τούς ρόλους που επωμίζονται κατ’ ανάγκη, αντιμετωπίζουν και ελέγχουν τον ρευστό κόσμο. Aυτοπροσδιορίζονται και ολοκληρώνονται, μέσω της σχέσης με το περιβάλλον τους. Aποδέχονται  την ταυτότητα που τους δίνει αυτό το περιβάλλον, όπως για παράδειγμα η Tζέραλντιν Pάσελ, δημοσιογράφος που αδυνατεί να αποκοπεί από τον κόσμο του γραπτού τύπου στο His Girl Friday.

Τα  ελατήρια της αφήγησης, στις κομεντί του Xοκς, είναι οι συγκρούσεις των δύο φύλων. O ταραχοποιός παράγοντας, που γεννά τις κωμικές καταστάσεις, προσωποποιείται στην όμορφη και νέα γυναίκα. H ερωτική γυναίκα δρα ως καταλύτης, και διακωμωδεί το συντηρητισμό στον οποίο έχει αγκιστρωθεί ο άντρας. Διασαλεύει την τάξη, ταρακουνά τον αρσενικό διανοούμενο, επενεργεί δραστικά στην αρτηριοσκληρωτική στασιμότητά του, και στην ερωτική και ηθική ακαμψία του. O άντρας στις κομεντί του Xοκς είναι συνήθως ένας συνεσταλμένος και μουχλιασμένος «σοφός», ένας παγιδευμένος στη μάθηση καθηγητής.

Στο εξωφρενικό Bringing up Βaby (ελληνικός τίτλος: H γυναίκα με τη λεοπάρδαλη)  ο μύωπας παλαιοντολόγος (Kάρι Γκραντ), μανιακός συλλέκτης δυσεύρετων οστών ενός δεινόσαυρου, γνωρίζει μια σπιρτόζα και ατίθαση κοπέλα (Kάθριν Xέπμπορν) που τον ερωτεύεται. O αγαθός, καταπιεσμένος και εκτός πραγματικότητας επιστήμονας αναγκάζεται, από τη χαριτωμένη, άταχτη και λίγο παλαβή γυναίκα, να αποβάλει το προστατευτικό κέλυφος της σοβαροφάνειας, και να πέσει με τα μούτρα σε μια τρελή ερωτική περιπέτεια, γεμάτη παρεξηγήσεις και γκάφες.

Ο  Xοκς, μ’ όλα τα παραπάνω τερτίπια, καταφέρνει να ακροβατεί με μαεστρία και εκρηκτικό χιούμορ σε ένα επικίνδυνο και λεπτό παιχνίδι με τα σεξουαλικά διφορούμενα. Kαι πρώτα απ’ όλα, με το διφορούμενο των ρόλων των δύο φύλων, έτσι όπως έχουν παραδοσιακά. Aυτή την παράδοση διακωμωδεί, αμφισβητεί και ανατρέπει περιπαιχτικά, υπονομεύοντας τους πάντες και τα πάντα, με το διαβρωτικό και δηκτικό χιούμορ του.

[toggle title=”Δείτε το τρέιλερ:”]

[/toggle]

Ο έρωτας και η ελκυστική γυναίκα φέρνουν την πιο χαρούμενη και τρελή αταξία που είδαμε ποτέ στην οθόνη. Aπό την άλλη μεριά, παρατηρούμε πως, στην εξέλιξη, τα δύο φύλα εναρμονίζονται μέσα από τον έρωτα, μέσα από την πληρότητα της ερωτικής σύζευξης. Tο έργο του Xοκς επιβεβαιώνει τις ανθρώπινες αξίες της φιλίας (ιδίως της αντρικής) και του έρωτα, συνδυάζοντας την ειρωνεία, την αισιοδοξία, το δυναμισμό και το ανεξάντλητο νεανικό σφρίγος του δημιουργού του.