18ο ΦΝΘ: Ο «εχθρός» μέσα μας (και δίπλα μας)
Αυτοκαταστροφικές προσωπικότητες, αλλά και οι σκέψεις του νεοναζί της διπλανής πόρτας αναδεικνύουν τον «εχθρό» μέσα μας (και δίπλα μας).
Όλοι ξέρουμε ότι δε ζούμε σε έναν ιδεατό, τέλειο κόσμο και ότι παντού γύρω μας γίνονται καθημερινά σοκαριστικά γεγονότα που στις περισσότερες περιπτώσεις δείχνουν ότι είμαστε χειρότεροι και από τα άγρια ζώα. Δεν πρέπει όμως να εθελοτυφλούμε, ούτε να παραβλέπουμε την τρομακτική αυτή φύση μας. Διότι το αντίδοτο στα δεινά της ανθρωπότητας είναι η παιδεία και η ενημέρωση. Τα ντοκιμαντέρ εξυπηρετούν αυτόν ακριβώς το σκοπό, ως πολιτισμικού όπλου, που καταγράφουν και καταγγέλουν, άλλωτε συγκλονίζουν και άλλωτε μας κάνουν να νιώσουμε ντροπή για το είδος μας, παράλληλα όμως δίνουν και ελπίδα για έναν καλύτερο κόσμο που όλοι αξίζουμε και κάποιοι μας στερούν. Η αποδοχή των ελαττωμάτων της φύσης μας είναι και το πρώτο βήμα για να αλλάξουμε, να βελτιωθούμε, να θεραπευτούμε. Αν κάποιο ντοκιμαντέρ έχει δύσκολο θέμα δεν πρέπει να το αποφεύγουμε για να μη «μαυρίσει η ψυχή μας», γιατί το να αδιαφορούμε μπορεί να το κάνει χειρότερο.
Χρυσή Αυγή: Προσωπική Υπόθεση
Η Ανζελίκ Κουρούνη, με θάρρος και επιμονή, καταγράφει επί χρόνια τη δράση της Χρυσής Αυγής. Τα τάγματα εφόδου, τις συγκεντρώσεις, το τι συμβαίνει μέσα σε μία τοπική οργάνωση, και κυρίως τι έχει στο μυαλό του ο Χρυσαυγίτης της διπλανής πόρτας. Η σκηνοθέτις διαπιστώνει ότι το νεοναζιστικό κόμμα εκμεταλλεύτηκε την κρίση για να προσελκύσει απογοητευμένους και στα όρια της φτωχοποίησης ανθρώπους, διοργανώνοντας συσσίτια «για Έλληνες» ή αιμοδοσίες «μόνο για Έλληνες». Στην πορεία καταφέρνει και αναδεικνύει τη στρατηγική της ηγεσίας της οργάνωσης που θέλει να κρύψει τον ρατσιστικό της χαρακτήρα και επιμένει στο ότι «εμείς δεν είμαστε ρατσιστές, εμείς είμαστε εθνικιστές». Οι αποκαλύψεις τής σοκάρουν και προβληματίζουν. Μπορεί η ίδια να επιμένει ότι η Χρυσή Αυγή είναι και μία «προσωπική υπόθεση» (καθώς ο σύντροφός της είναι εβραίος, ο ένας γιος της gay, ο άλλος αναρχικός και η ίδια αριστερή φεμινίστρια), αλλά σίγουρα είναι υπόθεση όλων μας.
Ο θείος Χάουαρντ
Για τον πιτσιρικά Άαρον, ο θείος Χάουαρντ ήταν μία μυθική φιγούρα, ένα πρότυπο που δεν πρόλαβε να γνωρίζει αρκετά, καθώς πέθανε σε ηλικία μόλις 34 ετών από AIDS. Ο ανιψιός του ακολουθεί τα βήματά του, προσπαθεί να ανακαλύψει την πρώτη -θεωρούμενη χαμένη- ταινία του για τον Γουίλιαμ Μπάροους και να καταγράψει τη ζωή στη Νέα Υόρκη στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Ο Χάουαρντ Μπρύκνερ αναδεικνύεται ως μία εξόχως χαρισματική φιγούρα, ένας άνθρωπος που κατάφερε να κινηματογραφήσει τον Μπάροους και τον Ρόμπερτ Γουίλσον, που έπεισε τη Μαντόνα να παίξει στην πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία (και τελευταία όπως δυστυχώς αποδείχθηκε). Συνεντεύξεις με φίλους του (ανάμεσά τους με τη Σάρα Ντράιβερ και τον Τζιμ Τζάρμους), η προσπάθεια να βρεθεί και να αναδειχθεί η ταινία με τον Μπάροους, η καλλιτεχνική σκηνή της Νέας Υόρκης τη δεκαετία του 1980, το οικογενειακό περιβάλλον του Χάουαρντ επιτρέπουν μία βαθύτερη ματιά στην άτυχη αυτή προσωπικότητα. Ωστόσο, ο σκηνοθέτης-ανιψιός κάνει ορισμένα σφάλματα: ξοδεύει μεγάλο μέρος της ταινίας στην ταινία για τον Μπάροουζ (με αποτέλεσμα ο θεατής να μπερδευτεί για το εάν αυτή είναι μία ταινία για τον Χάουαρντ Μπρύκνερ ή για τον Μπάροουζ ή για τη σχέση του Μπρύκνερ με τον Μπάροουζ), ενώ υπάρχουν στιγμές που μοιάζει να απευθύνεται μόνο στους γνώστες της σκηνής αυτής, αποκλείοντας έτσι ένα μέρος του κοινού.
Τζάνις: Το Κορίτσι που Τραγουδάει τα Μπλουζ
Η άνοδος και η περσόνα της Τζάνις Τζόπλιν μέσα από ένα ντοκιμαντέρ που έχει πρόσβαση σε επιστολές της γνωστής τραγουδίστριας, καθώς και σε καταχωρήσεις από το ημερολόγιό της. Το Janis: Little Girl Blue απομυθοποιεί εν μέρει τη μουσικό, φέρνοντας τον «μύθο» σε μέτρα ανθρώπινα και προσπαθώντας να εξηγήσει συμπεριφορές και καταστάσεις (όπως την ανάγκη της Τζόπλιν για αποδοχή). Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο πορτρέτο της μουσικού, αν και λιγότερο συγκλονιστικό σε σύγκριση με τα πρόσφατα «Amy» και «Montage of Heck». Χρησιμοποιεί κυρίως αρχειακό υλικό (από συναυλίες και συνεντεύξεις της Τζόπλιν).
Επόμενος Σταθμός: Ουτοπία
Ο Απόστολος Καρακάσης μπαίνει στο εργοστάσιο της ΒΙΟ.ΜΕ. στη Θεσσαλονίκη μετά το κλείσιμό του για να παρακολουθήσει το πώς εξελίσεται η απόφαση των εργατών να το καταλάβουν και να το λειτουργήσουν μόνοι τους. Πρόκειται για μία πικρή διαπίστωση: από την μία η επιμονή ορισμένων στο όνειρο, από την άλλη τα εμπόδια που τους θέτουν οι συνάδελφοί τους, η Πολιτεία που τους έχει αφήσει χωρίς βοήθεια, αλλά και η ίδια η έλλειψη τεχνογνωσίας δεν επιτρέπει στην επαναστατική αυτή πρωτοβουλία να ανθίσει. Ο Καρακάσης δεν κρύβει πράγματα από τον θεατή, περιγράφει την κατάσταση ως έχει δίνοντας βήμα και στους υπέρ και στους κατά του εγχειρήματος να εκφράσουν την άποψή τους. Στο τέλος, όμως, μένει μια πικρή γεύση για την Ουτοπία που δεν κατάφερε να γίνει πραγματικότητα…
Κοινό Μυστικό (An Open Secret)
Ένα θέμα που είχε απασχολήσει και σοκάρει παγκοσμίως, ιδιαίτερα από το 2007 και ύστερα, με πιο πρόσφατη την (υπό αμφισβήτηση) εμπλοκή του σκηνοθέτη των X-Men, περί εκμετάλλευσης, αποπλάνισης και κακοποίησης ανηλίκων στο Χόλιγουντ. Η ταινία παρακολουθεί κυρίως πέντε περιπτώσεις αγοριών, αλλά μιλά για πολλές περισσότερες. Σημασία δεν έχει να επικεντρωθούμε στα γνωστά ονόματα, αλλά στα όνειρα που καταστρέφονται, στη βρωμιά που κρύβει ο χώρος στη ντουλάπα του, ανεξαρτήτως αν τα παιδιά κάηκαν από αυτό ή έκαναν καριέρα ύστερα. Συγκλονιστικό είναι το ότι κατάφεραν να αποσπάσουν δηλώσεις ακόμα και από μερικούς από τους κατηγορούμενους μάνατζερς, το πιο ανατριχιαστικό σημείο. Εξετάζει δε το αν πρόκειται για ανώμαλα σεξουαλικά αρπακτικά ή μεμονωμένες περιπτώσεις. Μεγάλη σημασία δίνει και στην πλευρά των γονιών, διότι όσο πειστικοί κι αν ήταν οι μάνατζερ και οι παράγοντες, σίγουρα φέρουν κι αυτοί μέρος της ευθύνης, εμπιστευόμενοι τα ανήλικα παιδιά τους σε αυτούς. Το ντοκιμαντέρ δεν θα χαρίσει κάστανα, αλλά θα το κάνει χωρίς να λάβει το ίδιο θέση, με την αλληλουχία της αφήγησης τους, αφήνοντας τους υπαίτιους να ξεγυμνωθούν μόνοι τους μπροστά στα μάτια μας. Σίγουρα θα νιώσετε ντροπή και αγανάκτιση παρακολουθώντας το, προς τιμήν του όμως δίνει αρκετό χώρο και στη διαδικασία επούλωσης των τραυμάτων. Ας μη ξεχνάμε ότι το Χόλιγουντ είναι μια τεράστια βιομηχανία που έχει ουσιαστικά δημιουργήσει «σχολή» παιδικής ηθοποιίας και θα έπρεπε να θέλει να δουλεύει όσο το δυνατόν πιο καθαρά, απομακρύνοντας τα άρρωστα στοιχεία.
