23aiff: Ανασκόπηση Παρασκευής (22/09/2017)

Η ταινία έναρξης του Φεστιβάλ, Wonderstruck προβλήθηκε τη δεύτερη ημέρα των Νυχτών Πρεμιέρας. Τα βλέμματα όλων ήταν στραμμένα στη Βανέσσα Ρεντγκρέιβ, η οποία βρέθηκε στην Αθήνα για την παρουσίαση του ντοκιμαντέρ της Sea Sorrow. Sold out ήταν η ταινία «Το Αυτό» (It), βασισμένη στο μυθιστόρημα του Στίβεν Κινγκ.

Beach Rats

Σκηνοθεσία: Ελίζα Χίτμαν

Κατευθείαν από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Σάντανς, βρέθηκε στις δικές μας Νύχτες Πρεμιέρας η ταινία «Beach Rats». Η σκηνοθέτιδα Eliza Hittman επιστρέφει μετά την ταινία της «It Felt Like Love» (2013), με μία ακόμη νεανική δραματική ταινία θίγοντας το θέμα της σεξουαλικότητας και της προσωπικής αναζήτησης ενός 19αχρονου αγοριού.

Ο νεαρός Frankie (Harris Dickinson) ζει περιορισμένος στο νησί Coney, σε μια οικογένεια με έναν ετοιμοθάνατο πατέρα και μια παρέα από τέσσερα αγόρια με τα οποία καθημερινά προσπαθεί να σκοτώσει την ανία και το κενό της ζωής του με διάφορους τρόπους, κυρίως όμως κλέβοντας, κάνοντας ναρκωτικά και περνώντας ώρες στην παραλία. Παρατηρούμε πως πρόκειται για  μια παρέα αγοριών που ενδιαφέρονται να προβάλλουν  με τη συμπεριφορά τους έναν δήθεν ανδρισμό, ενώ κάτω από το ωραίο παρουσιαστικό και τα καλογυμνασμένα κορμιά τους κρύβονται αδύναμοι και «γυμνοί» άνθρωποι.

Αργά το βράδυ μόνος και κλεισμένος στο υπόγειο του σπιτιού του, ο Frankie επικοινωνεί διαδικτυακά  με διάφορους, κυρίως μεγαλύτερους, άντρες με τους οποίους και στην συνέχεια βρίσκεται από κοντά. Κάθε επόμενο πρωί είναι σαν μην έχει συμβεί τίποτα. Είναι εγκλωβισμένος σε μια διπλή ζωή, καθώς παράλληλα συναντά μια κοπέλα την οποία από την αρχή καταλαβαίνει το κοινό πως προσπαθεί να την κρατήσει κοντά του ακριβώς γιατί δεν αντέχει να αποδεχθεί την πραγματικότητα και παλεύει να κρυφτεί από αυτή. Για εκείνον, η ομοφυλοφιλία δεν υπάρχει και δεν γίνεται να υπάρχει. Η ιδέα αυτής αποτελεί για τον Frankie απειλή.

Με έμφαση στα αντρικά σώματα, κοντινά πλάνα σε αυτά, στα χείλη τους και στις αντανακλάσεις τους στον καθρέφτη (ήδη από το ξεκίνημα της ταινίας), η σκηνοθέτιδα ως στόχο έχει μάλλον να καταδείξει την αντίθεση και το χάσμα ανάμεσα στο φαίνεσθαι και στο είναι. Ο πρωταγωνιστής ανταποκρίνεται απόλυτα με το υποκριτικό του ταλέντο στις απαιτήσεις της ταινίας,  καταφέρνοντας να παντρέψει στιγμιότυπα αγριότητας και εφηβικής «ωμότητας» με μία αφελή και παιδική, θα έλεγε κανείς, αντιμετώπιση στην εξερεύνηση του εαυτού του.

Πρόκειται για μια ταινία που σκηνοθετικά δεν θα απογοητεύσει, ενώ μάλιστα αξίζει να αναφέρουμε πως απέσπασε και στο Βραβείο Σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ του Σάντανς. Ίσως η ταινία σε κάποια σημεία να ήταν στάσιμη και να μην κυλούσε όσο αβίαστα θα περίμενε κανείς. Αλλά μήπως ήταν ακριβώς αυτός ο στόχος της Hittman: να τονίσει το επαναλαμβανόμενο αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται ο πρωταγωνιστής, αδύναμος να ξεφύγει και χωρίς καμία προοπτική να το καταφέρει;

Ηρώ Εμμανουήλ

Wonderstruck

Σκηνοθεσία: Τοντ Χέινς

Tο Wonderstruck, του σκηνοθέτη Τοντ Χέινς (Velvet Goldmine, Far From Heaven, I’m Not There, Carol) αποτέλεσε και την φετινινή ταινία έναρξης του φεστιβάλ. Με την αγαπημένη του πρωταγωνίστρια Τζούλιαν Μουρ σε διπλό ρόλο και στο επίκεντρο του δυο παιδιά σε δυο διαφορετικές χρονικές περιόδους που τις χωρίζουν 50 χρόνια, τα οποία βιώνουν δυο παράλληλες ιστορίες. Ο μικρός Μπεν ζει στα 70s ενώ η Ρόουζ στα 30s. Οι ιστορίες τους όμως μπλέκονται καθώς ζουν αντίστοιχες καταστάσεις και περιπλανούνται στα ίδια σημεία. Η μικρή Ρόουζ είναι κωφή και αντιμετωπίζει δυσκολίες στο να μάθει τη νοηματική γλώσσα, ενώ οι γονείς της έχουν χωρίσει και της λείπει η μητέρα της που είναι γνωστή ηθοποιός (Τζούλιαν Μουρ). Ο μικρός Μπεν δεν γνωρίζει ποιος είναι ο πατέρας του και ζει με τη μητέρα του (Μισέλ Ουίλιαμς) μέχρι που εκείνη πεθαίνει, ενώ αυτός από κεραυνό χάνει την ακοή του. Έτσι ξεκινά μόνος ένα δύσκολο ταξίδι προς το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, αναζητώντας τον πατέρα του. Μια τρυφερή ιστορία του Μπράιαν Σέλζνικ (Hugo).

Η ταινία του Χέινς χρησιμοποιεί το μοντάζ και ήχο για να εισάγει το θεατή στον κόσμο όπως τον αντιλαμβάνονται οι κωφοί. Στην ιστορία της Ρόουζ επιλέγει το ασπρόμαυρο συνοδεία μουσικής, παραπέμποντας στο βωβό κινηματογράφο ή θυμίζοντας το πιο πρόσφατο the Artist. Η ιστορία του Μπεν από την άλλη έχει άρωμα 70s και κυρίως funk μουσική συνοδεία. Ωραίο twist προς το τέλος, συνεχίζει την εξιστόριση μέσα από μακέτες. Πολύ καλές ερμηνείες από τους μικρούς πρωταγωνιστές, αν και η ταινία παρά την παιδικότητα, δεν απογειώνεται συναισθηματικά, κινούμενη σε μια σεναριακή ελαφρότητα, θυμίζοντας πάντως κάτι από Hugo, ίσως και το Boyhood του Λινκλέιτερ.

Αντώνης Γκούμας

Μπούσγουϊκ

Σκηνοθεσία: Τζόναθαν Μάιλοτ, Κάρι Μέρνιον

Ένα ζευγάρι βγαίνει από το μετρό της Νέας Υόρκης και σύντομα διαπιστώνει ότι βρίσκεται αντιμέτωπο με μία κόλαση. Μάχες στους δρόμους, πυροβολισμοί, άγνωστοι δράστες (η κεντρική ηρωίδα της ταινίας αναρωτιέται κάποια στιγμή εάν «είναι πάλι 11η Σεπτεμβρίου»). Όταν μένει μόνη της, η κοπέλα θα βρει στήριξη σε έναν πρώην στρατιωτικό (τον ερμηνεύει ο Ντέιβ Μπαουτίστα του Guardians of the Galaxy). Μαζί θα προσπαθήσουν να βρουν τον δρόμο τους προς την ασφάλεια.

Ταινία επιβίωσης με πολιτικοκοινωνικό μήνυμα που έχει ενδιαφέρον -αλλά δύσκολα πείθει, ενώ παρουσιάζεται με μάλλον επιφανειακό τρόπο- σε μία ταινία που έχει γυριστεί με περιορισμένα μέσα, αλλά καταφέρνει να το κάνει να μη φανεί. Περιλαμβάνει αρκετά εντυπωσιακά μονοπλάνα -δίνεται η αίσθηση ότι πρόκειται για ένα μονοπλάνο. Το μεγάλο πρόβλημα της ταινίας είναι η κεντρική πρωταγωνίστρια. Η ερμηνεία της Μπρίτανι Σνόου δεν είναι καλή, ενώ και ο χαρακτήρας της μοιάζει χάρτινος και περιστοιχίζεται από μία σειρά άλλων αδιάφορων χαρακτήρων.

Αγγελική Στελλάκη

Τραγούδια που μου έμαθε ο Τόπος μου

Σκηνοθεσία: Πολ Φίγκαν

Ο τραγουδιστής των -όχι και τόσο διάσημων- Arab Strap, αποφασίζει να αλλάξει μουσική ρότα, διασκευάζοντας παραδοσιακά φολκ τραγούδια, προσπαθώντας να τους προσδώσει σύγχρονο νόημα ώστε να αγγίξουν τους σημερινούς Σκωτσέζους. Στην πορεία του έχει συνοδοιπόρο την θρυλική τραγουδίστρια Σίλα Στιούαρτ, θεματοφύλακα των λαϊκών παραδόσεων, στο πρόσωπο της οποίας θα γίνει και η σύγκρουση παλιού και νέου. Ευφορικές μπαλάντες, σύγκριση της ανάγκης και του νοήματος τους στο χθες και στο σήμερα και υπέροχες σκωτσέζικες προφορές.

Εν συγκρίσει με τα υπόλοιπα μουσικά ντοκιμαντέρ του φετινού προγράμματος, τούτο εδώ είχε «φαινομενικά» το πιο αδιάφορο θέμα, παραδοσιακά σκωτσέζικα τραγούδια, έναντι του Τζο Κόκερ, της Nico, του Κολτρέιν κτλ. Να, όμως που αποδείχτηκε από τα πιο απολαυστικά, τόσο με το πλούσιο και πολύπλευρο θέμα του, όσο και με την παρουσίαση του. Ο Πολ Φίγκαν επιλέγει ένα λυρικό τρόπο αφήγισης, που μας κερδίζει από την αρχή, ο πρωταγωνιστής του Έινταν Μόφατ έχει την απαιτούμενη αυτοπεποίθηση αλλά και αυτογνωσία, που έχουν ως αποτέλεσμα αρκετές αυτοσαρκαστικές στιγμές, εμποτισμένες με σκωτσέζικο χιούμορ. Αν προσθέσει κανείς και τα όμορφα τοπία της επαρχιακής Σκωτίας, ιδιαίτερα για όσους από εμάς τρέφουμε αγάπη για το μέρος, η ταινία αποτελεί ένα υπέροχο εναλλακτικό οδοιπορικό. Εξίσου σημαντικό, στο βάθος, το δεύτερο επίπεδο, με αυτό το λαό που τώρα -στη μετά Brexit εποχή- πασχίζει να επαναπροσδιορίσει τις πολιτισμικές καταβολές του και να διατηρήσει την ταυτότητα του. Όσο λοιπόν το σύγχρονο βρετανικό σινεμά φαντάζει περισσότερο από ποτέ «προτεκτοράτο» του Χόλιγουντ, αυτή η ταινία δίνει μια ευχάριστη νότα διαφορετικότητας.

Αντώνης Γκούμας

Βαδίζοντας σε Αντίθετη Τροχιά

Σκηνοθεσία: Mαρκ Γουόλτμαν

Το ντοκιμαντέρ Walking in the Opposite Direction του Μαρκ Γουόλτμαν έχει ως θέμα του τον τραγουδιστή και κιθαρίστα Άντριαν Μπόρλαντ και τη ψυχιατρική νόσο που προσπαθούσε να αντιμετωπίσει, μέχρι που έθεσε τέλος άδοξα στη ζωή του πηδώντας στις ράγες ενός τρένου, στις 26 Απριλίου 1999. Μιλώντας με συγγενείς, ερωμένες και φίλους, αλλά και μέλη των συγκροτημάτων του, από τους φιλόδοξους Outsiders, στους post-punk Sound, στη σόλο καριέρα του στην Ολλανδία -Adrian Borland & the Citizens, μαζί με κάποιο αρχειακό υλικό, επιχειρεί να ρίξει λίγο φως στην προσωπικότητα του και πως αντιμετώπιζε ο ίδιος και οι άλλοι το πρόβλημα του.

Υπό αυτό το πρίσμα οι στίχοι γνωστών τραγουδιών του, όπως τα I Can’t Escape Myself, Universe Of You, I Give you Pain, Brittle heaven, αποκτούν άλλο νόημα, καθώς φαίνεται ότι ο τραγουδιστής πάλευε συνεχώς με τον άλλο του εαυτό που ήθελε να βγει στην επιφάνεια. Δυστυχώς, παρά το ότι το ντοκιμαντέρ γυρίστηκε τα τελευταία τρία χρόνια, βγάζει μια παλαιομοδίτικη προσέγγιση χωρίς να δίνει τόσο ούτε το άρωμα της εποχής, ούτε να δικαιολογεί την επιτυχία του. Αν δεν ήξερε κάποιος τους Sound, για παράδειγμα, την περισσότερη ώρα θα νομίσει ότι μιλάνε για κάποιο άγνωστο (κι ίσως αδιάφορο) garage συγκροτηματάκι.

Αντώνης Γκούμας

Τα Σάουντρακ της Ζωής μας

Σκηνοθεσία: Ματ Σρέιντερ

To μουσικό ντοκιμαντέρ του Ματ Σρέιντερ Score: A Film Music Documentary, αποτελεί από τις πιο φιλόδοξες προσπάθειες να αποδωθούν τα σωστά εύσημα στους συνθέτες μουσικών θεμάτων του Χόλιγουντ για τις δημιουργίες τους και τη βαρύτητα που είχαν τελικά αυτές στη γενικότερη επιτυχία της ταινίας ή γνωστών σκηνών. Με άλλα λόγια παρελαύνει όλη η ανφάν γκατέ, Ένιο Μορικόνε, Ντάνι Έλφμαν, Αλεξάντρ Ντεσπλά, Χανς Ζίμερ, Τζον Γουίλιαμς και τόσοι άλλοι, όπως ο Moby, φυσικά παρέα με γνωστοί σκηνοθέτες και ανθρώπους του χώρου. Τι κάνει άραγε ένα σάουντρακ να ξεχωρίζει; Τι μεταμορφώνει μια σκηνή σε αξέχαστη ή μαγική; Πως αναλύεται το γνωστό riff του Ιντιάνα Τζόουνς και από τις δυο μουσικές του πλευρές και παραμένει από αμφότερες και τις δυο εξίσου αναγνωρίσιμο;

Από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία του ντοκιμαντέρ, πέραν της ποικιλίας του, είναι ότι επιλέγει να βάλει τον κάθε δημιουργό να μιλήσει όχι τόσο για τις δικές του δημιουργίες, αλλά περισσότερο των άλλων. Εκεί θα ακούσετε πολύ ενδιαφέρουσες αναλύσεις από τους ειδικούς, που θα μπορούσε να πει κανείς ότι «ευλογούν τα γένια τους», όμως σκεφτείτε ότι μπορεί σε μερικές περιπτώσεις να αναλύουν το μουσικό θέμα ενός «ανταγωνιστή», που μπορεί να τους στέρησε το Όσκαρ εκείνη τη χρονιά. Σίγουρα έχει και την πλάκα του, όπως και στα στοιχεία που αποτελούν έμπνευση για δημιουργία, αν και παρά την υπερπληθώρα πάντα νομίζεις ότι κάποια ξεχάσανε ή περιμένεις κάποιο soundtrack που τελικά δεν αναφέρεται. Αυτό είναι αναμενόμενο, μιας και ο θεατής αναγκαστικά αντιπαραβάλει τα δικά του βιώματα και τις δικές του εμπειρίες, χωρίς αυτό να μειώνει την αξία του ως ένα ωραίο κινηματογραφικό και ταυτόχρονα μουσικό ταξίδι.

Αντώνης Γκούμας

Το Αυτό /It

Σκηνοθεσία: Άντι Μουσκιέτι

Όταν ο μικρός Τζόρτζι χάσει, σ’ έναν υπόνομο, το χάρτινο καραβάκι που του έφτιαξε ο αδελφός του Μπιλ, ο μόνος τρόπος για να το πάρει πίσω είναι να ακολουθήσει έναν κλόουν που κατοικεί στους βρωμερούς σωλήνες. Ο κλόουν όμως πεινάει πολύ, και τα παιδιά του Ντέρι αποτελούν την λιχουδιά που θέλει να γευτεί. Ο φρικιαστικός Πένιγουαϊζ ζει στο αποχετευτικό σύστημα του Ντέρι και κάθε 27 χρόνια ξυπνάει από τον λήθαργο του για να τραφεί. Απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνεις θύμα του είναι να φοβάσαι κάτι, ότι και να είναι αυτό, εκείνος ξέρει πως θα το εκμεταλλευτεί ώστε να σε πάρει μαζί του για να «επιπλεύσεις».

Επτά παιδιά ενώνουν τις δυνάμεις τους για να αντιμετωπίσουν τον δαιμονικό κλόουν που στερεί την ζωή στα παιδιά του Ντέρι. Και οι επτά δεν είναι αυτό που θα λέγαμε δημοφιλείς στο σχολείο, το αντίθετο μάλιστα. Το σχολείο αποτελεί γι’ αυτά μια καθαρή υποχρέωση που μπορεί να καταλήξει ακόμα και επικίνδυνη για την σωματική τους ακεραιότητα. Αναμεσά τους ο Μπιλ Σκάρσγκαρντ στον ρόλο του κλόουν μοιάζει η ιδανική επιλογή. Το χαμόγελο, η φωνή, τα μάτια –ενισχυμένα από ψηφιακή επεξεργασία- προσδίδουν τα χαρακτηριστικά εκείνα που είναι ικανά να τρομάξουν ένα παιδί αλλά και εμάς. Το Αυτό όμως δεν απλά μια ταινία τρόμου που θέλει να σε φρικάρει με την εικόνα ενός κλόουν που έχει σειρές από αμέτρητα κοφτερά δόντια και είναι ικανός να υπνωτίζει τα θύματα του. Είναι μια ταινία γεμάτη παιδική ηλικία που φέρνει στην επιφάνεια όλα εκείνα που θέλουμε να θυμόμαστε αλλά και να ξεχάσουμε από τότε. Εκφοβισμός στο σχολείο, παθολογικές οικογένειες με γονείς που φυλακίζουν τα παιδιά τους λόγω των δικών τους εμμονών, μοναξιά αλλά πάνω απ’ όλα η φιλία.

Ο τρόμος επαναπροσδιορίζεται όχι μόνο μέσα από φρικιαστικά πλάσματα, αλλά και από τον πραγματικό φόβο που κρύβεται στις ζωές μας. Η αντίθεση της παιδικής αθωότητας που πασχίζει να επιπλεύσει στην παραφροσύνη του ενήλικου μυαλού και του τρομακτικού κλόουν – σύμβολο του παιδικού τσίρκου και πάρτι – που καλεί τα παιδιά να επιπλεύσουν μαζί του στον θάνατο συνοψίζουν όλα όσα θέλει να σου πει Το Αυτό για τις μεταμφιέσεις αυτού του κόσμου.

Το Αυτό πετυχαίνει μ’ ένα απόλυτα ταιριαστό καστ να αποτελέσει μια ταινία τρόμου για θεατές που προτιμούν να σκέφτονται παρά να τινάζονται στο κάθισμα τους. Με μια γλυκόπικρη ανάμειξη νοσταλγίας και φρίκης καταφέρνει να σου μεταδώσει μια ανησυχία που θα σε ακολουθεί και μετά τους τίτλους τέλους.

Διαβάστε την αναλυτική κριτκή για Το Αυτό

Γιώτα Τσιορβά