55ο ΦΚΘ: Ανασκόπηση Δεύτερας (03/11/14)

Κατάμεστες οι αίθουσες του Φεστιβάλ και φέτος, ελπιδοφόρο δείγμα για έναν κινηματογράφο που βρίσκεται σε κρίση, αλλά όχι και κοντά στον θάνατο. Από το ισπανικό, γεμάτο υπερβολή και πινελιές μαύρου χιούμορ, Magical Girl, στα 99 Σπιτικά του Ραμίν Μπαχράνι -για τη φούσκα της αγοράς ακινήτων, μέχρι μια σχολική αίθουσα στη Ρωσία και ένα φορτηγό πλοίο ανοιχτά της Αφρικής, οι ταινίες του Φεστιβάλ κατάφεραν να μας ταξιδέψουν. Δεν είναι και λίγο αυτό.

Η Τρίτη αναμένεται εξίσου σπουδαία, ξεκινώντας με masterclass του Ραχίμ Μπαχράνι στις 11.00 στην αίθουσα Παύλος Ζάννας και συνεχίζεται με αρκετές επιλογές, ανάμεσα τους τα Amour Fou, Τρία Παράθυρα κι ένας Απαγχονισμός, August Winds και τους 7 Θυμούς. To διαγωνιστικό εκπροσωπούν οι νέες προσθέκες the Lesson και Next to Her, ενώ φυσικά προβάλλεται και ο Ταξικός Εχθρός για το βραβείο LUX.

Magical Girl
(Σκηνοθεσία: Carlos Vermut / Ισπανία, Γαλλία / 127′)

Φέτος το διαγωνιστικό τμήμα έχει πολύ καλές ταινίες, αλλά ορισμένες μοιάζουν σχεδόν… ίδιες: παρόμοια χρήση της κάμερας, παρόμοια νατουραλιστική προσέγγιση, ακόμα και παρόμοιος προβληματισμός σε σχέση με τα θέματα. Το Magical Girl δεν είναι κάτι τέτοιο. Θα μπορούσε να θυμίζει το Ιστορίες για Αγρίους, λίγο πιο δραματικό. Η ταινία παρακολουθεί διάφορους ήρωες: ένα άρρωστο κορίτσι που θέλει το κοστούμι ενός χαρακτήρα anime, ένας πατέρας που προσπαθεί να βρει τα χρήματα για την εν λόγω στολή, μία δυστυχισμένη γυναίκα που κρύβει μια σειρά από μυστικά και ένας άνδρας που μόλις έχει βγει από τη φυλακή. Μερικές στιγμές αστείο, άλλες δραματικό, άλλες υπερβολικό –την υπερβολή που έχει και ο Αλμοδοβάρ στο σινεμά του-, το Magical Girl δεν μοιάζει με καμία άλλη ταινία από αυτές που έχουμε δει στο φετινό Φεστιβάλ. Ευτυχώς.

Τάιλερ

99 Σπιτικά (99 Homes)
(Σκηνοθεσία: Ramin Bahrani/ ΗΠΑ/ 112′)

Ο Ραμίν Μπαχράνι σπάνια ασχολείται με θέματα ευρείας κατανάλωσης. Το σινεμά του επιλέγει να θέσει ται δύσκολα ερωτήματα και να ασχοληθεί με αυτά με τα οποία δεν ασχολείται το mainstreamαμερικάνικο σινεμά. Αυτή τη φορά ασχολείται με τον κόσμο των ακινήτων. Ηρωάς του είναι ο Νας, ένας νεαρός που του κάνουν έξωση από το σπίτι του γιατί δεν κατάφερε να αποπληρώσει το δάνειο που είχε πάρει. Με τη μητέρα και τον εννιάχρονο γιο του αποφασίζουν να μείνουν σε ξενοδοχείο. Απελπισμένος, χωρίς χρήματα και δουλειά, ο Νας θα δεχτεί να εργαστεί για τον μεσίτη που ανέλαβε να το ανακοινώσει την έξωση και από θύμα να γίνει «θύτης». Ο Μπαχράνι κάνει για τους μεσίτες αυτό που παλαιότερα έκανε ο Μάρτιν Σκορσέζε για τους γκάνγκστερ: παρουσιάζει έναν κόσμο γεμάτο διαφθορά και βρώμικα παιχνίδια στην πλάτη του κόσμου. Παρ’ όλα αυτά δεν αφαιρεί την ατομική ευθύνη. Σε μία σκηνή της ταινίας ο εξαιρετικός Μάικλ Σάνον ξεσπά για όλους εκείνους που επιθυμούσαν να φτιάξουν έναν ακριβό κήπο στα σπίτια τους. Στην ταινία πρωταγωνιστούν επίσης οι Άντριου Γκάρφιλντ (Σπάιντερμαν) και Λόρα Ντερν.

Ερωτηθείς για την ταινία μετά την προβολή της, ο Μπαχράνι, ο οποίος βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη, είπε: «Όπως γνωρίζετε, η οικονομική κρίση στην Ευρώπη και την Ελλάδα προήλθε από τη Φλόριντα. Όσο για το τι απέγιναν οι υπαίτιοι της ιστορίας με τις τράπεζες και τα ακίνητα, η σύντομη απάντηση είναι: κανένας δεν πήγε φυλακή. Όπως ξέρετε, η αμερικανική κυβέρνηση –Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικάνοι, καθώς και ο Ομπάμα- αποφάσισαν να διασώσουν τις τράπεζες».

Τάιλερ

Αρκτική (Arctic)
(Σκηνοθεσία: Gabri Velazquez / Ισπανία / 78′)

To Arctic πραγματεύεται το θεσμό της οικογένειας έναντι της μοναχικότητας. Δυο φίλοι, ο Σιμόν κι ο Χότα αλητεύουν ολημερής στους δρόμους και φυσικά όπως πάντα υπάρχει και μια γυναίκα, η Άλμπα, που μέσα στο όλο χάος μένει έγκυος. Ο Σιμόν αποζητά την ησυχία από την προβληματική οικογένεια του, ενώ ο Χότα αποζητά την οικογένεια που δεν έχει. Ο καθένας αποζητά αυτό που του λείπει. Κι από την ταινία όμως λείπουν πράγματα, νωθρή αρχή και απουσία διαλόγων για να δέσουν την πλοκή. Ο σκηνοθέτης πάντως το σώζει με καλλιτεχνικά πλάνα, πλούσιο ηχητικό μοτίβο και μουσική. Η εσωτερική ευαισθησία των χαρακτήρων αντιτίθεται στην πεζή ζωή τους. Ωραία η εικόνα του Χότα που πετά στη φυλακισμένη μητέρα του μπάλες του τένις με μηνύματα ότι θα γίνει γιαγιά. Η στάση των δυο νεαρών δε δείχνει άρνηση για ενηλικίωση, όπως είπαν ορισμένοι. Περισσότερο δείχνει την προσπάθεια να ζήσουν τη ζωή με τους δικούς τους όρους. Οι κραυγές της γυναίκας στο έρημο δάσος είναι οι κραυγές αυτής της απελπισμένης γενιάς για την ελπίδα μιας επόμενης. Το Arctic αποτελεί άλλη μια περίπτωση καλής φωτογραφίας και σκηνοθεσίας που χωλαίνει όμως στο σενάριο.

Gimli 

Μάθημα Αποκατάστασης (Corrections Class)
(Σκηνοθεσία: Ivan Tredovsky /Ρωσία – Γερμανία/ 98′)

Στη Ρωσία η Λένα, μία νεαρή κοπέλα σε αναπηρικό καροτσάκι εντάσσεται σε μαθήματα αποκατάστασης όπου συμμετέχουν νέοι με κινητικά ή ψυχολογικά προβλήματα. Κι ενώ η ομάδα των παιδιών στην αρχή θα την αγκαλιάσει, αργότερα η προτίμησή της για έναν συμμαθητή τους, τον Αντόν, θα στρέψει το σχολικό περιβάλλον εναντίον της. Άλλη μία ταινία που εκτυλίσσεται σε σχολικές αίθουσες και παρουσιάζει τη βία και τη σκληρότητα που μπορεί να εμπεριέχονται σε αυτές. Παρά το γεγονός ότι οι νεαροί πρωταγωνιστές δίνουν φρεσκάδα στην ιστορία, οι περιφερειακοί χαρακτήρες είναι μάλλον υπερβολικοί. Στην προσπάθειά του να καταδείξει τα προβλήματα του εκπαιδευτικού συστήματος στη σύγχρονη Ρωσία, ο σκηνοθέτης χάνει το μέτρο του ρεαλισμού, με αποτέλεσμα κάποιοι από τους χαρακτήρες να φαίνονται καρικατούρες.

«Στη Ρωσία υπάρχουν μαθήματα αποκατάστασης. Τα πράγματα δεν είναι έτσι ακριβώς όπως τα δείχνουμε στην ταινία –υπάρχουν στοιχεία υπερβολής, καθώς πρόκειται για ταινία μυθοπλασίας-, αλλά έχει και αρκετά ρεαλιστικά στοιχεία» δήλωσε ο σκηνοθέτης μετά την προβολή της ταινίας του. Όσον αφορά το τέλος, είπε ότι υπήρχαν αρκετά εναλλακτικά τέλη που σκέφτηκε να χρησιμοποιήσει, αλλά κατά τη γνώμη του όλα θα οδηγούσαν στο να χάσει κάτι η ταινία.

Τάιλερ

Μεταξύ 10 και 12 (Between 10 and 12)
(Σκηνοθεσία: Peter Hoogendoorn / Ολλανδία / 69′)

Ο σκηνοθέτης δήλωσε ότι «δεν υπάρχουν κώδικες στο πως να αντιμετωπίσει κανείς μια απώλεια. Αυτό που μένει είναι το ταξίδι στο χώρο και τον χρόνο, ένα ταξίδι στο κενό, απογυμνωμένο από οτιδήποτε το περιττό». Δυο αστυνομικοί πρέπει να ενημερώσουν μια οικογένεια ότι η κόρη έχασε την προηγούμενη νύχτα τη ζωή της σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Η εστίαση είναι πολυδιάστατη στην ανάλυση τόσο της τραγικότητας της πλευράς της οικογένειας όσο και των αστυνομικών που έχουν τον άχαρο ρόλο να φέρουν την άσχημη είδηση. Αυτή συγκρούεται σκληρά με την καθημερινότητα της οικογένειας. Η κινηματογράφιση φέρνει στη μνήμη το ελληνικό Luton. Ο σκηνοθέτης επιλέγει προσεκτικά τα στατικά του πλάνα που είναι ισορροπημένα, αλλά ταυτόχρονα λίγο άψυχα, κρατώντας απόσταση ασφαλείας για τον παρατηρητή εις βάρος του συναισθήματος. Το Μεταξύ 10 και 12 αποτελεί μια ώριμη σπουδή, που θα μπορούσε όμως να είχε περισσότερο δεμένο σενάριο.

Gimli

Fidelio, Η Οδύσσεια της Αλίκης
(Σκηνοθεσία: Lucie Borleteau /Γαλλία/ 95′)

Η Άλις προσλαμβάνεται ως δεύτερη μηχανικός σε εμπορικό πλοίο, το Fidelio. Αφήνει πίσω της τον σύντροφό της και στο πλοίο συνειδητοποιεί ότι ο καπετάνιος ήταν ο πρώτος της μεγάλος έρωτας. Η Άλις παλεύει με τις επιθυμίες της και με ένα πλοίο που αντιμετωπίζει πολλά τεχνολογικά προβλήματα, ενώ το ημερολόγιο ενός μέλους του πληρώματος που έχασε τη ζωή του πριν εκείνη φτάσει στο πλοίο, τη στοιχειώνει. Η Λουσί Μπορλετό φτιάχνει μία ταινία που δεν καταφεύγει στην ηθικολογία και τον διδακτισμό. Παρακολουθεί την ηρωίδα της, ένα στιγμές δυνατό, στιγμές ανασφαλές, στιγμές χαρούμενο και στιγμές δυστυχισμένο πλάσμα να αποδέχεται τον τρόπο ζωής της και να ενδιαφέρεται για τους γύρω της. Η Αριάν Λαμπέντ δίνει μία υπέροχη ερμηνεία –που βραβεύτηκε και στο Λοκαρνό-, μία ερμηνεία γεμάτη θάρρος και ζωντάνια σε δύσκολες συνθήκες γυρισμάτων. Η ταινία ήταν μία από τις πολλές soldoutπροβολές του φετινού Φεστιβάλ.

Τάιλερ

Μόντρις (Modris) 
(Σκηνοθεσία: Juris Kursietis / Λετονία-Γερμανία-Ελλάδα / 98′)

Ένα σκληρό και συμπονετικό δράμα ενηλικίωσης όπου ένας Λετονός έφηβος που αντιμετωπίζει σοβαρό εθισμό στον τζόγο προσπαθεί να βρει τον για χρόνια χαμένο πατέρα του. Ντοκιμενταρίστικο ύφος και απλή ιστορία σε αυτή την ελληνική συμπαραγωγή. Απόπειρες αποτύπωσης τοπίων και πειραματικά μονοπλάνα και αμόρσες του χαρακτήρα μας δίνουν έναν ήρωα διεκπεραιωτικό περισσότερο, απλό παρατηρητή της ζωής του. Ο Μόντρις έχει πρόβλημα με την εξουσία, ιδίως όταν του ζητούν να σηκωθεί. Λαός ψυχρός για τα δικά μας δεδομένα. Ψυχροί σε αντιδράσεις, χωρίς ξεσπάσματα, ακόμα κι όταν η μάνα τηλεφωνεί στην αστυνομία ότι ο γιος της έκλεψε τη θερμάστρα και λέει ότι «ο κλέφτης είναι ακόμη εδώ». Αυτό το τηλεφώνημα θα γίνει μια πέτρα που κατρακυλά και ο ήρωας με τρία χαζά ως ανούσια αδικήματα θα μπλέξει τόσο βαθιά. Ο νεαρός φαίνεται να απασχολείται περισσότερο με αυτά παρά με την περιστασιακή αναζήτηση του πατέρα. Μονοδιάστατη και αργή η παρουσίαση του όλου πρώτου μέρους με την εμμονή στα φρουτάκια.

Gimli

Ιστορίες (Tales) 
(Σκηνοθεσία: Rakhshan Banietemad / Ιράν / 88′)

Διαπροσωπικές σχέσεις, αγάπη, οικογενειακά προβλήματα, προβλήματα εργασίας και ανεργείας, η θέση της γυναίκας, το κράτος πρόνοιας και δικαιοσύνης είναι ζητήματα που διαπραγματεύονται οι Ιστορίες. Μια συλλογή από μικρά αποσπάσματα, σαν σκετσάκια, που συνδέονται έξυπνα, με ομαλά ή απότομα περάσματα ώστε να εισάγονται λίγο-λίγο οι αρκετοί χαρακτήρες χωρίς να μπουκώσει το θεατή. Το Tales έχει εξαρχής μια εσωτερική αξία κοινωνικού σχόλιου. Εκφράζει τα δυο πρόσωπα του σύγχρονου Ιράν, το παλιό και το νέο, το ρομαντικό και το διεφθαρμένο, το οπισθοδρομικό και το  νεωτεριστικό, της αξίας της τιμής, αλλά και της εμπιστοσύνης. Άλλες ιστορίες είναι πικρές, άλλες χιουμοριστικές, μερικές αδιάφορες. Διαθέτοντας καλά σημεία, γίνεται λίγο κουραστικό με αρκετούς διαλόγους, συναισθηματικές εκρήξεις και αρκετές φωνές που προκαλούν πονοκέφαλο.

Gimli

Θεία Χάρη (Quiet Bliss)
(Σκηνοθεσία: Edoardo Winspeare / Ιταλία / 127′)

Βρισκόμαστε στο Σαλέντο της Ιταλίας. Τέσσερις γυναίκες που εκπροσωπούν τρεις γενιές, μάνα, κόρη, αδερφή, γιαγιά αντιμετωπίζουν τεράστια οικονομικά προβλήματα όταν η οικογενειακή βιοτεχνία κλωστοϋφαντουργίας κλείνει από χρέη, οι άντρες καταλήγουν φυλακή από μια ολιγόμυαλη κίνηση και αναγκάζονται να πουλήσουν το σπίτι τους, επιστρέφοντας στην επαρχία. Ο σκηνοθέτης θέλησε να σχολιάσει την οικονομική κρίση σε συνδυασμό με την ταυτότητα της θρησκείας. Το πρώτο μέρος αναλώνεται σε αρκετά γνώριμα πλάνα «κλειδαρότρυπας», η συνηθισμένη μεσογειακή οικογένεια με τα πολλά μέλη στο τραπέζι που φωνάζουν όλοι ταυτόχρονα, όπως χρόνια τώρα μας έχει συνηθίσει ο ιταλικός κινηματογράφος. Το δεύτερο μέρος, στην επαρχία αλλάζει ρυθμούς και η εξοχή με την είσοδο της φαίνεται να απαλύνει τον πόνο και τα προβλήματα. Το πρόβλημα της ταινίας είναι ότι παρακολουθεί πολλούς χαρακτήρες ανόμοια ανεπτυγμένους. Η μάνα κρατά τον κεντρικό χαρακτήρα, η γιαγιά έχει ενδιαφέρον χαρακτήρα συνδετικός κρίκος με την παράδοση, θεματοφύλακας γνώσεων παλαιότερων γενεών, η ανώριμη κόρη είναι εντελώς αποτυχημένος χαρακτήρας, ενώ η φαντασμένη αδερφή που θέλει να γίνει ηθοποιός προσθέτει λίγο χιούμορ. Το θέμα της θρησκείας αντιμετωπίζεται ειρωνικά επιφανειακά. Ο σκηνοθέτης εκμεταλλεύεται ελάχιστα το τοπίο και το τελικό αποτέλεσμα θυμίζει παλιό τηλεοπτικό σίριαλ.

Gimli