Ααα για να σου πω Αντωνάκη μου!

Του Γιώργου Λιάκου

Πλάνα από Απόκριες του 1999 σε ταινία του 1972. Η λεωφόρος Αλεξάνδρας του 1995 σε ταινία του 1965. Ντισκομπάλες σε ταινία του 1967. Slo-mo εφέ που θα ζήλευε ερασιτέχνης μοντέρ οικογενειακής βιντεοκασέτας διακοπών σε ταινίες του ’70. Φαντεζί γραμματοσειρές για πρόσκληση παιδικού πάρτυ σε τίτλους ταινιών του ’60.

Δε χρειάζεται να είναι κανείς απαιτητικός θεατής για να παρατηρήσει τις αλλαγές που έχουν γίνει σε πάρα πολλές ταινίες του εμπορικού ελληνικού κινηματογράφου όταν προβάλλονται στην τηλεόραση. Το κοινό στοιχείο όλων αυτών των ταινιών είναι η επεξεργασία στην οποία τις υπέβαλε η εταιρία παραγωγής Καραγιάννης – Καρατζόπουλος, στην ιδιοκτησία της οποίας έχουν περιέλθει και ταινίες άλλων παραγωγών, όπως της Δαμασκηνός – Μιχαηλίδης και του Τζέημς Πάρις – όλες, μαζί με τη Φίνος Φιλμς, υπεύθυνες για το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής κινηματογραφικής παραγωγής μέχρι το 1974.

Οι αλλαγές έχουν γίνει στις ταινίες με πρόφαση τη σωστή προβολή τους στην τηλεόραση (μια διαδικασία που ονομάζεται telecine) και ποικίλλουν ποιοτικά και αισθητικά από ταινία σε ταινία. Μία τέτοια τυπική διαδικασία περιλαμβάνει καθαρισμό των αρχικών αρνητικών και του ήχου της ταινίας, καθώς και ψηφιακή επεξεργασία τους για βελτιστοποίηση της ποιότητας και ουσιαστικά δε θα έπρεπε να διαφέρει πολύ από την επεξεργασία μιας ταινίας για κυκλοφορία σε Blu-Ray. Αυθαίρετα όμως, οι τεχνικοί της Καραγιάννης-Καρατζόπουλος, έχουν προχωρήσει σε εξ ολοκλήρου αλλαγές τίτλων, κοψίματα ή προσθήκες σκηνών, που συχνά είναι εντελώς άσχετες χρονολογικά και αισθητικά με την υπόλοιπη ταινία, προσθήκες εφέ σε εναλλαγές σκηνών (αργή κίνηση, crossfade) καθώς και σε αλλαγές στη μουσική επένδυση. Οι ξαναμονταρισμένες βερσιόν, εκτός από την τηλεόραση, κατέληξαν και σε DVD, είτε ως επίσημη εμπορική κυκλοφορία της εκάστοτε ταινίας από την εταιρία παραγωγής, είτε ως δωράκι μεσα σε τηλεοπτικά περιοδικά.

Σε διαδικτυακό φόρουμ γίνεται εδώ και χρόνια δημόσια συζήτηση σχετικά με την επεξεργασία που έχουν υποστεί οι ταινίες της Καραγιάννης-Καρατζόπουλος, στην οποία παρενέβη απολογητικά το 2014 ο ίδιος ο Αντώνης Καρατζόπουλος, πρόεδρος της Καραγιάννης-Καρατζόπουλος, μοντέρ και διευθυντής φωτογραφίας και, κατά δήλωσή του, υπεύθυνος για τις αλλοιώσεις στις ταινίες της εταιρίας του. Ο κ. Αντώνης Καρατζόπουλος υπερασπίζεται τις επιλογές που έκανε, αναφέροντας ότι σκοπός του ήταν να διορθώσει διάφορα ποιοτικά προβλήματα, όπως τις αλλοιώσεις στα αρνητικά, την απουσία ήχου σε διάφορα σημεία στις ταινίες και τους τρεμάμενους τίτλους αρχής. Απαντώντας σε κατηγορίες ότι με τις νέες αλλαγές οι ταινίες κατακρεουργήθηκαν, και μάλιστα χωρίς την έγκριση των δημιουργών τους, αναφέρει χαρακτηριστικά:

Διπλοπενιές

Τίτλοι με την Αλεξάνδρας των 90s:

Άσχετα πλάνα:

“Για τις ‘ΔΙΠΛΟΠΕΝΙΕΣ’ που οι αλλαγές είναι πάρα πολλές έχουν μεταφερθεί και σκηνές μπρός-πίσω, μίλησα με τον κύριο Σκαλενάκη, έναν εκ των εν ζωή σκηνοθετών, του είπα όλα τα προβλήματα που έβλεπα στην ταινία και πως θα μπορούσα να τα φτιάξω.

Μου απάντησε προχώρα αλλά πριν την δώσεις για προβολή θέλω να δω την ταινία.

Ήλθε στο στούντιο και είδε την ταινία και θυμάμαι καλά τι ακριβώς μου είπε: ‘Σ’ ευχαριστώ Αντώνη, έτσι περίπου θα ήθελα να είχα φτιάξει από την αρχή την ταινία, αλλά δεν υπήρχε χρόνος’.

Ο κύριος Σκαλενάκης δεν αντιλήφθηκε ότι, υπήρχαν πλάνα στην ταινία του από το 1990.
Όσο για την Βαρβάκειο αγορά που αναφέρεσθε του 2000 κάνετε λάθος. Αυτή είναι η αγορά κάποιας μεγάλης επαρχιακής πόλης από ένα ντοκιμαντέρ που είχε γυρισθεί το 1990. Κανένα τηλεθεατή δεν τον ενδιαφέρει το πότε έχει γυριστεί το ένα πλάνο και πότε το άλλο, αν είναι σωστά μονταρισμένα στην ταινία. Τον ενδιαφέρει να βλέπει μία καθαρή εικόνα και να ακούει σωστά την φωνή.

Και στις άλλες ταινίες του κυρίου Σκαλενάκη έχω κάνει κάποιες μικρό αλλαγές, πάντοτε με την άδειά του. Ακόμα στην ταινία του κυρίου Σκαλενάκη ‘ΘΥΜΗΣΟΥ, ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ’ έχω κάνει όλες τις σκηνές FLASHBACK , σέπια. Τις είδε και του άρεσαν πάρα πολύ.

Επίσης έχω πάρει άδεια από τον γιό του κυρίου Γ. Τζαβέλλα για κάποιες αλλαγές που έκανα στην ‘ΚΑΛΠΙΚΗ ΛΙΡΑ’ και στις άλλες ταινίες του.

Θυμάμαι πριν 10 χρόνια περίπου, που ο κύριος Θόδωρος Μαραγκός μου έστειλε ένα εξώδικο, γιατί είχα κάνει κάποιες αλλαγές στην ταινία του ‘ΑΠΟ ΠΟΥ ΠΑΝΕ ΓΙΑ ΤΗ ΧΑΒΟΥΖΑ. Του απαντώ με εξώδικο ότι, όλες οι αλλαγές έγιναν για το καλό της ταινίας, γιατί γνωρίζεις την κακή ποιότητα των αρνητικών. Και εν πάση περιπτώσει, αν θέλεις έλα από το γραφείο, φέρε ακόμα και κάποιο δικό σου άνθρωπο, να δούμε την αρχική έκδοση της ταινίας όπως προβλήθηκε στον κινηματογράφο και αν επιθυμείς, εγώ θα δίνω για προβολή στην τηλεόραση την αρχική έκδοση. Πέρασαν 10 χρόνια και ακόμα τον περιμένω…

Από άλλους σκηνοθέτες άδεια δεν έχω πάρει, γιατί δεν είναι εν ζωή. Αλλά είμαι σίγουρος ότι αν ζούσαν και τους έδειχνα τι υλικό έχω στα χέρια μου θα μου έλεγαν: ‘Αντώνη προχώρα, κάνε ότι μπορείς να σώσεις την ταινία’.

Δηλαδή τι μπορεί να μου έλεγε ο Σακελλάριος όταν τα αρνητικά από το ‘ΔΕΣΠΟΙΝΙΣ ΕΤΩΝ 39’ ήταν σπασμένα και έλειπαν τεράστια κομμάτια; Μην βάλεις το πορτρέτο του Λογοθετίδη και άσε την ταινία να πηδάει και να κοπεί φυσικά και ο διάλογος;

Είναι προτιμότερο ο τηλεθεατής να βλέπει την ταινία και να λέει «ΚΑΚΟ ΤΟ ΜΟΝΤΑΖ», γιατί αλλιώς δεν θα την έβλεπε καθόλου.

Όσον αφορά τους αρχικού τίτλους, τους περισσότερους τους έχω αλλάξει, γιατί είχαν τεχνικά προβλήματα της εποχής εκείνης. Οι περισσότεροι έτρεμαν κι αν ήταν διπλοτυπία ήταν και ΦΛΟΥ.

Νομίζετε ότι οι σκηνοθέτες της εποχής εκείνης αν μπορούσαν να έχουν σταθερούς και καθαρούς τίτλους θα προτιμούσαν τους παλιούς ; Τι σας ενοχλεί το να βλέπετε μία ταινία με σταθερούς τίτλους και αν υπάρχει φόντο πίσω να είναι καθαρό ΝΕΤ.

Φυσικά, οι καινούργιοι τίτλοι θα γίνουν με τις γραμματοσειρές που έχουν σήμερα τα κομπιούτερ, γιατί το να φτιάξουμε μακέτες γραμμένες με το χέρι, τώρα πια δεν γίνεται.

Γιατί σας ενοχλεί που οι ταινίες μας έχουν σταθερούς αρχικούς τίτλους όπως και οι παλιές ταινίες, οι αμερικάνικες, οι γαλλικές; Επειδή πριν 50 χρόνια δεν είχαμε την τεχνική να κάνουμε σωστούς τίτλους, πρέπει οι ταινίες να προβάλλονται εσαεί με κακούς τίτλους;“

Συνοψίζοντας, αναφέρει και τα εξής:

“Έχουμε λοιπόν κάθε δικαίωμα, να κάνουμε ότι νομίζουμε καλύτερο, για να παρουσιάζονται οι ταινίες μας από την τηλεόραση με καθαρή φωτογραφία και για να μας αποφέρουν το καλύτερο οικονομικό αποτέλεσμα.“

Πολυτεχνίτης και ερημοσπίτης αλλαγη ratio:

Είναι προφανές ότι για τον κ. Καρατζόπουλο η κινηματογραφική ταινία είναι απλά ένα εμπορικό προϊόν και κάθε μέσο είναι θεμιτό για τη διατήρηση της εμπορικής της αξίας. Το αρχείο της Καραγιάννης-Καρατζόπουλος αντιμετωπίζεται προφανέστατα ως εμπόρευμα, ανεξάρτητα από την καλλιτεχνική του αξία, και επομένως είναι θεμιτό να υπόκειται σε οποιαδήποτε παρέμβαση, με μηδενικό σεβασμό είτε στον κατεξοχήν δημιουργό μιας ταινίας, το σκηνοθέτη, αποθανόντα ή μη, είτε φυσικά στους θεατές της ταινίας, τη νοημοσύνη και την αισθητική των οποίων προσβάλλει ανερυθρίαστα η παραγωγός εταιρία. Γιατί ο θεατής θα κατανοήσει τη φθορά που μπορεί να υπάρχει σε ταινίες που γυρίστηκαν πριν μισό αιώνα. Θα κατανοήσει το οικονομικό βάρος που επωμίζεται μια εταιρία παραγωγής για να αποκαταστήσει ψηφιακά τις ταινίες του καταλόγου της. Η Φίνος Φιλμς επένδυσε σχεδόν 3 εκατομμύρια ευρώ για την ψηφιακή αποκατάσταση των ταινιών της, η οποία έγινε με απόλυτο σεβασμό στην αρχική δημιουργία και στη “ματιά του σκηνοθέτη”. Αυτό που δε θα καταλάβει σε καμία περίπτωση ο θεατής, είναι το βιασμό ενός έργου για οικονομικούς ή όποιους άλλους λόγους και η υποτίμηση της νοημοσύνης του.

Η κινηματογραφική ταινία παραμένει στη βάση της πνευματικό έργο. Οποιαδήποτε παρέμβαση σε αυτό χωρίς την άδεια του δημιουργού της θεωρείται παράνομη. Στην Ελλάδα όμως φαίνεται πως ένας μοντέρ έχει το δικαίωμα να παρεμβαίνει στο πνευματικό έργο κάποιου άλλου, απλά επειδή έχει την προφορική του άδεια, ή έχει πεθάνει. Για να κάνει ένα κινηματογραφικό έργο προσιτό στο τηλεοπτικό κοινό, προσθαφαιρεί σκηνές κατα το δοκούν, προσθέτει εμβόλιμα αναχρονιστικά πλάνα, αλλάζει μουσικές επενδύσεις και τίτλους και όλα αυτα πιστεύοντας ότι επιτελεί πολιτιστικό έργο (“Όσο για την πολιτιστική ιστορία που αναφέρεσθε, να είστε σίγουρος ότι αυτό που κάνουμε σήμερα και ξοδεύουμε αρκετά χρήματα, στο μέλλον θα εκτιμηθεί πολλαπλώς.“). Δεν αναφερόμαστε καν στο ζήτημα της αισθητικής βιντεοκασέτας την οποία η Καραγιάννης Καρατζόπουλος έχει επιβάλει εγκληματικά στις ταινίες της (οι περισσότερες από τις οποίες, ειρήσθω εν παρόδω, μπορεί να μη συγκαταλέγονται στις καλύτερες στιγμές του ελληνικού κινηματογράφου, είχαν ωστόσο μεγάλη εμπορική επιτυχία στην πλειοψηφία τους) – μιλάμε για αυθαίρετες αλλαγες ακόμα και σε χρώματα ή αναλογίες διαστάσεων (πολλές φορές οι ταινίες ζουμάρονται για να προβάλλονται σε αναλογία διαστάσεων 16:9, που σημαίνει πρακτικά ότι οι πάνω και κάτω πλευρές του πλάνου κόβονται!).

Ακολουθώντας την ίδια νοοτροπία, η Καραγιάννης-Καρατζόπουλος ανακοίνωσε σήμερα ότι μία από τις καλύτερες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου, η ασπρόμαυρη αριστουργηματική ηθογραφία “Η Δε Γυνή να Φοβήται τον Άνδρα” του Γιώργου Τζαβέλλα, μετατράπηκε σε έγχρωμη και θα προβληθεί εκ νέου στους κινηματογράφους.

Αντιγράφω από το δελτίο τύπου:

“Η “Καραγιάννης Καρατζόπουλος” γιορτάζει τα πενήντα χρόνια επιτυχιών της στον ελληνικό κινηματογράφο και αποφάσισε να μετατρέψει την αγαπημένη, ασπόμαυρη ταινία του Γ. Τζαβέλλα (1965) με πρωταγωνιστές τον Γιώργο Κνωσταντίνου και τη Μάρω Κοντού, σε έγχρωμη.

Η επεξεργασία του φιλμ έγινε στα West Wing Studios στη Φλόριντα τα οποία εξειδικεύονται σε τεχνητούς χρωματισμούς ασπρόμαυρων φιλμ ενώ η τελική κόπια θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά την Τρίτη 1η Μαρτίου στa Village στο Μαρούσι.

Η διανομή της στις κινηματογραφικές αίθουσες έχει προγραμματιστεί από την Σπέντζος Φιλμ για τις 10 του ίδιου μήνα.”

Tι έχουμε εδώ λοιπόν; Ξαναπακετάρισμα του προϊόντος και αναδιανομή του στην αγορά. Σίγουρα πολύ πιο φτηνή λύση απο μια καινούργια παραγωγή – άλλωστε οι τελευταίες καινούργιες παραγωγές της εταιρίας, ρημέηκ-αναμασήματα του παρελθόντος και αρπαχτές που πήγαν άπατες, μπορεί να εκμεταλλεύτηκαν τη νοσταλγία του κοινού για τον παλιό κινηματογράφο, σίγουρα όμως ήταν πιο ακριβές από τον επιχρωματισμό μιας ασπρόμαυρης ταινίας.

Δεν ξέρω πόσο θα πείσει τον κόσμο αυτός ο εξευτελισμός, αλλά το εξάμβλωμα που θα βγει στις κινηματογραφικές αίθουσες τον άλλο μήνα είναι η πιο τρανταχτή απόδειξη ότι ο καθένας μπορεί να ασελγεί στον πολιτισμό σύμφωνα με τα συμφέροντά του και χωρίς να τον ενοχλεί κανείς. Η εν λόγω εταιρία αποτελεί ντροπή για το ελληνικό σινεμά. Ελπίζω το κοινό να αδιαφορήσει.

Κάλπικη Λίρα, αρχή (αλλαγη χρωματος, γραμματοσειρας, ΤΙΤΛΟΥ ΤΑΙΝΙΑΣ!)

Δεσποινίς ετών 39

στο 24:57 Αγγελία του Σήμερα