Πέθανε σε ηλικία 77 ετών ο «επαναστάτης», Μάικλ Τσιμίνο
Υπήρξε μία από τις δυνάμεις που συνέβαλαν στην «επανάσταση» του αμερικανικού σινεμά τη δεκαετία του 1970. Ο Μάικλ Τσιμίνο με τον «Ελαφοκυνηγό» (1978) έγραφε το δικό του κομμάτι ιστορίας σε ένα διαφορετικό σινεμά, από όπου θα ξεπηδούσαν επίσης οι Μάρτιν Σκορσέζε και Φράνσις Φορντ Κόπολα μεταξύ άλλων.
Ο Τσιμίνο ήταν 77 ετών. Ο θάνατός του ανακοινώθηκε πρώτα από τον διευθυντή του Φεστιβάλ των Καννών Τιερί Φεμό και μετά από την αμερικανική εφημερίδα The New York Times, η οποία επικαλέστηκε τον Έρικ Βάισμαν, φίλο και πρώην δικηγόρο του σκηνοθέτη.
Σύμφωνα με δήλωση του Βάισμαν στους New York Times, ο σκηνοθέτης βρέθηκε νεκρός στην κατοικία του στο Λος Άντζελες. Τα αίτια του θανάτου του δεν έχουν διευκρινιστεί.
Γράφει ο Γιώργος Παππάς (Το κείμενο είχε πρωτοδημοσιευτεί στην κλειστή ομάδα του facebook «…El Exilio…y…El Viaje…», με αφορμή τα γενέθλια του Τσιμίνο τον Φεβρουάριο):
Είχε προηγηθεί το απολαυστικό Thunderbolt and Lightfoot, με τον Ήστγουντ και τον Τζεφ Μπρίτζες, όπου ο Τσιμίνο έδειξε ότι ξέρει από κινηματογραφικούς χώρους και χρόνους, οπότε του έδωσαν μια ιστορία με Ρώσικη ρουλέτα, του είπαν βάλε και βετεράνο του Βιετνάμ, κι ήρθε ο Ελαφοκυνηγός. Έχουν σκοτωθεί εκ των υστέρων όλοι οι συντελεστές για το ποιόος έκανε τι (οι 4 με credit σεναρίου, ο Τσιμίνο με τον μοντέρ), στην αρχή ήταν να παίξει τον πρώτο ρόλο ο Ρόυ Σάιντερ, μετά αυτός έκοψε μακριά (για να παίξει το Jaws 2, πανέξυπνη κίνηση), και τον αντικατέστησε ο ΝτεΝίρο, ο οποίος πήρε τον Τσιμίνο από το χέρι, τον πήγε θέατρο να δουν τον Βυσσινόκηπο, του είπε αυτή είναι ταλαντούχα, την θέλουμε, δείχνοντάς του την Μέρυλ Στρηπ (έπαιζε και η ανήλικη Νταϊάν Λέην στην παράσταση, του ξέφυγε), οπότε ήρθε η Στρηπ με εκτεταμένο ρόλο, αλλά η Στρηπ ήθελε μαζί της και τον άντρα της τον Τζων Καζάλε, ο οποίος όμως ήταν ετοιμοθάνατος, οπότε έπρεπε να γυρίσουν τις σκηνές του πρώτα. Και το γύρισαν το έπος, ουδείς αρνείται την μεγαλειώδη ικανότητα του Τσιμίνο να φιλμάρει σκηνές καθημερινής ζωής και τελετουργίες, και δη της εργατικής τάξης, ουδείς αρνείται ότι ήταν από τις πρώτες ταινίες που τόσο όμορφα τοποθέτησε στο επίκεντρο του πολέμου τον άνθρωπο πολεμιστή και την φρίκη που νιώθει. Ουδείς επίσης μπορεί να αρνηθεί ότι ποσώς τον ενδιέφερε τον Τσιμίνο ο συγκεκριμένος πόλεμος (με την ίδια έννοια που η Αποκάλυψη δεν είναι ταινία για το Βιετνάμ αυτό καθαυτό). Επίσης ουδείς μπορεί να αρνηθεί πως το αμφιλεγόμενο God bless america του τέλους είναι αμφίσημη απατεωνιά έτοιμη να προκαλέσει συζητήσεις. Κι από συζητήσεις τότε, ειδικά για την απεικόνιση των Βιετκόνγκ (που μόνο κομψή δεν την λες), άλλο τίποτε: αποχωρήσεις χωρών στο Βερολίνο, και της Τζούλι Κρίστι από την κριτική επιτροπή επίσης (λεπτομέρεια ότι η Τζούλι τα είχε με τον Γουώρεν Μπήτυ τότε που η ταινία του το Heaven Can Wait κοντράρονταν στα επερχόμενα Όσκαρ με τον Τσιμίνο). Η Τζέην Φόντα (τι Hanoi Jane θα ήταν) πρώτη επίσης στον αγώνα απέναντι στον Ελαφοκυνηγό (λεπτομέρεια ότι η Φόντα ήταν η ψυχή του άλλου Βιετναμικού που ήταν υποψήφιο στα Όσκαρ, του Coming Home με τον Βόιτ). Ουδείς επίσης μπορεί να αρνηθεί ότι είναι μαγνητικές οι ερμηνείες του ΝτεΝίρο, του Γουώκεν, και της Στρηπ (ναι, ακόμη κι εγώ που δεν την χωνεύω, το λέω, εκεί στην αρχή ήταν αέρινη). Το αποτέλεσμα, Όσκαρ ταινίας και σκηνοθεσίας και Β΄ανδρικού στον Γουώκεν. Ο ΝτεΝίρο έχασε από τον Βόιτ, η Στρηπ έχασε από την Μάγκι Σμιθ (που υποδυόταν ηθοποιό που έχανε το Όσκαρ Β΄γυναικείου!). Η ιδεολογία της ταινίας παραμένει θέμα διαφωνιών, το πιθανότερο είναι ότι ιδεολογία δεν είχε ποτέ, αλλά από εικόνα και ηθοποιία μάγευε.
Το Heaven’s Gate, από αυτά τα γνωστά υπερφιλόδοξα που θέλουν να είναι η καλύτερη ταινία όλων των εποχών (και ίσως κάπου μέσα τους την κρύβουν), αλλά κάποιος έπρεπε να κλειδώσει τον σκηνοθέτη με το όραμα έξω από το δωμάτιο του μοντάζ. Με στιγμές σπάνιου μεγαλείου (ακόμη και η Υπέρ εδώ μου φαίνεται καλή, ο Κριστόφερσον πάλι ποτέ), εναλλάξ με χασμωδίες ασυμμάζευτες. Τα γνωστά, κατέστρεψε ένα στούντιο, και την φήμη του ίδιου του Τσιμίνο.
Μετά άρχισε το χάος, με άπειρα ανολοκλήρωτα σχέδια (ως και τη συνέχεια του Heaven’s gate, στα Ινδιάνικα είχε έτοιμη) και διάφορα μισά με απολύσεις: ξεκίνησε να γυρίζει το Footloose ως μιούζικαλ εκδοχή των Σταφυλιών της Οργής (…..!!!!), ε, τον διώξαν. Μετά έκανε το Year of the Dragon, Mίκυ Ρουρκ εναντίον Tζων Λον, ωραιότατο είναι, στο σενάριο δούλεψε ο Όλιβερ Στόουν με τον όρο να του χρηματοδοτήσουν το επόμενο σενάρό του, ένα που λεγόταν Platoon… To Υear of the Dragon δεν πήγε καλά εμπορικά, άρχισαν και νέες διαδηλώσεις περί ρατσισμού, ήταν τελειωμένος πια ο Τσιμίνο, στην Ευρώπη όμως διαφωνούσαν κι έτσι ήρθε το The Sicilian (ο Σαλβατόρε Τζουλιάνο δηλαδή), ό,τι πιο καυτό Ευρωπαϊκό υπήρχε τότε του το έδωσαν, το πρόβλημα ήταν πως αυτό το καυτό ήταν ο Χαιλάντερ Κριστόφ Λαμπέρ και η άγουρη τότε Μπάρμπαρα Σούκοβα, φώναξαν και τον Γκορ Βιντάλ να φτιάξει σενάριο από το βιβλίο του Mario Puzo του Νονού, μετά τα γυρίσματα σκοτώθηκαν επί μήνες στο μοντάζ και τα δικαστήρια, μια πεθαμένη ταινία βγήκε. Είναι απορίας άξιον πως μετά από όλα αυτά γύρισε το Desperate Hours το 1990, το ξανασχολιάσαμε πρόσφατα, φοβερό remake του επίσης φοβερού ομώνυμου με Μπόγκαρτ-Φρέντερικ Μαρτς, εδώ Ρουρκ εναντίον Χόπκινς με ωραίες γυναίκες δίπλα τους. Τεράστια αποτυχία κι αυτό, εμπορικά και με τους κριτικούς (αλλά τι πανεύκολοι στόχοι τότε και ο Τσιμίνο και ο Ρουρκ), οριστική ταφόπλακα για την καριέρα του Τσιμίνο. Έκανε μόνο ένα Sunchaser με τον Γούντι Χάρελσον το 1996, ας το ξεχάσουμε πολύ γρήγορα.
Συμπέρασμα βγαίνει; Μεγαλομανής όπως ο Κόπολα, υπερ-ταλαντούχος όπως ίσως ο Κόπολα, αλλά Ναπολέων στην συμπεριφορά του (ενώ ο Κόπολα έμαθε να το ελέγχει). Ο Πήτερ Μπίσκιντ, ένας από τους σκληρότερους επικριτές του, τον χαρακτήρισε Λένι Ρίφενσταλ της Αμερικής, άκρα υπερβολή αλλά ενδεικτική του διχασμού μιας εποχής.
