Δέκα ύποπτοι για φόνο (Crooked House)

Την κινηματογραφική τιμητική της έχει τον τελευταίο χρόνο η Αγκάθα Κρίστι. Πέρσι είδαμε την κινηματογραφική μεταφορά του best-seller της, «Έγκλημα στο Όριαν Εξπρές», δια χειρός Κένεθ Μπράνα, ο οποίος και πρωταγωνιστούσε στην ταινία του ως Ηρακλής Πουαρό. Μια ταινία που έκανε αναπάντεχη επιτυχία, εκτινάχτηκε στην πρώτη θέση και του ελληνικού box-office, κάνοντας τα περισσότερα εισιτήρια το 2017, ενώ ο Μπράνα έχει ξεκινήσει ήδη να δουλεύει την επόμενη μεταφορά, του βιβλίου «Έγκλημα στο Νείλο». Στο «Δέκα Ύποπτοι για Φόνο», περνάμε σε ένα άλλο μυθιστόρημα της Αγκάθα Κρίστι, το «Αράχνες στη Σοφίτα» και μάλιστα αυτό που η συγγραφέας είχε δηλώσει ως το προσωπικό αγαπημένο της.

 Τη σκηνοθεσία εδώ αναλαμβάνει ο Ζυλ Πάκε-Μπρένερ (Σκοτεινός τόπος/Dark Places). Η υπόθεση έχει και ελληνική πινελιά, μιας και το θύμα είναι ο ευκατάστατος Αριστείδης Λεονίδης (σχεδόν περιττό να μιλήσουμε για έμπνευση από Αριστοτέλη Ωνάσση), μετανάστης σε ΗΠΑ και Μεγάλη Βρετανία, κατόρθωσε περί τα τέλη του ’50 να φτιάξει τεράστια περιουσία, την οποία ως το τέλος διαχειριζόταν ο ίδιος. Ο Λεονίδης έφυγε από τη ζωή υπό περίεργες συνθήκες, που σύντομα θα αποκαλυφθεί ότι οφείλεται σε λανθασμένη χορηγία της φαρμακευτικής αγωγής του, θέτοντας αυτόματα όλους όσους διαμένουν στον πύργο του, δέκα στον αριθμό, ως βασικούς υπόπτους για τη δολοφονία του. Όπως σε όλα τα μυθιστορήματα της Κρίστι, όλοι τους έχουν κίνητρα, αλλά και κριμένα μυστικά που θα αποκαλυφθούν στην πορεία. Υπάρχουν όμως κάποιες ιδιαιτερότητες. Μια πρώτη, είναι ότι πέραν της υπηρέτριας όλοι οι ύποπτοι είναι συγγενείς.

Μια ακόμα ιδιαιτερότητα, ότι το συγκεκριμένο μυστήριο δεν καλείται να λύσει ο δημοφιλής, επιφανής επιθεωρητής Πουαρό, αλλά ο ιδιωτικός ντετέκτιβ, Τσαρλς Χέιγουορντ (τον οποίο ενσαρκώνει ο Μαξ Άιρονς, γιος των ηθοποιών Τζέρεμι Άιρονς και Σινέντ Κούσακ). Ο Χέιγουορντ είναι ένας άσημος νεαρός επιθεωρητής, που για τα μάτια μιας γυναίκας, έχασε μια ελπιδοφόρα καριέρα στην βρετανική πρεσβεία της Αιγύπτου και σπάνια βλέπει να μπαίνει πελάτης στο γραφείο του στο Λονδίνο. Τώρα, η ίδια γυναίκα, η Σοφία Λεονίδης (Στεφανί Μαρτίνι), χτυπά την πόρτα του και του ζητά να αναλάβει την υπόθεση. Αυτό το στοιχείο, του παρακμιακού  αστυνομικού και της μοιραίας γυναίκας που τον προσεγγίζει, μιας αινιγματικής αισθησιακής ύπαρξης, ευσεβή πόθος του παρελθόντος αλλά που ταυτόχρονα είναι και εργοδότης και ύποπτος, παραπέμπει άμεσα σε ταινίες του φιλμ νουάρ.

Το στοιχείο αυτό του «αμερικάνικου» νουάρ είναι φανερό ότι προσπάθησε ο σκηνοθέτης να το εκμεταλλευτεί και να το μπλέξει με το βρετανικό «καθωσπρεπισμό» των διηγημάτων της Αγκάθα Κρίστι, αν και μάλλον ανεπιτυχώς, είναι ένα πάντρεμα που ίσως θα μπορούσε να δουλέψει, αλλά εδώ φαίνεται τελικά σαν ο πρωταγωνιστής να φορά μια κίτρινη και μια κόκκινη κάλτσα… Δυστυχώς, δεν βοηθά και ο Άιρονς με την ερμηνεία του, μοιάζει μπλοκαρισμένος στο ρόλο του και συχνά τον αποδίδει άκομψα. Το σενάριο δεν βοηθά να συμπάσχουμε με τον πρωταγωνιστή μας ως χαρακτήρα, καθώς δείχνει από την αρχή να έχει εμπλακεί περισσότερο από όσο πρέπει και δεν έχει ξεκάθαρη εικόνα της υπόθεσης. Ο Χέιγουορντ είναι περισσότερο ένα πιόνι της αφήγησης παρά αρωγός της. Με άλλα λόγια, ο θεατής βλέπει πιο πολλά από τον κεντρικό χαρακτήρα και είναι πάντοτε ένα βήμα πιο μπροστά από αυτόν στη λύση του μυστηρίου.

Από τους υπόλοιπους ρόλους τα βλέμματα τραβά η Λαίδη Ίντιθ της Γκλεν Κλόουζ. Η δημοφιλής ηθοποιός έφτιαξε μια αρκετά υπερβολική, σχεδόν κωμική περσόνα που ξεχωρίζει και μοιάζει λίγο αταίριαστη από το σύνολο των υπόλοιπων υπόπτων. Για να είμαι ειλικρινής, δεν μου είναι ξεκάθαρο αν η ηθοποιός επέλεξε η ίδια αυτή την προσέγγιση του ρόλου της ή ήταν σκηνοθετική οδηγία που η ηθοποιός έφερε εις πέρας και δεν κατάφεραν οι υπόλοιποι του καστ να ακολουθήσουν. Τελικά όμως όσο διασκεδαστική κι αν είναι, μένει σαν τη μίγα μες το γάλα, ξεκρέμαστη σε ένα overacting που δεν έχει συνέχεια και συνέχεια στην υπόλοιπη ταινία. Σε μικρότερο ρόλο, αυτόν του επιθεωρητή της Σκότλαντ Γιάρντ, βρίσκουμε τον Τέρενς Σταμπ. Αποκάλυψη πάντως, είναι η μικρή Όνορ Κνίφσι που παίζει τη μικρότερη εγγόνα του Λεονίδη, Τζοζεφίν, είναι ίσως η καλύτερη σε όλη την ταινία.

Όσο προχωρά και δένει η πλοκή, σταδιακά εγκαταλείπεται η απόπειρα μίξης του νουάρ και φεύγει το ένα από τα δυο καρπούζια από την ίδια μασχάλη, η ταινία αποκτά μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Αυτό, πηγάζει έτσι κι αλλιώς, από το σενάριο και το βιβλίο της Κρίστι, με τις αναμενόμενες αλλά πάντοτε έξυπνες ανατροπές που μας οδηγούν πάντοτε στην τελική λύση του μυστηρίου.

[toggle title=”Ο δολοφόνος δεν είναι ποτέ αυτός που φαντάζεσαι”]

(από το δελτίο τύπου της Seven Films)

Δέκα ύποπτοι για φόνο
Crooked House
του Ζιλ Πακέ-Μπρενέρ
Με τους Μαξ Άιρονς, Γκλεν Κλόουζ, Τζίλιαν Άντερσον
Ταινία βασισμένη στο βιβλίο της Αγκάθα Κρίστι “Αράχνες στη σοφίτα»

Ο δολοφόνος δεν είναι ποτέ αυτός που υποψιάζεσαι…

Διάρκεια: 115’
Ημερομηνία κυκλοφορίας: 28 Ιουνίου στους κινηματογράφους

ΣΥΝΟΨΗ:
Αγγλία, τέλη της δεκαετίας του 1950. Ο Αριστείδης Λεωνίδης βρίσκεται νεκρός κάτω από ύποπτες συνθήκες. Μετανάστης από την Ελλάδα, κατόρθωσε να δημιουργήσει μια τεράστια περιουσία και μια οικογένεια στην οποία συμπεριφερόταν ως ο απόλυτος πατριάρχης. Η εγγονή του, η Σοφία, προσλαμβάνει τον ιδιωτικό ντετέκτιβ Τσαρλς Χέιγουορντ, πρώην εραστή της, με πατέρα σημαίνον πρόσωπο των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών, να πάει στην οικογενειακή έπαυλη και να ερευνήσει την υπόθεση. Όταν καταφτάνει στην έπαυλη, ο Τσαρλς ανακαλύπτει τρεις γενιές της δυναστείας Λεωνίδη και μια δηλητηριώδη ατμόσφαιρα πικρίας, δυσαρέσκειας και ζήλιας. Σε ένα σπίτι γεμάτο με κίνητρα, ενδείξεις και ύποπτους, θα μπορέσει να βρει τον δολοφόνο πριν εκείνος «χτυπήσει» ξανά;

ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΟΘΟΝΗ:
Η Αγκάθα Κρίστι είναι η πλέον ευπώλυτη συγγραφέας όλων των εποχών! Τα θεατρικά της έργα και τα μυθιστορήματά της έχουν πουλήσει πάνω από δύο δισεκατομμύρια αντίτυπα (!) τον περασμένο αιώνα. Διάσημη για τις πανέξυπνες αστυνομικές της ιστορίες, η δουλειά της Βρετανίδας συγγραφέα έδωσε την πρώτη ύλη για να γυριστούν δεκάδες τηλεοπτικές μεταφορές των βιβλίων της, με πρωταγωνιστές τους αγαπημένους της ντετέκτιβ, Ηρακλή Πουαρώ και Μις Μαρπλ. Παραδόξως, όμως, η Αγκάθα Κρίστι δεν μεταφερόταν στον κινηματογράφο εδώ και χρόνια. Ήταν κάτι που έκανε μεγάλη εντύπωση στον παραγωγό Τζο Άμπραμς. «Δεν υπήρξε μια πραγματικά σπουδαία μεταφορά βιβλίου της Κρίστι στον κινηματογράφο εδώ και πολλά χρόνια και ήταν απαραίτητο να γυριστεί μία», εξομολογείται. «Οι σινεφίλ πεθαίνουν να δουν μία». Μαζί με την συνεργάτη του, Σάλι Γουντ, άρχισαν να εξερευνούν τα λιγότερο δημοφιλή βιβλία της Κρίστι, ξαναδιαβάζοντας εκείνα από τα δημιουργήματά της, που δεν έχουν γυριστεί ακόμα σε ταινία. «Αποφασίσαμε να γράψουμε την κορυφαία επιλογή μας σε ένα κομμάτι χαρτί και να το αποκαλύψουμε ο ένας στον άλλο», είπε. «Και οι δυο μας εντέλει επιλέξαμε το ίδιο βιβλίο».

Το «Crooked House» κυκλοφόρησε για πρώτη φορά τον Μάρτιο του 1949 στις ΗΠΑ και τον Μάιο του ίδιου χρόνου στη Μεγάλη Βρετανία. Η ίδια η Κρίστι είχε δηλώσει πως αυτό είναι ένα από τα πιο αγαπημένα δικά της βιβλία, μαζί με το «Ordeal by Innocence». Παραδόξως, το «Crooked House» παραμένει σχετικά άγνωστο συγκρινόμενο με την απήχηση των πιο διάσημων μυθιστορημάτων της, όπως το «Death On The Nile» και το «Murder On The Orient Express». Αυτό θα μπορούσε να εξηγηθεί ενδεχομένως από το γεγονός ότι το φινάλε διαθέτει μιαν απίστευτη και σοκαριστική ανατροπή – τόσο σκοτεινή είναι που ο ίδιος ο εκδότης της παρακαλούσε την Κρίστι να το αλλάξει. «Διαθέτει όλα εκείνα τα σπουδαία σήματα κατατεθέντα της Κρίστι, αλλά επιπλέον έχει μια σπουδαία ανατροπή, όπου η συγγραφέας ξεπερνάει τον εαυτό της», λέει η Σάλι Γουντ.

Από τη στιγμή που αποφασίστηκε η κινηματογραφική μεταφορά του συγκεκριμένου βιβλίου, και υπήρξε και η έγκριση από το Ίδρυμα Αγκάθα Κρίστι, το οποίο διευθύνει ο εγγονός της, έπρεπε να βρεθούν τα κατάλληλα άτομα για να γίνει όχι μόνο εφικτή αλλά και ενδιαφέρουσα αυτή η μεταφορά. Το πρώτο μέλημα των παραγωγών ήταν να βρουν τον καλύτερο σεναριογράφο για τη δουλειά. Τα αρχικά σχέδια του σεναρίου τα ανέλαβε ο Τζούλιαν Φέλοους. «Ήμουν λάτρης της δουλειάς του. Ο άνθρωπος έχει υπογράψει αριστουργήματα, μεταξύ των οποίων το ‘Gosford Park’. Έχει μεγάλη αίσθηση και έλεγχο πάνω στο υλικό του», λέει ο Άμπραμς. Η τεράστια επιτυχία του τηλεοπτικού «Downtown Abbey», όμως, που υπέγραφε ο Φέλοους, δεν άφηνε μεγάλα χρονικά περιθώρια για να ασχοληθεί επισταμένα με το σενάριο της ταινίας. Έτσι, οι παραγωγοί προσέλαβαν τον Τιμ Ρόουζ Πράις για να συνεχίσει. Τον άνθρωπο δηλαδή που είχε υπογράψει το σενάριο για την ταινία «Το φιλί του ερπετού» (The Serpent’s Kiss, 1997).

Έχοντας διασφαλίσει ότι το βιβλίο θα έχει την αρμόζουσα σεναριακή μεταφορά, οι παραγωγοί άρχισαν να αναζητούν τον κατάλληλο σκηνοθέτη. Από τα πρώτα ονόματα που σκέφτηκαν ήταν εκείνο του Ζιλ Πακέ-Μπρενέρ. Είχαν ενθουσιαστεί από τη δουλειά του, ιδίως από την ταινία «Sarah’s Keys» (2010), που ήταν η πιο εμπορική ξενόγλωσση ταινία εκείνη τη χρονιά στις ΗΠΑ και απέφερε και μια υποψηφιότητα για βραβείο Σεζάρ στην πρωταγωνίστριά της, Κρίστιν Σκοτ Τόμας. Όταν έλαβε το σενάριο ο Πακέ-Μπρενέρ, μόλις είχε ολοκληρώσει τα γυρίσματα της ταινίας «Σκοτεινός τόπος», μια ταινία βασισμένη στο ομώνυμο μπεστ σέλερ της Τζίλιαν Φλιν, με πρωταγωνίστρια της Σαρλίζ Θερόν. Και διαβάζοντας το σενάριο, ενθουσιάστηκε. «Σκεφτόμουν: ‘πώς ελπίζουν να τη βγάλουν καθαρή με τέτοιο φινάλε;’» είπε ο σκηνοθέτης. Οι παραγωγοί τον καθησύχασαν. Στο συμβόλαιο που είχαν υπογράψει, αναφερόταν πως οποιαδήποτε προσπάθεια να αλλάξει το φινάλε θα είχε ως συνέπεια να μην μπορεί να χρησιμοποιηθεί το όνομα της Αγκάθα Κρίστι από την ταινία.

Από τη στιγμή που καθησυχάστηκαν οι φόβοι του ότι το φινάλε δεν επρόκειτο να αλλάξει, ο σκηνοθέτης σκέφτηκε απλά να κάνει το υλικό πιο μοντέρνο. Κι έτσι, αντί να διαδραματίζεται στα 1947, όπως συμβαίνει στο βιβλίο, να μεταφερθεί στο 1957, με τα απόνερα της κρίσης της διώρυγας του Σουέζ να ταλαιπωρούν τον κόσμο εκείνη την εποχή. «Ο κόσμος ολόκληρος ήταν στα πρόθυρα μιας τεράστιας πολιτισμικής ανατροπής», εξομολογείται. «Ήταν η εποχή όπου γεννιόταν το ροκ εν ρολ. Μια ολόκληρη εφηβική κουλτούρα ερχόταν στη ζωή». Πλέον, μιλούσαμε για το «swinging» Σόχο, με κυρίαρχο τον Τόμι Στιλ και τους τέντι μπόις. Με αυτόν τον τρόπο η σύγκρουση γενεών, που ήδη υπήρχε στο βιβλίο, μπορούσε να παρουσιαστεί καλύτερα. «Ξαφνικά, ένιωσα πως μου δινόταν η ευκαιρία να βάλω πάρα πολύ ωραίο υλικό εκεί μέσα, υλικό που δεν είχε δει κανείς ξανά σε μια ταινία βασισμένη σε βιβλίο της Αγκάθα Κρίστι», εξομολογείται ο σκηνοθέτης.

Οι άλλες του επιρροές ήταν πιο κινηματογραφικές. Εμπνευσμένος από τα φιλμ νουάρ γενικότερα και από την ταινία «Chinatown» του Ρομάν Πολάνσκι ειδικότερα, ο Πακέ-Μπρενέρ δεν έχασε την ευκαιρία να αποτίσει φόρο τιμής και στον μυθικό «Πολίτη Κέιν» του Όρσον Γουέλς. Και ιδίως στον πρωταγωνιστή του, τον Τσαρλς Φόστερ Κέιν, έναν πανίσχυρο μεγαλοεκδότη εφημερίδων, τον οποίο υποδυόταν ο ίδιος ο Γουέλς. «Με ιντρίγκαρε πάρα πολύ το γεγονός ότι στο σενάριο που μου δόθηκε, υπήρχε ένας βασικότατος χαρακτήρας τον οποίο το κοινό δεν βλέπει ποτέ – ο Αριστείδης». «Υπήρχε κάτι πολύ σύγχρονο εκεί, με κάποιον με πολλή δύναμη, που διαπράττει ύβρι, να επιβλέπει έναν πολύ ελεγχόμενο κόσμο όπου μπορεί να κάνει ότι γουστάρει και να οδηγεί τους γύρω του να νιώθουν άθλια. Σκέφτηκα, ‘Οι άνθρωποι θα βρουν τις αναλογίες, θα καταλάβουν. Ένιωσα ότι παρά το γεγονός πως μιλάμε για ταινία εποχής, υπήρχε μια ενδιαφέρουσα ευκαιρία να δημιουργηθεί μια αντίστιξη με το σήμερα, με έναν κόσμο που μετατοπίζει τόσο πολύ».

ΔΙΑΝΟΜΗ ΡΟΛΩΝ:
Μαξ Άιρονς: Τσαρλς Χέιγουορντ
Γκλεν Κλόουζ: Λαίδη Ίντιθ
Τζίλιαν Άντερσον: Μάγδα Λεωνίδη
Κριστίνα Χέντρικς: Μπρέντα Λεωνίδη
Τζούλιαν Σαντς: Φίλιπ Λεωνίδης
Τέρενς Σταμπ: Επιθεωρητής Ταβερνέ
Στέφανι Μαρτίνι: Σοφία ντε Χάβιλαντ
Κρίστιαν ΜακΚέι: Ρότζερ Λεωνίδης
Ονόρ Κνίφσι: Τζοζεφίν Λεωνίδη

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΖΙΛ ΠΑΚΕ ΜΠΡΕΝΕΡ:
O Ζιλ Πακέ-Μπρενέρ γεννήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 1974 στην πρωτεύουσα της Γαλλίας, το Παρίσι. Την πρώτη του μικρού μήκους ταινία τη γύρισε το 1998, σε ηλικία 24ων ετών. Τίτλος της: «13 minutes 13 dans la vie Josh et Anna» και είχε διάρκεια… 13 λεπτά! Την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία τη γυρίζει τρία χρόνια μετά. Είναι το «Les jolies choses» (2001), μια ταινία που δίνει την ευκαιρία στη Marion Cotillard να γίνει ευρύτερα γνωστή σε έναν δραματικό ρόλο, ξεφεύγοντας από τις κωμωδίες στις οποίες συμμετείχε ως τότε. Η πρώτη του ταινία την οποία είδαμε στους κινηματογράφους στη χώρα μας ήταν το «Gomez & Tavarès» (2003) με ελληνικό τίτλο «Pay Off». Η επιτυχία της ταινίας οδήγησε και στο σίκουελ «Gomez vs. Tavarès» (2007), που στη χώρα μας βγήκε κατευθείαν σε dvd. To 2009 γυρίζει την πρώτη του αγγλόφωνη ταινία με τίτλο «Walled In», μια ταινία που δεν προβλήθηκε ποτέ στη Γαλλία και στη χώρα μας βγήκε μόνο στο dvd. Το «Elle s’appelait Sarah» (Sarah’s Key, 2010) τον βάζει ξανά στο παιχνίδι, καθώς η ταινία παίρνει καλές κριτικές. Το 2015 πηγαίνει στις ΗΠΑ και γυρίζει την ταινία «Σκοτεινός τόπος» (Dark Places) με σενάριο βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο της Τζίλιαν Φλιν, έχοντας ως πρωταγωνίστρια την Σαρλίν Θερόν. Το «Δέκα ύποπτοι για φόνο» είναι η όγδοη μεγάλου μήκους ταινία που σκηνοθετεί.

[/toggle]