Συνέντευξη με τον Δημήτρη Αμπατζή για τη Yelena
Στα πλαίσια των φετινών 21ων Νυχτών Πρεμιέρας, έχουμε τη δυνατότητα και τη χαρά να γνωρίζουμε νέους Έλληνες δημιουργούς, να βλέπουμε την τελευταία δουλειά τους και συνομιλούμε μαζί τους για την ταινία και τα όνειρά τους. Σήμερα φιλοξενούμε τον Δημήτρη Αμπατζή, τον νεαρό σκηνοθέτη που συμμετέχει στο Διαγωνιστικό Ελληνικών Ταινιών Μικρού Μήκους, με την ταινία του Yelena. Στην ταινία του, μας μιλά για την Yelena, μια νεαρή μετανάστρια από την Ουκρανία, που έχει έρθει στη χώρα μας αναζητώντας δουλειά και ένα καλύτερο αύριο. Πρωταγωνιστούν: Χριστίνα Κοροβίλα, Δημήτρης Ήμελλος.
Η “Yelena” αφηγείται την ιστορίας μίας Ουκρανής οικονομικής μετανάστριας, στην Αθήνα του 2015, η οποία δουλεύει ως οικιακή βοηθός. Στην ταινία, ακολουθούμε την Yelena σε μια μέρα της ζωής της, στην οποία τα όρια της θα δοκιμαστούν και θα πρέπει να λάβει σημαντικές αποφάσεις.
Η ταινία του Δημήτρη Αμπατζή, προβάλλεται αυτή την Τρίτη, 29 Σεπτεμβρίου στις 17.30 στο IDEAL.
– Δημήτρη, το θέμα της μετανάστευσης είναι αυτές τις μέρες πιο επίκαιρο από ποτέ με το δράμα των προσφύγων. Αποκτά υπό αυτό το πρίσμα η ταινία σου μια άλλη οπτική;
Δεν θεωρώ ότι μπορούμε να πούμε ότι το μεταναστευτικό είναι επίκαιρο θέμα αυτήν την περίοδο. Γιατί ποτέ δεν έπαψε να είναι επίκαιρο. Ο ιμπεριαλισμός και ο καπιταλισμός, εδώ και χρόνια, εξοντώνουν ανθρώπους, και τους διώχνουν από τις πατρίδες τους. Και πολύ φοβάμαι ότι θα συνεχίσει να συμβαίνει αυτό. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, σαν Έλληνες κάτι βασικό όμως. Ότι πριν μερικά χρόνια (τρομαχτικά λίγα) ήταν οι παππούδες μας και οι γιαγιάδες μας στην ίδια θέση. Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου το λέει πολύ όμορφα και απλά σε ένα στιχάκι του:
‘’ Η ξενιτιά είναι βάσανο, κι άμα δε βγάζεις άκρη για ρώτα τα τραγούδια σου, εκείνα της Καρπάθου και τ′ άλλα τα ηπειρώτικα, που φέρνουνε το δάκρυ’’
– Πιστεύεις ότι ο σημερινός άνθρωπος έχει γενικότερα μάθει να καταπιέζεται και να σκύβει το κεφάλι όταν τον αδικούν;
Την ταινία μου διακατέχει μια ‘’αγγελοπουλική’’ απαισιοδοξία. Απαισιοδοξία, όχι ηττοπάθεια. Θέλω όμως να πιστεύω ότι σαν άνθρωπος δεν είμαι έτσι. Πιστεύω στην αντίσταση. Στην μαζική αντίσταση, γιατί, δυστυχώς, κάθε ατομική προσπάθεια, είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Ο σύγχρονος Έλληνας, πρέπει να υψώσει το ανάστημα του και να αντισταθεί σε όσους και ό,τι τον καταπιέζει.
– Πόσο δύσκολη είναι η κατάσταση για τους μετανάστες στη σημερινή Ελλάδα της κρίσης;
Δεν ξέρω τι καινούριο θα μπορούσα να προσθέσω με την απάντηση μου. Είναι χιλιοειπωμένα όλα αυτά. Πριν 2 χρόνια, πηγαίνοντας στην Βαρκελώνη, γνώρισα μια γυναίκα από την Αλβανία, κάτοικο Κορίνθου, με 2 ανήλικους γιους. Αυτή πήγαινε στην Σουηδία, κρυφά από τα παιδιά της. Επειδή δεν ήξερε λέξη αγγλικά, την βοήθησα με διάφορα ζητήματα στο αεροδρόμιο που είχαμε ανταπόκριση, και έπειτα πιάσαμε την κουβέντα. Πήγαινε λοιπόν στην Σουηδία, για να δει την κατάσταση εκεί. Ετοιμαζόταν για μια δεύτερη μετανάστευση, ακόμα πιο μακριά από την πατρίδα της. Ας βάλουμε τον εαυτό μας στην θέση αυτής της γυναίκας. Ίσως έτσι, νιώσουμε, έστω και για λίγο, τα βάσανα που κουβαλάει στην πλάτη της.
– Η ιστορία που αποφάσισες να μας πεις είναι η ιστορία της Yelena, εμπνευσμένη από διήγημα του Τσέχωφ. Τι σε συγκίνησε σε αυτήν;
Το διήγημα το είχα διαβάσει πρώτη φορά πριν από 4 χρόνια. Με συγκίνησε πολύ η ιστορία αυτής της γυναίκας, που δεν έχει φωνή. Καταλάβαινε την αδικία, αλλά δεν έκανε κάτι για αυτήν. Στο σενάριο άλλαξα λίγο τους δύο χαρακτήρες. Επέλεξα να της δώσω της δώσω φωνή. Να την κάνω να αντισταθεί στο αφεντικό της, τον καταπιεστή της.
– Κρίνοντας και από τις προηγούμενες ταινίες σου, σου αρέσει να κινηματογραφείς σιωπηρές ή αμήχανες στιγμές που οι πρωταγωνιστές επιλέγουν να μη μιλήσουν.
Είναι ένα είδος σινεμά στο οποίο πιστεύω βαθύτατα. Κάποια πράγματα δεν πρέπει να ειπωθούν με λέξεις. Υπάρχουν άλλοι τρόποι να εκφραστούν. Βλέμματα, αγγίγματα, κινήσεις. Στο σινεμά, θεωρώ ότι πρέπει να έχεις σαν πρώτη σκέψη να αφηγηθείς την ιστορία σου μέσω της εικόνας. Ο λόγος έρχεται έπειτα για να συμπληρώσει τα όποια κενά. Δάσκαλοι όπως ο Χάνεκε και ο Αγγελόπουλος, κατάφεραν να απογειώσουν αυτό το είδος κινηματογράφου.
– Τι αποτέλεσε για εσένα έναυσμα για αυτό το σενάριο;
Το ζήτημα των κοινωνικών τάξεων, και της αδικίας που διακατέχει το διήγημα του Τσέχωφ. Ήξερα όμως ότι για να μιλήσει στον θεατή θα πρέπει να είναι τοποθετημένο στο σήμερα.
– Πως προέκυψε η συνεργασία με τον Δημήτρη Ήμελλο;
Είχα καθυστερήσει αρκετά να κλείσω τον ηθοποιό για τον ανδρικό ρόλο. Ένας φίλος μου, που είχε τον Ήμελλο καθηγητή στη δραματική σχολή, το πέταξε σαν ιδέα. Αρχικά μου φάνηκε ότι δεν κολλάει καθόλου στον ρόλο, είχα το μυαλό μου κάτι πολύ πιο τετριμμένο φυσιογνωμικά. Μετά όμως σκέφτηκα ότι ένας ηθοποιός που θα παίξει έναν τόσο κόντρα ρόλο θα έδινε κάτι (πολύ) παραπάνω στην ταινία. Όπως και πιστεύω ότι συνέβη. Ήταν πολύ ευχάριστη έκπληξη ότι ήξερε το διήγημα και τον συγκινούσε όσο και μένα. Εν τέλει έδωσε πάρα πολλά στοιχεία στην ταινία, όχι μόνο σχετικά με το ρόλο του.
– Στην τηλεόραση η Yelena βλέπει παρακολουθεί τις σκληρές εικόνες της πατρίδας της, από το μακελειό των νεοναζί στην Οδυσσό του Μάη 2014, την οποία βιάζεται να κλείσει. Γιατί το κάνει αυτό;
H τηλεόραση είναι ο μόνος τρόπος που η Yelena έρχεται τόσο κοντά με την πατρίδα της. Όμως οι εικόνες που βλέπει την κάνουν να ντρέπεται. Νεοναζί να καίνε ζωντανούς ανθρώπους. Την κάνουν φοβάται για την οικογένειά της. Για την οποία έχει μεταναστεύσει στην Ελλάδα για να μπορέσει τα ελάχιστα χρήματα που βγάζει να τα στέλνει πίσω. Οι εικόνες αυτές θα έπρεπε να κάνουν κάθε άνθρωπο να ντρέπεται.
– Για να κάνεις την ταινία σου χρησιμοποίησες την πλατφόρμα του Indiegogo. Τι σε έκανε να στραφείς σε αυτό;
Η ταινία κόστισε γύρω στα 2.000 ευρώ. Όπως μπορείς να καταλάβεις, αυτό είναι ένα υπέρογκο ποσό για πτυχιακή ταινία. Επειδή χρηματοδότηση και χορηγίες δεν μπορείς να βρεις από πουθενά στην Ελλάδα, η μόνη λύση ήταν το Indiegogo. Καταφέραμε να καλύψουμε το 40% περίπου του budget της ταινίας. Ήταν σίγουρα σωτήριο. Το θέμα είναι ότι δεν θα υπάρχει πάντα αυτή η λύση. Οι νέοι κινηματογραφιστές χρειαζόμαστε επειγόντως την κρατική αρωγή για να μπορούμε να κάνουμε την τέχνη μας, να εκφραζόμαστε. Αν και είμαι απαισιόδοξος, εύχομαι ο Α. Μπαλτάς να ακολουθήσει τελείως διαφορετική πορεία, από αυτήν του προκατόχου του, και να ξεκινήσουν άμεσα οι διαδικασίες των χρηματοδοτήσεων.
– Ανάμεσα σε αυτούς που σε εμπιστεύτηκαν ήταν και άλλοι νέοι δημιουργοί, όπως η Ιφιγένεια Κοτσώνη και ο Θανάσης Νεοφώτιστος. Πως βλέπεις αυτή την κίνηση;
Είχα την χαρά να έχω την βοήθεια-οικονομική και μη- από πολλούς ανθρώπους του καλλιτεχνικού χώρου, και τους ευχαριστώ για αυτό. Ειδική αναφορά πρέπει να γίνει στην Ιφιγένεια Κοτσώνη και τον σύζυγό της (της οποίας η ταινία προβάλλεται επίσης στις 29/9 μαζί με τη δική μου), οι οποίοι με την συνεισφορά τους, μπήκαν στην ταινία σαν συμπαραγωγοί.
– Ποια είναι τα άμεσα σχέδια σου και ποια τα όνειρα σου για το μέλλον;
Γράφω κάποια σενάρια για μικρού μήκους ταινίες, κι έχω κι ένα project ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους στο μυαλό μου. Ό,τι γράφω όμως, μεταφράζεται αμέσως σε budget, και εκεί έρχεται το δύσκολο κομμάτι. Επαναλαμβάνω ότι είναι άμεση ανάγκη και υποχρέωση να επανεκκινήσει τις χρηματοδοτήσεις μεγάλου και μικρού μήκους ταινιών το ΕΚΚ. Επίσης πρέπει να εφαρμοστεί η προεκλογική δέσμευση της κυβέρνησης, της τήρησης της φορολογίας των ιδιωτικών καναλιών.
