17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Τι ξεχωρίζει
Δεν θα κρύψω ότι πρόκειται για το αγαπημένο μου Φεστιβάλ στην Ελλάδα. Ο λόγος για το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το οποίο ξεκινά αύριο, Παρασκευή, και διαρκεί έως τις 22 Μαρτίου. Κάθε χρόνο ανεβαίνω Θεσσαλονίκη με μία ανυπομονησία για το τι καινούριο πρόκειται να ανακαλύψω, ποια συναρπαστική ιστορία θα συναντήσω, ποιος κινηματογραφιστής θα επιλέξει να μου αφηγηθεί με έναν καινούριο τρόπο παλιές ιστορίες.
Πέρυσι ήταν η χρονιά του ντοκιμαντέρ μυθοπλασίας. Είχα ξεχωρίσει υπέροχες ιστορίες με αφηγήσεις σαν ταινίες μυθοπλασίας. Γιατί το ντοκιμαντέρ μπορεί να είναι animation, μπορεί να χρησιμοποιεί εμπνευσμένα το υλικό του, μπορεί να είναι κωμικό ή δραματικό.
Φέτος είναι αδιαμφισβήτητα η χρονιά του ελληνικού ντοκιμαντέρ, με περισσότερες από 60 συμμετοχές.
Οι Cinεπιβάτες θα βρεθούν και φέτος στη συμπρωτεύουσα για να σας μεταφέρουν το κλίμα, να δουν ντοκιμαντέρ και να σας πουν την άποψή τους για αυτά και κυρίως για να σας αφηγηθούν από πρώτο χέρι ιστορίες…
Τι ξεχωρίζει
Πολλά τα ντοκιμαντέρ, αλλά μερικά παρουσιάζουν ξεχωριστό ενδιαφέρον.
Φασισμός Α.Ε. του Άρη Χατζηστεφάνου
Το ντοκιμαντέρ διηγείται μικρές, άγνωστες ιστορίες από το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του φασισμού και τις διασυνδέσεις του με τα οικονομικά συμφέροντα κάθε εποχής. Μαζί ταξιδεύουμε από την Ιταλία του Μουσολίνι στην Ελλάδα της Κατοχής, του Εμφυλίου και της Δικτατορίας και από τη ναζιστική Γερμανία του Χίτλερ στο σήμερα. Το νέο ντοκιμαντέρ θα συνεχίσει στα βήματα του Debtocracy και του Catastroika, όπου περιγράψαμε τα αίτια της κρίσης χρέους, τις επιπτώσεις του μνημονίου, την κατάλυση της δημοκρατίας και το ολοκληρωτικό ξεπούλημα της χώρας.
Απόδραση από την Αμοργό του Στέλιου Κούλογλου
Στη διάρκεια της δικτατορίας των συνταγματαρχών (1967-74), χιλιάδες αντιφρονούντες φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν και εξορίστηκαν. Ανάμεσα στους εξόριστους πολιτικούς, ο πρώην υπουργός Γεώργιος Μυλωνάς, επίδοξος διάδοχος του Γεωργίου Παπανδρέου. Τόπος εξορίας, η Αμοργός. Το 1969 οργανώνεται μια διεθνής συνωμοσία για την απόδρασή του: συμμετέχουν Αμερικανοί που περιθάλπουν τους βασανισμένους Έλληνες, Σουηδοί διπλωμάτες, καθώς και μια ομάδα Ιταλών εθελοντών που παριστάνουν στην Αμοργό τους τουρίστες. Την ώρα που οι νεοναζί της Χρυσής Αυγής ξεδιπλώνουν τα σύμβολα της δικτατορίας, μια συγκλονιστική ιστορία εκτυλίσσεται για το αληθινό πρόσωπο της χούντας.
Μίλαντ, Ο πλανήτης μου του Μενέλαου Καραμαγγιώλη
Ο Τζελανί παντρεύτηκε γυναίκα από διαφορετική φυλή. Για να μην τους σκοτώσουν, έφυγαν κρυφά από την πατρίδα τους. Με τα πόδια –με κάθε τρόπο– έφτασαν, μήνες μετά, σ’ ένα ποτάμι. Άλλοι, για να το περάσουν, πεθαίνουν· κι άλλοι μπαίνουν κολυμπώντας στην Ευρώπη. Όμως, στην πρώτη ευρωπαϊκή χώρα, την Ελλάδα, βρέθηκαν –με τα παιδιά τους– άστεγοι κι αποκλεισμένοι χωρίς να μπορούν να πάνε ούτε μπρος ούτε πίσω. Η μόνη λύση είναι να φτάσουν παράνομα στη Γερμανία, λένε οι διακινητές. Δεν υπάρχουν άλλα χρήματα για να περάσει ολόκληρη η οικογένεια. Ο Τζελανί, αντιμέτωπος με αυτό το δίλημμα, πρέπει να αποφασίσει. Αν φύγει ένα από τα παιδιά ασυνόδευτο και φτάσει σώο, θα καταφέρει να τραβήξει κοντά του και την υπόλοιπη οικογένεια. Τα παιδιά του θα μάθουν με βίαιο τρόπο πώς βρίσκει κανείς τον πλανήτη του ή πώς τον στήνει εξαρχής·και αν η Γερμανία είναι πραγματικά η λύση ή ένας νέος εφιάλτης.
Η Αρχαιολόγος του Κίμωνα Τσακίρη
Η Γεωργία Καραμήτρου, αρχαιολόγος που έχει αφιερώσει τη ζωή της στην προστασία του φυσικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας, δίνει την τελευταία μάχη της καριέρας της. Έχει μερικούς μήνες μπροστά της για να σώσει ό,τι μπορεί από έναν μεγάλο αρχαιολογικό χώρο που θα χαθεί για πάντα στο βυθό μιας τεχνητής λίμνης. Στη προσπάθειά της αυτή, καλείται να αντιμετωπίσει μια σειρά από εμπόδια, να σταθεί δυνατή και να αναδείξει στο τέλος το νόημα της «προσωπικής ευθύνης» και τη σημασία να την αναλαμβάνεις.
Αρκαδία Χαίρε του Φίλιππου Κουτσαφτή
Ένα ποιητικό οδοιπορικό στο χθες και το σήμερα της Αρκαδίας πραγματοποιεί το ντοκιμαντέρ Αρκαδία χαίρε του Φίλιππου Κουτσαφτή, σκηνοθέτη της Αγέλαστου Πέτρας. Τεγέα Αρκαδίας: Ένας μικρός κάμπος κυκλωμένος από βουνά πάνω στο δρόμο που οδηγεί στη Σπάρτη. Μακριά απ’ την θάλασσα, όμως το πέλαγος πάντα μπροστά.
Εξωτικά, Ερωτικά κτλ. της Ευαγγελίας Κρανιώτη
Προβλήθηκε στο Βερολίνο και πήρε πολύ καλές κριτικές. Ιστορίες ερώτων ναυτικών με ιερόδουλες στα λιμάνια του κόσμου αφηγείται η Ευαγγελία Κρανίωτη. «Οι ναύτες είναι σαν τους τρομοκράτες. Αριβάρουν σε λιμάνια κρατώντας μια βόμβα που τη λένε αγάπη και την πετάνε. Και ξέρεις τι γίνεται ύστερα; Η βόμβα σκάει όταν φεύγουν κι εκείνοι δεν ξαναγυρίζουν, κάνουν κομμάτια τις καρδιές όλων των κοριτσιών της γειτονιάς. Τι παράξενο… Ν’ αγαπάς κάποιον που σε πληρώνει…»
La Vida Pura του Παναγιώτη Ευαγγελίδη
Ο βραβευμένος Ευαγγελίδης (σκηνοθέτης του Λάμπουν στο Σκοτάδι και σεναριογράφος του Xenia) επιστρέφει με το La Vida Pura και ήρωα τον Τζόνι, έναν 25χρονο άντρας από την Βαρκελώνη. Η ταινία παρακολουθεί μία πλασματική μέρα από τη ζωή του. Πρωινό ξύπνημα, τηλεόραση, φωτογραφική συνεδρία, μεσημεριανό με τη μητέρα και τον αδελφό του, δουλειά, επίσκεψη σε μια εταιρεία παραγωγής πορνό, συνάντηση μ’ έναν φίλο και συνάδελφο, σκέψεις για τη ζωή και τον έρωτα, τις δυσκολίες του δοσίματος και της αγάπης, δείπνο στο σπίτι φίλων ένα βράδυ με πανσέληνο. Η σχέση του με την οικογένεια, τη σκυλίτσα του και τον κόσμο. Η μοναχικότητά του. Μια μητέρα που λατρεύει, ένας πατέρας απών, μια θέαση του μέλλοντος χωρίς υπέρμετρες φιλοδοξίες και δυσανάλογα όνειρα. Μια καθαρή ζωή, σαν το τατουάζ που παρακολουθούμε να χτυπάει στα πλευρά του σε όλη την διάρκεια της ταινίας.
Το Αλάτι της Γης των Βιμ Βέντερς/Ζουλιάνου Χιμπέιρου Σαλγάδου
Τα τελευταία 40 χρόνια, ο φωτογράφος Σεμπαστιάου Σαλγάδου ταξιδεύει σ’ όλες τις ηπείρους, στα βήματα μιας ανθρωπότητας που συνεχώς αλλάζει. Έχει υπάρξει μάρτυρας μερικών από τα πιο σημαντικά γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας μας – διεθνών συγκρούσεων, λιμών και μαζικών εξόδων. Τώρα πηγαίνει ν’ ανακαλύψει παρθένες εκτάσεις, άγριες χλωρίδες και πανίδες, και μεγαλοπρεπή τοπία, κι όλα αυτά στο πλαίσιο ενός τεράστιου φωτογραφικού αφιερώματος στην ομορφιά του πλανήτη. Η ζωή και το έργο του Σεμπαστιάου Σαλγάδου μάς αποκαλύπτεται από τον γιο του, Ζουλιάνου, που τον συνόδευε στα πιο πρόσφατα ταξίδια του, κι από τον Βιμ Βέντερς, που είναι κι ο ίδιος φωτογράφος.
Transfixed του Άλαν Κολ
Η ιστορία ενός εξαιρετικά αντισυμβατικού ειδυλλίου: η Μαρτίνε Στόουνχαους και ο Τζον Γκέλμοουν είναι μεσήλικες που ζουν με το σύνδρομο Άσπεργκερ – μια δυσλειτουρία στο φάσμα του αυτισμού που κάνει την επικοινωνία με τους άλλους εξαιρετικά δύσκολη. Παρά τους κοινωνικούς περιορισμούς, και οι δυο τους ονειρεύονται να παντρευτούν, αλλά ο Τζον, που αυτοπροσδιορίζεται ως «στρέιτ», αρνείται να βάλει την κουλούρα ώσπου η τρανσέξουαλ Μαρτίνε ν’ αποκτήσει ένα πραγματικό αιδοίο. Το μόνο πρόβλημα είναι πως κανένας γιατρός στον Καναδά δεν θα δεχτεί να κάνει την εγχείρηση, γιατί η παχυσαρκία της Μαρτίνε αυξάνει τον χειρουργικό κίνδυνο. Άραγε θα βρουν, η Μαρτίνε κι ο Τζον, την ευτυχία που τους αξίζει; Μια βαθιά ανθρώπινη ιστορία για τον έρωτα, την ελευθερία και την αυτοπραγμάτωση.
Η Απίθανη Κέιτ των Ρίκε Μπρέντελ , Άντρου Ντέιβις
Η Κάθριν Χέπμπορν θεωρείται η μεγαλύτερη Αμερικανίδα ηθοποιός του 20ού αιώνα. Μια μοντέρνα σταρ που χειρίστηκε με αυτοπεποίθηση την παγκόσμια εικόνα της και που κέρδισε τέσσερα Όσκαρ σε μια καριέρα 60 χρόνων. Η δυναμική Κάθριν Χέπμπορν έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ιστορία του Χόλιγουντ, καθώς εξελίχθηκε σε μια διανοούμενη αουτσάιντερ με ισχυρή προσωπικότητα. Έδωσε σάρκα και οστά σ’ έναν ολότελα νέο, χαρισματικό τύπο γυναίκας επί της οθόνης, μια ήρεμη, χειραφετημένη σταρ με παντελόνια. Η ταινία σκιαγραφεί το πορτρέτο μιας προοδευτικής γυναίκας που έγινε διάσημη για την επιτυχημένη καριέρα της και τις θρυλικές ερωτικές της σχέσεις. Αφηγείται την πολύπλοκη ιστορία μιας Αμερικανίδας σταρ του σινεμά που στάθηκε αρκετά ευφυής για να «στήσει» τη δημόσια εικόνα της τόσο έξυπνα, που έλαμψε όσο καμία άλλη.
Η όψη της σιωπής του Τζόσουα Οπενχάιμερ
Μέσα από την κινηματογραφική δουλειά του Τζόσουα Όπενχαϊμερ με θέμα τους αυτουργούς της γενοκτονίας στην Ινδονησία, μια οικογένεια που επέζησε ανακαλύπτει πώς δολοφονήθηκε ο γιος τους και την ταυτότητα των ανδρών που τον δολοφόνησαν. Ο νεότερος αδελφός είναι αποφασισμένος να διαλύσει το ξόρκι της σιωπής και του φόβου κάτω από το οποίο βρίσκονται οι επιζήσαντες, κι έτσι αντιπαρατίθεται με τους άνδρες που είναι υπεύθυνοι για το φόνο του αδελφού του – κάτι αδιανόητο για μια χώρα στην οποία οι δολοφόνοι παραμένουν στην εξουσία.
Επιχείρηση Χιπ-Χοπ
Η ταινία που ανοίγει το Φεστιβάλ. Ποιος είπε πως οι γιαγιάδες μας δεν θα μπορούσαν να γίνουν σταρ της χιπ χοπ; Αυτές οι καλλιτέχνιδες της χιπ χοπ μπορεί να κοντεύουν να τα εκατοστήσουν, αλλά για την Κάρα (94), τη Μέινι (95) και την Τέρι (93), το ταξίδι στο Λας Βέγκας για τον Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Χορού Χιπ Χοπ δεν είναι παρά η αφετηρία για ένα ταξίδι ζωής. Μαζί με άλλους 27 ενενηντάχρονους, αψηφούν τα εμπόδια και μιλούν με ρίμες απ’ ευθείας στις καρδιές και στα μυαλά χιλιάδων νεαρών οπαδών απ’ όλο τον κόσμο. Με την καθοδήγηση της πληθωρικής τους μάνατζερ Μπίλι «θα πρέπει να το ’χω χάσει» Τζόρνταν, μαθαίνουν πώς να κάνουν πέρα τα αμαξίδια και τα μπαστούνια τους, πηγαίνοντας τα σώματα και τις τεχνητές τους αρθρώσεις στο απόλυτο όριο των γηρατειών. «Θα πάτε όλες σας… ακόμα και μέσα σε τεφροδόχο», τους λέει η Μπίλι.
Βιρούνγκα του Ορλάντο Φον Άιζεντελ
Στα δασώδη βάθη του ανατολικού Κονγκό, βρίσκεται το Εθνικό Πάρκο Βιρούνγκα, ένα από τα μέρη με τη μεγαλύτερη βιοποικιλότητα στη Γη και σπίτι των τελευταίων ορεσίβιων γορίλλων στον πλανήτη. Σ’ αυτό το άγριο αλλά μαγευτικό περιβάλλον, μία μικρή και μπαρουτοκαπνισμένη ομάδα δασοφυλάκων –ανάμεσά τους κάποιος που έγινε δασοφύλακας έχοντας υπάρξει παιδί-στρατιώτης, ένας φροντιστής ορφανών γορίλλων κι ένας παθιασμένος οικολόγος, μέλος της βελγικής βασιλικής οικογένειας– προστατεύουν αυτό το Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Ουνέσκο από την ένοπλη πολιτοφυλακή, τους λαθροθήρες και τις σκοτεινές δυνάμεις που παλεύουν να ελέγξουν τους πλούσιους φυσικούς πόρους του Κονγκό. Όταν η νεοσύστατη ομάδα ανταρτών Μ23 κηρύσσει τον πόλεμο, μία νέα σύγκρουση απειλεί τις ζωές και τη σταθερότητα όλων όσων έχουν προστατευτεί με τόσο κόπο, και οι σκηνοθέτες και οι συμμετέχοντες στο ντοκιμαντέρ βρίσκονται ξαφνικά ανάμεσα σε διασταυρούμενα πυρά.
Μεταξύ Σκύλου και Λύκου του Ματ Ριντ
Οι NewModel Army υπήρξαν ένα από τα μεγαλύτερα συγκροτήματα της αντεργκράουντ σκηνής για περισσότερα από 25 χρόνια. Η ταινία αυτή αφηγείται την ιστορία του συγκροτήματος και συγκεκριμένα του χαρισματικού κι αντισυμβατικού τραγουδιστή, τραγουδοποιού και ιδρυτή του, Τζάστιν Σάλιβαν. Πρόκειται για την ανθρώπινη ιστορία ενός άνδρα που έζησε τα πρώτα του χρόνια σε μια μεσοαστική οικογένεια Κουακέρων με οικονομική άνεση, την οποία όμως άφησε πίσω του για να μετακομίσει στο Μπράντφορντ, όπου και βρήκε τη μούσα του. Εκεί συνάντησε μουσικούς με την ίδια νοοτροπία, και σχημάτισαν μαζί μια μπάντα που συνέδεσε το όνομά της με το κλίμα θυμού που γεννήθηκε στη θατσερική Βρετανία και έγινε γρήγορα διάσημη. Και τότε, ενώ είναι έτοιμοι να σημειώσουν διεθνή επιτυχία, η σχέση του Τζάστιν με τον Ρομπ Χίτον, συν-δημιουργό των τραγουδιών, κλονίζεται και ο τελευταίος πεθαίνει κάτω από τραγικές συνθήκες. Μόνο όταν το συγκρότημα χάσει το στού ντιο και όλο του τον εξοπλισμό, θα συμβιβαστεί ο Τζάστιν με τα φαντάσματα του παρελθόντος του και θα αναζητήσει μια νέα, ριζοσπαστική προσέγγιση στη μουσική δημιουργία, που θα οδηγήσει και στον καλύτερο δίσκο τους.
Ονειροπαγίδα του Κιμ Λοντζινότο
Για 25 χρόνια, η Μπρέντα Μάιερς-Πάουελ κυκλοφορούσε με το παρατσούκλι «Μπρίζι», και θεωρούσε πως είχε τον έλεγχο του κόσμου της –ή τουλάχιστον αυτό ήθελε να πιστεύει. Αυτός ο κόσμος την είχε μετατρέψει σε μια έφηβη, ναρκομανή ιερόδουλη. Μετά από μια βίαιη συνάντηση μ’ έναν πελάτη, η Μπρέντα ξύπνησε στο νοσοκομείο κι αποφάσισε ν’ αλλάξει τη ζωή της. Σήμερα, είναι ένας φάρος ελπίδας και μια πηγή δύναμης για εκατοντάδες γυναίκες και κορίτσια, ακόμα και δεκατετράχρονα, που θέλουν ν’ αλλάξουν τη ζωή τους. Η Ονειροπαγίδα ανιχνεύει τον κύκλο της απόρριψης, της βίας και της εκμετάλλευσης που αφήνει κάθε χρόνο χιλιάδες κορίτσια να νιώθουν πως η πορνεία είναι η μόνη τους επιλογή για επιβίωση. Ακολουθώντας τη γοητευτικότατη, χαρισματική και γνήσια συμπονετική Μπρέντα, μπαίνουμε στις ζωές νέων γυναικών και βλέπουμε, σε ύφος σινεμά βεριτέ, πλάνα από την καθημερινότητά τους μέσα από τη δική τους οπτική γωνία. Κι ενώ ο κόσμος μπορεί να κάνει πως δεν βλέπει αυτές τις γυναίκες, ευτυχώς η Μπρέντα δεν κάνει το ίδιο, αντιπαραβάλλοντας το φαινομενικό αδιέξοδο με τη διαφορά που μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος στις ζωές πολλών.
Η ηλικία του Έρωτα του Στίβεν Λόρινγκ
Μέσα από μια πρωτοποριακή στο είδος της συνάντηση «speed dating» για άτομα ηλικίας 70-90 ετών, η ταινία εξετάζει, με τρόπο κωμικό και οξυδερκή, το φαινόμενο της αναζήτησης του έρωτα στον ολοένα αυξανόμενο πληθυσμό των ηλικιωμένων. Στη διάρκεια ενός καλοκαιριού, παρακολουθούμε στενά δέκα άτομα έτοιμα να δοκιμαστούν σ’ αυτά τα «ραντεβού-αστραπή» –που μιλούν χωρίς ενδοιασμούς για τις ζωές τους και τις επιθυμίες τους–, καθώς προετοιμάζονται για τη μεγάλη ημέρα, υφίστανται ένα μπαράζ συναντήσεων και μαθαίνουν, ύστερα από φοβερή αγωνία, τα αποτελέσματα. Τότε, καθώς προχωρούν προς τα πρώτα τους ραντεβού, ανακαλύπτουμε πώς η ανησυχία για την εμφάνιση, τη σωματική εγγύτητα και την απόρριψη, την απώλεια και το νέο ξεκίνημα αλλάζουν –ή δεν αλλάζουν– από τον καιρό της πρώτης αγάπης μέχρι τις εσχατιές της ζωής. Μια αστεία και γλυκόπικρη ιστορία για την οικουμενικότητα του έρωτα και της επιθυμίας, ασχέτως ηλικίας.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης τα: Καλιαρντά, O Εφιάλτης του Δαρβίνου, Ο Τζιοβάννι και η συγχρονισμένη κολύμβηση , Χορεύοντας με τη Μαρία, Το Σύνδρομο του Χιμπατζή, Μη βλέπεις Κακό, Ερχόμαστε εν Ειρήνη, Άφαντος, Άνεμος στο Φεγγάρι, Η αυτοκρατορία των Οσμών, Η φωνή του Σοκούροφ.
