Δουνκέρκη (Dunkirk)
Μάιος 1940, Δουνκέρκη. 400.000 στρατιώτες (Βρετανοί, Γάλλοι και Βέλγοι) βρίσκονται αποκλεισμένοι στην ακτή της Δουνκέρκης περιμένοντας την σωτηρία ή τον θάνατο.
Τρία χρόνια μετά το Interstellar, ο Κρίστοφερ Νόλαν αφήνει πίσω του τις ιστορίες του Batman και την επιστημονική φαντασία για να κινηματογραφήσει πραγματικά ιστορικά γεγονότα. Η ιστορία της Δουνκέρκης, που άκουγε από μικρός, αποτέλεσε έμπνευση, επιθυμία και πρόκληση για τον ίδιο. Το γεγονός του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου αποτελεί έναν ύμνο στην ανθρώπινη θέληση και έχει χαραχτεί στις μνήμες των Βρετανών ως το “Θαύμα της Δουνκέρκης”.
Από το πρώτο πλάνο καταλαβαίνεις ότι η Δουνκέρνη δεν θα είναι μια φλύαρη ταινία. Η ατμόσφαιρα θα στηθεί μέσα από την εξαιρετική φωτογραφία του Χόιτε Βαν Χόιτεμα και την επιβλητική μουσική επένδυση του Χανς Ζίμερ. Ο εχθρός δεν εμφανίζεται, όχι γιατί ο Νόλαν τον υποτιμά – πως θα μπορούσε εξάλλου όταν μιλάμε για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο;- αλλά τον υπονοεί συνεχώς μέσα από την αγωνία που στήνει η μουσική σε συνδυασμό με τα απεγνωσμένα βλέμματα των νεαρών στρατιωτών. Όπως θα έκανε ένα καλό θρίλερ «βάζει» τον εχθρό παντού χωρίς καν να τον εμφανίσει.
Τα νήματα τα κινεί ο χρόνος. Αγαπημένο στοιχείο στις ταινίες του Νόλαν. Ως καλός μαέστρος οδηγεί τους ήρωες του μέσα από διαφορετικά χρονικά περιθώρια, ανάλογα με την «θέση μάχης» τους, στην τελική συνάντηση.
Στην Δουνκέρκη η μάχη δίνεται σε τρία σημεία: στεριά, θάλασσα και αέρας.
Μόλος: Στα ρηχά νερά της Δουνκέρκης οι συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές για να προσαράξουν τα πλοία και να παραλάβουν τους εγκλωβισμένους στρατιώτες. Για μια εβδομάδα οι στρατιώτες προσπαθούν να μπουν στα πλοία που έρχονται στον μόλο ενώ συνεχώς απελπίζονται όταν τα βλέπουν να βυθίζονται. Ο νεαρός στρατιώτης Τόμι (Φιόν Γουάιτχεντ) διατηρεί την ψυχραιμία του στην άνιση μάχη που φαίνεται να δίνει και προσπαθεί να δημιουργήσει συμμαχίες, γνωρίζοντας τους Άλεξ (Χάρι Στάιλς) και Γκίμπσον (Ανιουρίν Μπαρνάρντ), που θα τον οδηγήσουν στην επιβίωση. Ο διοικητής Μπόλτον (Κένεθ Μπράνα) βλέπει τον θάνατο παντού γύρω του χωρίς να είναι σίγουρος ότι θα καταφέρουν το ακατόρθωτο.
Ιδιωτικά σκάφη: Μετά την επιστράτευση από την βρετανική κυβέρνηση έχουν μια μέρα περιθώριο να φτάσουν στην ακτή και να παραλάβουν όσους στρατιώτες μπορούν. Η κινητοποίηση και η προθυμία των πολιτών να ανταποκριθούν με κάθε τρόπο αποτυπώνεται στην ιστορία του Κυρίου Ντόσον (Μαρκ Ράιλανς), του γιού του Πίτερ (Τομ Γκλιν-Γκάρνεϊ) και του φίλου του, Τζορτζ (Μπάρι Κέογκαν). Κανένας τους δεν υπολογίζει τον κίνδυνο στον οποίο εκθέτουν την ζωή τους, αρκεί να σώσουν τους στρατιώτες της πατρίδας τους.
Αεροπορία: Για τους πιλότους των Spitfires της RAF, μια ώρα είναι αρκετή ώστε να προστατέψουν την επιχείρηση διάσωσης από τα εχθρικά αεροσκάφη. Ο Φάριερ (Tομ Χάρντι) και ο Κόλινς (Τζακ Λόουντεν) από τα πιλοτήρια τους δίνουν την δική τους μάχη.
Όλοι οι ήρωες της Δουνκέρκης συμβολίζουν το θάρρος και την δύναμη της θέλησης. Εγκλωβισμένοι- είτε κυριολεκτικά, σ’ ένα πιλοτήριο αεροπλάνου, σ’ ένα πλοίο που βυθίζεται, σ’ ένα σκάφος γεμάτο διασωθέντες, είτε μεταφορικά- σ’ ένα πόλεμο. Ένας όμως είναι διαφορετικός, ένας έχει λυγίσει από την φρίκη του πολέμου και τα αραδιασμένα πτώματα έχουν γίνει εφιάλτης στο μυαλό του, ο ήρωας που ερμηνεύει ο Κίλιαν Μέρφι. Ο ήρωας που συμβολίζει όχι το «τώρα» του πολέμου, την διάσωση του σώματος για το οποίο παλεύουν όλοι οι υπόλοιποι, αλλά το «μετά» που είναι η παράνοια του μυαλού από την ανάμνηση του θανάτου.
Η μαγεία του κινηματογράφου του Νόλαν βασίζεται και στην τεχνική αρτιότητα. Τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν με συνδυασμό καμερών ΙΜΑΧ και φιλμ 65mm, με τον Βαν Χόιτεμα να καταφέρνει να τοποθετήσει κάμερες τόσο στο σκάφος του Ντόσον όσο και στα Spitfires. Καθώς η τελειομανία του Νόλαν δεν επιτρέπει στις απεικονίσεις με CGI να κυριαρχήσουν στην ταινία, Spitfires απογειώθηκαν για τις ανάγκες των γυρισμάτων. Η προσήλωση στην λεπτομέρεια είναι ένα πάθος που δεν μπορεί να κατευναστεί, με τον Νόλαν να κάνει παρατηρήσεις στον Σταιλς όταν δεν έδενε με τον σωστό τρόπο τα κορδόνια στις μπότες του. Πέρα όμως από την τεχνική αρτιότητα το οπτικό αποτέλεσμα της Δουνκέρκης βασίζεται και στο φυσικό τοπίο, όπου το συνεργείο γύρισε όντως ένα μέρος στην συγκεκριμένη ακτή αντιμετωπίζοντας τα ίδια προβλήματα της παλίρροιας που αντιμετωπίζουν και οι ήρωες της ταινίας.
Η Δουνκέρκη έχει ήδη κατηγορηθεί για την φιλοβρετανική της προσέγγιση και δυστυχώς εκεί είναι η «αχίλλειος πτέρνα» της. Το γεγονός όμως ότι προσπαθούμε να μάθουμε την ιστορία μέσα από ταινίες είναι ήδη προβληματικό, παρ’ όλο που τελικά οι ταινίες κουβαλούν στους ώμους τους μια υποχρέωση που, λανθασμένα, τους έχουμε αναθέσει στην απόδοση ιστορικών γεγονότων. Ο Νόλαν δημιουργεί ένα οπτικό θαύμα που αναδεικνύει την ανθρώπινη θέληση και αφοσίωση σ’ ένα κοινό στόχο. Η πολιτική, οι συμμαχίες και ο Τσώρτσιλ παίζουν στο φόντο προκειμένου να πλαισιώσουν το γεγονός, για την Δουνκέρκη όμως δεν είναι το γεγονός. Το οξύμωρο του πολέμου είναι εκείνο στο οποίο νετάρει ο φακός του Νόλαν: η ανθρωπότητα δίνει την λύση στην φρίκη ενός πολέμου, που αποτελεί κατασκεύασμα της απληστίας του ανθρώπινου γένους για απόδοση κυριαρχίας. Ίσως τελικά να υπάρχει ελπίδα.
