Editorial: Το ανοιχτό φινάλε του «Αστακού»

Του Tyler Durden

Προσοχή περιέχει σπόιλερ

Νομίζω ότι μεγάλη συζήτηση έχει προκαλέσει το τέλος του The Lobster, του Γιώργου Λάνθιμου.

Ηθελημένα ανοιχτό, προσκαλεί τον θεατή να δώσει τη δική του ερμηνεία. Ο πρωταγωνιστής της ιστορίας μας τυφλώνεται για να μείνει με την γυναίκα που έχει επιλέξει ή ο φόβος του τον κάνει να την εγκαταλείψει;

Πρόσφατα, σε μία συζήτηση με μια φίλη μού είπε ότι η ερμηνεία αυτή εξαρτάται από την κοσμοθεωρία κάποιου. Εάν είσαι κυνικός θα δεις ένα κυνικό τέλος. Εάν πάλι είσαι ρομαντικός, τότε θα δεις το τέλος υπό αυτή την οπτική.

Δεν συμφωνώ απόλυτα. Είμαι ρομαντική, αλλά όπως και να το δω, το τέλος του The Lobster μόνο αισιόδοξο δεν μου κάνει. Κι αυτό γιατί σε όλη τη διάρκεια της ταινίας, ο σκηνοθέτης έχει φροντίσει να μου δώσει όλα τα εργαλεία για τον ήρωα που μου παρουσιάζει.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Ο ήρωας του Lobster, ο Ντέιβιντ δεν είναι επαναστάτης. Σε αντίθεση με τον γνωστό Δαβίδ της Βίβλου, ο Ντέιβιντ δεν τα βάζει με τον Γολιάθ του συστήματος. Είναι ένας άνθρωπος φοβισμένος και σχεδόν φοβισμένος παραμένει και μέχρι το τέλος.

Είναι αυτός ο φόβος που τον οδηγεί να επιλέξει να γίνει Αστακός (ανάμεσα σε άλλα επειδή ο αστακός ζει περισσότερα χρόνια), είναι αυτός ο φόβος που τον οδηγεί να γίνει ζευγάρι με την Άκαρδη Γυναίκα (Αγγελική Παπούλια), είναι αυτός ο φόβος που τον οδηγεί στους μοναχικούς.

Και ποια θα ήταν η επανάσταση στο πλαίσιο του λανθιμικού σύμπαντος; Το να αποφασίσεις ότι παρ’ όλο που το σύστημα θέλει μόνο ανθρώπους που έχουν κοινά στοιχεία να γίνονται ζευγάρια, εσύ θέλεις να αγγίξεις το διαφορετικό, να αγκαλιάσεις όλα αυτά που σε τραβούν στον άλλο και που διαφέρουν από αυτά που έχεις μέσα σου.

Αυτό για τον Ντέιβιντ δεν είναι καν δίλημμα. Αφού αναζητά έναν τρόπο να μοιάσει στην γυναίκα με τη μυωπία (Ρέιτσελ Βάις) από τη στιγμή που το κοινό τους χαρακτηριστικό (η μυωπία) χάνεται όταν εκείνη τυφλώνεται, ο Ντέιβιντ δεν σκέφτεται καν να μείνει μαζί της ακόμα και χωρίς κάτι κοινό.

Είναι ο φόβος του να μείνεις μόνος σου και ο φόβος να μείνεις έξω από ένα σύστημα, ένα οποιοδήποτε σύστημα (της πόλης ή του ξενοδοχείου ή των μοναχικών). Ο φόβος του να διαφέρεις.

Το σύστημα έχει τόσο εμποτίσει την ύπαρξή του που τον εμποδίζει να σκεφτεί διαφορετικά –βασική αρχή κάθε επανάστασης το να σκέφτεσαι έξω από το καθιερωμένο πλαίσιο.

Αντίθετα με την μεγαλύτερη κόρη του Κυνόδοντα (Αγγελική Παπούλια) που επαναστατεί σπάζοντας το δόντι της και επιχειρώντας τη φυγή –που στο τέλος είτε επιβραβεύεται (αν βγει από το πορτπαγκάζ), είτε τιμωρείται (εάν δεν βγει). Φυγή που είναι, πάντως, πράξη επαναστατική απέναντι στην εξουσία του πατέρα και της πατριαρχικής –και παράλογης- εξουσίας.

Ο Ντέιβιντ μένει μόνο με δύο επιλογές: Από τη μία η επιλογή της τύφλωσης θα του δώσει τη δυνατότητα να γίνει όμοιος με τη γυναίκα που αγαπά –ή θεωρεί πως αγαπά γιατί αυτό που ευφυώς χειρίζεται άψογα το The Lobster είναι το γεγονός ότι χειρίζεται με τέτοιον τρόπο τον κυνισμό του, ώστε αφήνει τον θεατή με την απορία για τα πραγματικά αισθήματα του ήρωα απέναντι στην γυναίκα με τη μυωπία. Εναλλακτικά, η επιλογή της μη τύφλωσης θα αναδείξει πλήρως σε ποιο επίπεδο η κοινωνία αυτή έχει διαφθείρει τα μέλη της.

Στην ταινία, η οποία επανάσταση διενεργείται και αυτή μέσα σε πλήρως καθορισμένα πλαίσια, έχει τους δικούς της κανόνες.

Ο άνθρωπος δεν είναι ποτέ πραγματικά ελεύθερος, μοιάζουν να λένε Λάνθιμος – Φιλίππου σε ένα μάλλον απαισιόδοξο μήνυμα.

Η τύφλωση, πράξη άκρως συμβολική. Στην περίπτωση που θα τυφλωθεί, ο Ντέιβιντ δεν θα έχει απελευθερωθεί, αλλά υπάρχει μια περίπτωση τουλάχιστον να βρει τον έρωτα που επιδιώκει. Σε περίπτωση, πάλι, που επιλέξει να συνεχίσει να βλέπει, τότε είναι προορισμένος να παραμείνει τυφλός. Γιατί αυτός που βλέπει πραγματικά, είναι αυτός που μπορεί να βλέπει διαφορετικά. Και αυτό δεν είναι ποτέ εύκολο.