Πως να (μην) είσαι αόρατη
Το καλοκαίρι του 1853 το ζεύγος Τζων και Έφη Ράσκιν προσκάλεσε τον Προ-Ραφαηλίτη ζωγράφο Τζων Έβερετ Μιλλαί στη Σκωτία για διακοπές, κυρίως όμως για να ζωγραφίσει ο 24χρονος τότε Μιλλαί το πορτραίτο του μεγάλου και τρανού ιστορικού και κριτικού Τέχνης, φιλοσόφου και ζωγράφου Τζων Ράσκιν, τότε 34 ετών. Η Έφη Γκρέη, σύζυγος του Ράσκιν ήταν 19 ετών. Η περίφημη αδελφότητα των Προ-Ραφαηλιτών, το πιό ξακουστό καλλιτεχνικό κίνημα της Αγγλίας, είχε ήδη ιδρυθεί και απολάμβανε τη θερμότατη υποστήριξη του νεαρού Ράσκιν. Ο γάμος των Ράσκιν περνούσε κρίση χωρίς να έχει προλάβει ν’ανθήσει, λόγω της άρνησης του Τζων να κάνει σεξ με τη σύζυγό του! Παράλληλα ο νεαρός Μιλλαί ερωτευόταν τη δυστυχισμένη Έφη κι αυτή ανταποκρινόταν.
Αυτά είναι τα πραγματικά περιστατικά πίσω απ’την πολύ ευπρόσωπη ταινία του Richard Laxton (σε σενάριο της Emma Τhompson παρακαλώ, που επίσης πρωταγωνιστεί), με τίτλο EFFIE GRAY, η οποία εστιάζει σ’αυτή τη νεότατη κοπέλα, κόρη χρεωκοπήσαντος δικηγόρου, η οποία νόμισε προφανώς ότι ο γάμος της θα είναι ο παράδεισος επί γης με φύλακα τον Ράσκιν, και τελικά αποδείχτηκε μία κωμικοτραγική περιπέτεια άκρως επιβλαβής για την υγεία της (στην ταινία βλέπουμε τη νεαρή Έφη να υποφέρει από αλωπεκίαση και αδυναμία, ζώντας σ’ ένα “μαυσωλείο” με απόλυτους Κέρβερους τους τρομερούς γονείς του συζύγου της- απολαυστικά τρομακτικοί οι David Suchet, Julie Walters- οι οποίοι όντες υπερπροστατευτικοί απέναντι στον μονάκριβο κανακάρη τους, παραγκώνιζαν κατ’ ουσίαν τη νύφη τους, περιορίζοντάς τη στο ρόλο της διακοσμητικής κούκλας-συνοδού του ευυπόληπτου συζύγου της). Ο Greg Wise που υποδύεται τον Τζων Ράσκιν είναι εξαίρετος, και μαζί με τον απολαυστικό Joshua McGuire του Mr.Turner, που υποδύθηκε τον Ράσκιν σε νεότερη ηλικία αποτελούν ένα άτυπο ντουέτο εκπληκτικών ενσαρκώσεων του θρυλικού στοχαστή και ένθερμου υποστηρικτή των Προ-Ραφαηλιτών.
Η Dakota Fanning που υποδύεται την θαρραλέα (τελικά) Έφη, εκπλήσσει ευχάριστα, και μας προσφέρει μία πολύ όμορφη, ζουμερή και με το θάρρος της γνώμης της νεαρή Βικτωριανή σύζυγο, η οποία μαράζωνε αργά και σταθερά μέσα στον α-σεξουαλικό γάμο της, χωρίς φυσικά να μπορεί να πάρει διαζύγιο (σε μία σκηνή η Λαίδη Ήστλεηκ- Εmma Thompson, η μοναδική φίλη της Έφης, της λέει χαρακτηριστικά “ξέρεις πως δεν υπάρχει γυρισμός πλέον”), υπομένοντας όχι μόνο τον ξεκαύλωτο σύζυγό της, αλλά και τους γεννήτορές του με τις ιδέες τους περί ατομικής υπεροχής και αυτοβελτίωσης, καλά σφηνωμένους στο καλούπι της περίφημης Βικτωριανής ηθικής.
Η ιστορία του ζεύγους Ράσκιν προκαλεί κλαυσίγελω και αξίζουν συγχαρητήρια στην Τhompson που αναδεικνύει με το σενάριό της την αληθινή κι ανομολόγητη αιτία πίσω απ’την “υστερία”, “τρέλα” ή άλλη σκοτεινή ιδιότητα των γυναικών της εποχής, ιδιότητες που τους απέδιδαν οι άνδρες φυσικά, οι οποίοι και ευθύνονταν σε τελική ανάλυση για τον κλονισμό της υγείας τους. Αδυναμία να ορίζουν τη ζωή τους (και το σώμα τους), οικονομική εξάρτηση και ίσως μηδενική αυτο-εκτίμηση που τις εμπόδιζε ν’αξιώνουν και να επιδιώκουν ικανοποιητικούς συντρόφους, και να πως οι πίνακες των αγαπημένων Προ-Ραφαηλιτών βρίθουν από πεντάμορφες, πάλλευκες και απολύτως δυστυχείς δεσποσύνες.
Σε μία χαρακτηριστική σκηνή, ο γιατρός που εξετάζει την ασθενή Έφη λέει στον Ράσκιν “η σύζυγός σας, δεν έχει τίποτα που να μην μπορεί να το θεραπεύσει η αγάπη κι η φροντίδα σας…“, και ο νοών νοείτο. Η ταινία του Laxton, σίγουρα δεν είναι Invisible Woman ούτε Far From The Madding Crowd, για ν’αναφέρω ενδεικτικά δύο Βικτωριανά δράματα που με ξετρέλαναν, αλλά διαθέτει πολύ ενδιαφέρον σενάριο, η Gray ήταν απ’τις πρώτες γυναίκες στην Αγγλία που ζήτησαν διαζύγιο, καταπληκτικά κοστούμια απ’την Ruth Myers, πολύ ωραία φωτογραφία και πολύ καλό καστ.
Εκτός της τετράδας που αναφέρθηκε, σημειώστε και τον πανέμορφο εδώ Tom Sturridge ως Τζων Έβερετ Μιλλαί, τον επίσης πανέμορφο Tom Herriott υποδυόμενο τον έτερο συν-ιδρυτή του κινήματος, Γουίλιαμ Χόλμαν Χαντ, και τον Russell Tovey στον, άφωνο εν πολλοίς, ρόλο του υπηρέτη της οικίας Ράσκιν, Τζων, τον οποίο ο Τζων Ράσκιν αποκαλούσε Τζωρτζ επειδή “δεν ήταν δυνατόν να υπάρχουν δύο Τζων σ’ αυτό το σπίτι”, όπως λέει συνεσταλμένα ο υπηρέτης στην έκπληκτη Έφη, όταν αυτή έχει ήδη διαβεί τον Ρουβίκωνα του χωρισμού της απ’τον Ράσκιν (άπαιχτη η σκηνή της επίδοσης της αίτησης ακύρωσης του γάμου τους, στον μαμόθρεφτο Τζων, απ’ τον δικηγόρο της- τον υποδύεται ο Derek Jacobi).
Οι Ηerriott, Tovey αποτελούν παραδείγματα συντομότατης αλλά εντελώς αξιοσημείωτης παρουσίας στην ταινία. Ο περίφημος πίνακας-πορτραίτο του Ράσκιν ολοκληρώθηκε το 1854, εμφανίζεται στην ταινία, όπως και άλλοι υπέροχοι πίνακες των Προ-Ραφαηλιτών, και τον επόμενο χρόνο στις 3/7/1855, η Έφη αφού πέτυχε την ακύρωση του γάμου της, παντρεύτηκε τον Μιλαί. Η ταινία σταματάει ακριβώς μετά την υποβολή της αίτησης ακύρωσης του γάμου της με τον Ράσκιν, υπονοώντας όσα λυτρωτικά γι’ αυτήν ακολούθησαν.
Αξίζει να πούμε ότι η Thompson δήλωσε ότι αντιμετώπισαν πολλές δυσκολίες στη χρηματοδότηση της ταινίας , επειδή δεν ήταν άνδρας, διάσημος ηθοποιός, ο πρωταγωνιστής…
Η Fanning μοιάζει εντελώς Προ-Ραφαηλιτική φιγούρα και έχει δέσει πολύ όμορφα με τον ωραίο Sturridge. Ο Wise είναι πειστικότατος στο ρόλο του ευπρεπούς, ευϋπόληπτου και τρομερά εύπορου Βικτωριανού, με το πλούσιο έργο του και στο βάθος τον απέραντο φόβο του για το σεξ, τη σωματική επαφή και τον κατ’ ουσίαν ευνουχισμό του απ ΄τους υπερπροστατευτικούς γονείς του.
Μία παρατήρηση σχετικά με τον διάσημο πίνακα του Μιλαί , Ophelia που εμφανίζεται σ’ αφίσα της ταινίας στο φόντο, και σε πρώτο πλάνο η Fanning- μοντέλο για τον περίφημο πίνακα ήταν η Elizabeth Siddal και όχι η Έφη Γκρέη, παρά την εντύπωση που ίσως δημιουργεί η αφίσα. Η ‘Εφη Γκρέη είχε ποζάρει για άλλους πίνακες του Μιλαί.
