Editorial: Όταν το σινεμά κάνει πολιτική

Εκτός από θέαμα και τέχνη, το σινεμά υπήρξε πάντα και μέσο προπαγάνδας –εάν υπήρχε κάποιος που ήθελε και ήξερε να το χρησιμοποιήσει. Από τις ταινίες της Λένι Ρίφενσταλ για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, μέχρι τις ταινίες που ενίσχυαν το πατριωτικό αίσθημα κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το σινεμά είχε τη δυνατότητα να καθοδηγεί συνειδήσεις, να δημιουργεί ιδέες, να αλλάζει παγιωμένες απόψεις.

Η σύγχρονη εποχή δεν αποτελεί εξαίρεση. Πρόσφατα, η Ρωσία ανακοίνωσε ότι σκέφτεται να «μπλοκάρει» την προβολή ταινιών που στρέφονται κατά Ρώσων. Είναι ένα από τα θέματα στα οποία θα μπορούσα να πω ότι έχει και δίκιο. Τόσες καρικατούρες ρώσων κακών που έχουν περάσει από την οθόνη πού να τις αντέξει κανείς; Πρόκειται για μία απεικόνιση που έχει ως στόχο να φανεί οικεία στον θεατή και να προκαλέσει την συγκατάθεσή του.

Πιο πριν, η Βόρειος Κορέα είχε εξοργιστεί με την ταινία που ετοιμάζουν Σεθ Ρόγκεν-Τζέιμς Φράνκο, όπου δύο Αμερικανοί αποφασίζουν να παραστήσουν τους δημοσιογράφους και να δολοφονήσουν τον ηγέτη της Βορείου Κορέας. Όλα αυτά σε μορφή κωμωδίας. Η Πιονγιάνγκ εκτόξευσε απειλές, αλλά δεν είναι γνωστό πώς μπορεί να εμποδίσει την ταινία να προβληθεί.

Στο θέμα της Γάζας, οι δηλώσεις των Ισπανών Πενέλοπε Κρουθ και Χαβιέ Μπαρδέμ, καθώς και του Πέδρο Αλμοδόβαρ υπέρ των Παλαιστινίων προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις, με πολλούς παραγωγούς να απειλούν ότι δεν θα τους ξαναπάρουν ποτέ σε ταινία. Οι φιλο-ισραηλινοί του Χόλιγουντ έσπευσαν να απαντήσουν και να καταδικάσουν τη Χαμάς. Αν και δεν μιλάμε για το ίδιο το κινηματογραφικό έργο, οι προσωπικές δηλώσεις των πρωταγωνιστών του αντιμετωπίστηκαν σαν να έγιναν από διπλωμάτες και τα όρια θεάματος και πολιτικής αμβλύνθηκαν.

Το tweet του Σεθ Ρόγκεν που προκάλεσε ποικίλα σχόλια:

A lot of people are using their disdain for Israel’s army’s tactics as an excuse to get some truly remarkable anti-Semitism off their chests

— Seth Rogen (@Sethrogen) August 28, 2014

Το πιο πρόσφατο παράδειγμα συνάντησης της πολιτικής με το σινεμά είναι βέβαια η πολεμική που έχει προκαλέσει το The Cut, η ταινία του Τούρκου Φατίχ Ακίν για την γενοκτονία των Αρμενίων. Η ταινία προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας και ο σκηνοθέτης αποκάλυψε ότι δέχθηκε μέχρι και απειλές για τη ζωή του, καθώς η Τουρκία αρνείται να χαρακτηρίσει ως γενοκτονία τις σφαγές των Αρμενίων το 1915.

Μία ταινία έχει τη δυνατότητα να επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τον θεατή της, αλλά σε ποιο βαθμό θα γίνει αυτό και πώς θα επηρεάσει τη διαμόρφωση πολιτικής συνείδηση, αυτό είναι κάτι που χρειάζεται ακόμα ανάλυση.

Σε μία εποχή πολιτικής αστάθειας, πάντως, το σίγουρο είναι ότι το σινεμά μπορεί να προκαλεί πάθη, αλλά παράλληλα προκαλεί και συζητήσεις. Και τελικά, η τέχνη –όπως είπε ο Φατίχ Ακίν στη συνέντευξη Τύπου- «είναι κάτι για το οποίο αξίζει και να πεθάνει κανείς».