Συνέντευξη: Οι παράξενες αυγουλιέρες του Κωνσταντίνου Σαμαρά

Την είδαμε στη Δράμα και τη λατρέψαμε. Η νέα μικρού μήκους ταινία του Κωνσταντίνου Σαμαρά Τρεις αυγουλιέρες παραλίγο τέσσερις είναι μία παράξενη ταινία για τις συλλογές, τις εμμονές, τον έρωτα -κυρίως των έρωτα. Πρωταγωνιστούν μία κόκκινη αυγουλιέρα (η παρ’ ολίγον τέταρτη του τίτλου), ένα τραγούδι της Μαρινέλλας και ένα νεκροταφείο σκύλων.

Πριν από μερικές ημέρες, στη διάρκεια της τελετής λήξης όπου κέρδισε το δεύτερο βραβείο, τον Αργυρό Διόνυσο, ο Κωνσταντίνος Σαμαράς είπε -απευθυνόμενος στην υφυπουργό Πολιτισμού, Άντζελα Γκερέκου- ότι η Πολιτεία δεν κάνει ό,τι μπορεί για να βοηθήσει τις ελληνικές ταινίες. Λίγο αργότερα, ανεβαίνοντας στη σκηνή, ο  Γιάννης Γλέζος, μέλος του ΔΣ του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου επισήμανε ότι η ταινία Τρεις Αυγουλιέρες παραλίγο τέσσερις έχει λάβει επιχορήγηση από το ΕΚΚ (αφήνοντας να εννοηθεί ότι ο κ. Σαμαράς δεν δικαιούται να λέει τη γνώμη του). Ο σκηνοθέτης, όταν παρέλαβε τον Αργυρό Αλέξανδρο επεσήμανε ότι δεν μπορεί να χαρεί όταν ο ίδιος παίρνει χρήματα από το κράτος, όταν αυτό σημαίνει ότι οι συνάδελφοί του δεν παίρνουν. Και στις δύο τοποθετήσεις του ο σκηνοθέτης καταχειροκροτήθηκε.

Λίγο πριν από την προβολή της βραβευμένης του ταινίας στις Νύχτες Πρεμιέρας (προβάλλεται πριν από το Mr. X, ένα ντοκιμαντέρ για τον Λέος Καράξ), ο Κωνσταντίνος Σαμαράς μίλησε στους Cinεπιβάτες για την ταινία του, τα όσα δεν γίνονται για τους έλληνες σκηνοθέτες και τα όσα μάς συγκινούν «που δεν έχουν Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης».

• Είσαι και κριτικός κινηματογράφου. Ποιες εικόνες άλλων δημιουργών «κουβαλούν» μέσα τους οι «Αυγουλιέρες»;

Η ταινία είναι αφιερωμένη στον Αλαίν Ρεναί, κι αυτό κάνει πολλούς να την «διαβάσουν» ως hommage στο έργο του. Κι επειδή έζησα στη Γαλλία, όλοι βιάζονται να χαρακτηρίσουν τις ταινίες μου ως «γαλλοπρεπείς». Τα βαριέμαι λίγο όλα αυτά, και τα θεωρώ προϊόντα έτοιμης σκέψης – παρόλο που κι εγώ ως κριτικός στο παρελθόν έχω μπει στο παιχνίδι της ανίχνευσης επιρροών. Τελικά τα έργα μας κουβαλούν εικόνες που πιθανότατα ούτε οι ίδιοι μπορούμε να ανασύρουμε συνειδητά. Από ένα σωρό πράγματα που αγαπάμε, αλλά ίσως κι από αυτά που νομίζουμε ότι περιφρονούμε.

• Εκεί που άλλοι φοβούνται να χρησιμοποιήσουν ελληνικά στοιχεία, εσύ τα οικειοποιείσαι για να αφηγηθείς μία ιστορία έντονης ευρωπαϊκής αισθητικής. Τη Μαρινέλλα δεν τη φοβήθηκες;

Μακάρι να υπήρχαν πολύ περισσότερες ταινίες που να ρισκάρουν με όσα φοβούνται. Όσο για τη διαμάχη περί ελληνικότητας των ταινιών, μοιάζει με ένα συνάχι που δεν λέει να φύγει. Ίσως κάποτε ο Χρήστος Βακαλόπουλος διατύπωσε μια ωραία θεωρία περί «ελληνικής δέσμης», αλλά κι αυτή δεν ήταν τίποτα περισσότερο από μια θεωρία. Αυτά που μας συγκινούν δεν έχουν Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης. Εκτός αν η τέχνη έχει φτάσει να συγκινείται παραβιάζοντας ανοιχτές θύρες περί κρίσης και άλλων δεινών, που δε βρίσκονται μακριά από τη δημοσιογραφική αντίληψη της επικαιρότητας.

• Το σενάριο είναι βασισμένο σε διήγημα του Σωτήρη Δημητρίου. Πώς έφτασε στα χέρια σου και πώς αποφάσισες να το μεταφέρεις στην οθόνη;

Ο σκηνοθέτης Νίκος Παναγιωτόπουλος, ένας άνθρωπος – ζωντανό έργο τέχνης, μου πάσαρε σε ανύποπτο χρόνο το διήγημα του Δημητρίου, που βρίσκεται στη συλλογή «Το κουμπί και το φόρεμα». Προφανώς φανταζόταν ότι θα το ερωτευτώ ακαριαία, και δεν έπεσε έξω. Το γιατί μου άρεσε τόσο, νομίζω ότι προσπάθησα να το εξηγήσω μέσα από την ίδια την ταινία. Ακόμα κι αν η τελευταία περιέχει πλήθος «απιστιών» προς την πηγή έμπνευσής της – απιστίες που ο Δημητρίου, προς τιμή του, αγάπησε πολύ.

• Πώς ήταν η κινηματογραφική συνάντηση με τον Νίκο Καραθάνο και την Αλεξία Καλτσίκη;

Ήταν τόσο καλοί, τόσο ευαίσθητοι πομποί και δέκτες, τόσο έτοιμοι να αντιληφθούν τη δουλειά τους ως μουσική και όχι ως φτωχή μίμηση, που τώρα πια δε μπορώ να φανταστώ πώς θα ήταν η ταινία χωρίς αυτούς.

• Στην τελετή λήξης είπες κατά τη γνώμη μου το αυτονόητο. Ότι η Πολιτεία ΔΕΝ κάνει ότι μπορεί για το ελληνικό σινεμά. Ποια πιστεύεις ότι είναι τα βήματα που πρέπει να γίνουν άμεσα για να βοηθηθούν οι Έλληνες σκηνοθέτες;

Τα σημαντικότερα βήματα είναι εξίσου αυτονόητα. Ο λόγος που δεν πραγματοποιούνται, ή που συναντούν εμπόδια, δεν είναι ότι κάποιος δεν τα έχει σκεφτεί μέχρι τώρα.

• Τι είναι για τους ήρωες της ταινίας σου οι αυγουλιέρες;

Αυτό θα πρέπει να το απαντήσεις εσύ (σ.σ. ως θεατής), έτσι δεν είναι;

• Τελικά είσαι ρομαντικός ή ρεαλιστής;

Ευτυχώς είμαι πεπεισμένος πως δεν πρόκειται για έννοιες αντιθετικές, αλλά υπέροχα συμπληρωματικές.