Συνέντευξη: Ο Άγγελος Σπάρταλης μάς ταξιδεύει από τη Γη στη Σελήνη

Είναι υπεύθυνος για μία από τις πιο αστείες και ευφάνταστες animation ταινίες που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια –και μάλιστα ελληνικής προέλευσης. Ο Άγγελος Σπάρταλης αποφάσισε να πάρει το μυθιστόρημα του Ιουλίου Βερν Από τη Γη στη Σελήνη, να το μετατρέψει σε κολάζ πανδαισία, να βάλει μέσα μπόλικες δόσεις χιούμορ, ντοπιολαλιές, τραγούδια με τις φωνές του Ψαραντώνη και του Νιονιού-Διονύσιου Σαββόπουλου, να κάνει αναφορές στους Beatles, στον Αστυνόμο Σαΐνη, στον Καραγκιόζη, στο σινεμά του Μελιέ και στην ελληνική πολιτική πραγματικότητα.

Οι cinεπιβάτες μίλησαν στον σκηνοθέτη-σεναριογράφο-στιχουργό για όλα αυτά (και για άλλα πολλά). Και έμαθαν -μεταξύ άλλων και- το εξής: μετά τον Βερν, έβαλε πλώρη να «αλλάξει τα φώτα» και στον Όμηρο!

• Από τη ζωγραφική στο σινεμά; Πώς έγινε αυτή η μετάβαση;

Ο ζωγράφος είναι ένας αναχωρητής των πραγμάτων και της ζωής, ένας μοναχός. Εντελώς αντίθετα ο κινηματογραφιστής είναι ένας φαφλατάς, ένας κοινωνικός επιδειξίας. Εγώ είμαι και τα δύο. Ταπεινός και επηρμένος μαζί, τρυφερός και χυδαίος ταυτόχρονα.

• Γιατί επέλεξες Ιούλιο Βερν και γιατί επέλεξες αυτόν τον συγκεκριμένο Ιούλιο Βερν;

Ο Βερν έχει ευφυέστατους διαλόγους, είναι μακροσκελείς και επιστημονικίζουν βέβαια επικίνδυνα, αλλά είναι υπέροχοι. Το συγκεκριμένο βιβλίο το διάλεξα γιατί έμοιαζε αδύνατο να γίνει ταινία, αυτή ήταν η πρόκληση. Εκατομμύρια λέξεις λέγονται ενώ ελάχιστα πράγματα γίνονται σ΄ αυτή την ιστορία. Η κατάρα δηλαδή του σεναριογράφου. Φαντάσου ότι το βιβλίο αυτό έχει μεταφερθεί στον κινηματογράφο μόνο μια φορά ακόμα, το 1957 στο Χόλυγουντ. Η δική μας μεταφορά είναι λοιπόν η δεύτερη στο σινεμά και η πρώτη σε animation.

• Ένας Ιούλιος Βερν, λοιπόν, αλλά ένας Ιούλιος Βερν «πειραγμένος». Με αναφορές στην ελληνική πολιτική, λαογραφία, στους Beatles, ακόμα και στον Αστυνόμο Σαΐνη… Δε φοβήθηκες να πειράξεις ένα τόσο γνωστό έργο;

Πού να δεις τι ετοιμάζομαι να κάνω στην Οδύσσεια! Αυτό είναι είδηση, με τους συνεργάτες μου βάλαμε μπροστά τον φουκαρά τον Όμηρο. Θα γίνει σφαγή! Να μου επιτρέψεις εδώ να περιαυτολογίσω και λίγο παραπέμποντάς σε στην Απολογία μου, ένα κείμενο που εξηγεί με ακρίβεια την ανάγκη μου να τα ανακατεύω όλα. Θα το βρείτε εδώ: http://www.spartalis.gr/cfiles/documents/apology/apology.doc

• Τι σχέση έχει ο… Μητσοτάκης με όλα αυτά;

Ο κύριος Μητσοτάκης εμφανίζεται στην ταινία με τη μορφή ζωγραφικού πορτραίτου, με την ιδιότητα του γκαντέμη που του έχει φορτώσει ο κόσμος. Είναι ένα σημάδι δηλαδή ότι τα πράγματα στην ταινία μας δε θα πάνε και τόσο καλά, οι ήρωες μας θα ταπεινωθούν, θα χάσουν τη δόξα αλλά θα κερδίσουν την αιώνια τιμή.

• Πες μας λίγα πράγματα για την τεχνική του animation που χρησιμοποίησες στην ταινία. Πώς ακριβώς γίνεται;

Για τις ανάγκες της ταινίας έγινε χρήση 75.000 φωτογραφιών, που κόπηκαν, ράφτηκαν, ξανακόπηκαν και στη συνέχεια κουνήθηκαν. Πανηγύρι! Είναι λοιπόν μια ταινία κολάζ, έχει όμως και σημαντικές επιρροές από το θέατρο σκιών. Είδαμε και κλέψαμε πολύ Καραγκιόζη.

• Πόσο καιρό διήρκεσαν τα γυρίσματα και ποιο ήταν το πιο δύσκολο κομμάτι;

Γυρίσματα με την κλασική έννοια δεν έχουμε στο animation, η «παραγωγή» -ας το πούμε καλύτερα έτσι- της ταινίας κράτησε 5 χρόνια. Το δυσκολότερο κομμάτι ήταν να με πείσουν οι συνεργάτες μου να μην ολοκληρώσουμε με τσαπατσουλιές την ταινία νωρίτερα.

• Εκτός από το σενάριο, τη σκηνοθεσία και το animation, έχεις γράψει και τους στίχους των τραγουδιών που ακούμε στην ταινία. Ποιος ήταν ο πιο δύσκολος από αυτούς τους ρόλους;

Κιθαρίστας ή ντράμερ; Ωραίο! Το animation ήταν λίγο κουραστικό, μετά τα πρώτα 3 χρόνια βαρέθηκα και έπρεπε να κάνω «επανεκκίνηση». Δεν είναι σωστό να πετάς στα μούτρα του άλλου τη βαρεμάρα σου. Σταμάτησα λοιπόν για 6 μήνες, ζωγράφισα και έκανα μια έκθεση και ξαναγύρισα φρέσκος. Ξέρεις, πώς είναι όταν φεύγεις από την οικογένεια το Σαββατοκύριακο λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων και μετά γυρνάς πίσω τη Δευτέρα με δώρα; Έτσι.

• Με σημερινά δεδομένα, ποια θα χαρακτήριζες ως απόσταση «από τη γη στη σελήνη»;

 Την απόσταση ανάμεσα στην χυδαιότητα και τη τρυφερότητα.

• Τελικά η ταινία σου είναι για τους πολεμοχαρείς, τους επαναστάτες ή τους ονειροπόλους;

Ο Βερν σατιρίζει αμείλικτα τους πολεμοχαρείς, δεν παραλείπει όμως να εξάρει το θάρρος και την πίστη τους, η φιλία και η αφοσίωση είναι γι’ αυτούς ιερή. Θα τα αγαπήσεις αυτά τα πλάσματα αν δεις την ταινία, θα αηδιάσεις όμως με τον πόλεμο τον ίδιο. Βλέπεις, πολεμοχαρής, επαναστάτης ή ονειροπόλος, λίγη σημασία έχει, σημασία έχει το ήθος. Η εντιμότητα με την οποία πολεμά κανείς είναι πιο χρήσιμη από την χυδαιότητα με την οποία είναι πιθανό να ονειρεύεται ο διπλανός του. Να πω εδώ και μια κουβέντα παραπάνω για τους επαναστάτες. Νομίζω η επανάσταση είναι η πιο αποτυχημένη «εφεύρεση» του ανθρώπου. Να πας να σκοτώσεις το παιδί του δίπλα για να φύγει ο Τσάρος και να ‘ρθει ο Στάλιν και μετά να φύγει κι αυτός να ’ρθει ο Πούτιν -πώς τον λένε αυτόν τον καινούργιο. Είναι σοβαρά πράγματα αυτά; Και σε τι διαφέρει τέλος πάντων ο φόνος που τελεί ο πολεμοχαρής από τον φόνο που τελεί ο επαναστάτης; Γέρασα κι εγώ, ε;

• Πες μας δυο λόγια για τη συνεργασία σου με τον Ψαραντώνη, τον Σαββόπουλο και τη Ζηνοβία Αρβανιτίδη.

 Όλοι άρχοντες.

•  Θερμό ήταν το χειροκρότημα μετά την προβολή στις Νύχτες Πρεμιέρας. Τι ελπίζεις να πει βγαίνοντας από την αίθουσα ο θεατής έχοντας δει την ταινία σου;

 Α όχι, δεν ελπίζω να πει τίποτα. Να νιώσει θα ‘ταν ωραία, να νιώσει γλυκόπικρα. Α, και να πάρει τους ξεχασμένους του φίλους τηλέφωνο. Αυτή ήταν μια βασική επιδίωξή μας, να υμνήσουμε τη φιλία.

•  Πες μας πέντε αγαπημένες σου ταινίες (animation ή μη).

Αυτή την εποχή μ’ αρέσει πολύ το Zoolander. Τόσο που δε μπορώ να το συγκρίνω με κάτι άλλο.

•  Πώς αντέδρασαν οι κόρες σου βλέποντας την ταινία;

 Με κορόιδευαν όλη την ώρα. Οι κόρες μου δεν πιστεύουν στ’ αλήθεια ότι εγώ έκανα αυτό το πράγμα.

•  Εάν μπορούσες να διαλέξεις άλλο ένα βιβλίο της παιδικής μας ηλικίας για να κάνεις ταινία, ποιο θα ήταν αυτό;

Την Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων. Ή μάλλον όχι, το «Τάδε έφη Ζαρατούστρα», εμάς τέτοια μας διάβαζε η μάνα μου σπίτι μας για να κοιμηθούμε.

•  Επειδή δεν ασχολείσαι μόνο με το σινεμά, ποια είναι τα επόμενα βήματά σου;

Μία έκθεση ζωγραφικής σίγουρα, τον Μάη του 2014. Και μετά η Οδύσσεια του Ομήρου που λέγαμε. Α, ίσως κάπου εκεί ανάμεσα και μια ταινία με ηθοποιούς. Έχω βάλει στο μάτι το Γιάννη τον Μποσταντζόγλου και θέλω πολύ να γράψω μια ταινία πάνω του. Είναι τίμιος και ανεξίκακος, όπως αρέσκεται να αυτοδιαφημίζεται, σπάνιος άνθρωπος.

Μάθετε περισσότερα στο επίσημο site της ταινίας

* Το «Από τη Γη στη Σελήνη» προβάλλεται από την Πέμπτη 20 Μαρτίου στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας.