Euro 2016: Κινηματογραφικό ταξίδι σε Ιρλανδία και Ισλανδία
Με την Ιρλανδία και την Ισλανδία ολοκληρώνουμε το κινηματογραφικό μας ταξίδι στις χώρες των «16» του Euro 2016. Και μπορεί η Ιρλανδία να νικήθηκε από την Γαλλία, αλλά η Ισλανδία αποτελεί χώρα – έκπληξη του φετινού Euro. Υπάρχουν άραγε εκπλήξεις και στο σινεμά της;
Ιρλανδία
Ο Τζέιμς Τζόις δεν υπήρξε μόνο ένας από τους σπουδαιότερους λογοτέχνες της Ιρλανδίας (και του κόσμου ολόκληρου), αλλά όπως αναφέρει το BBC ήταν ο άνθρωπος που έφτιαξε τον πρώτο χώρο για προβολή ταινιών. Επρόκειτο για το σινεμά Volta στο Δουβλίνο το 1909.
Οι πρώτες κινηματογραφικές σκηνές που γυρίστηκαν στην Ιρλανδία ήταν από την οδό Ο’ Κόνελ του Δουβλίνο το 1987, από έναν οπερατέρ των αδελφών Λιμιέρ.
Πολλοί ήταν οι ξένοι σκηνοθέτες που αγάπησαν τα τοπία της Ιρλανδίας: το 1910 ο Σίντνεϊ Όλκον Καναδο-Αμερικανός με Ιρλανδικές ρίζες έγινε ο πρώτος σκηνοθέτης του Χόλιγουντ που γύρισε ταινία στην Ιρλανδία (επρόκειτο για το A Lad from Old Ireland). Ο Τζον Φορντ σκηνοθέτησε τέσσερις ταινίες για την Ιρλανδία (είχε και αυτός ιρλανδική καταγωγή), με την πιο γνωστή από αυτές να είναι το The Quiet Man με τον Τζον Γουέιν που ερμηνεύει έναν πρώην μποξέρ που επιστρέφει στην πόλη όπου γεννήθηκε. Άλλες γνωστές ταινίες που γυρίστηκαν στη χώρα ήταν το Η Κόρη του Ράιαν (1970) του Ντέιβιντ Λιν και το Μπάρι Λίντον (1975) του Στάνλεϊ Κιούμπρικ.
Μετά την ανεξαρτησία της το 1922, η Ιρλανδία εφάρμοσε νόμο λογοκρισίας για τις ταινίες, έχοντας και τη στήριξη της Καθολικής Εκκλησίας. Σύμφωνα με το βιβλίο του Κέβιν Ρόκετ, Irish Film Censorhip, μέσα στα επόμενα 50 χρόνια, 3.000 ιρλανδικές ταινίες απαγορεύτηκαν και 10.000 άλλες ήρθαν αντιμέτωπες με ψαλίδι. Μία από τις πιο εμβληματικές ταινίες της περιόδου είναι το Irish Destiny του 1926 για τον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας.
Το ιρλανδικό σινεμά αρχίζει να βρίσκει τη φωνή του τη δεκαετία του 1970, αναφέρει το BBC. Σκηνοθέτες όπως οι Μπομπ Κουίν, Πατ Μέρφι και Κέιθαλ Μπλακ άρχισαν να ασχολούνται με κοινωνικά ζητήματα, δημιουργώντας ενδιαφέρουσες ταινίες.
Το 1981 ιδρύεται το Γραφείο Ιρλανδικού Κινηματογράφου με στόχο την προώθηση της εθνικής κινηματογραφίας και της Ιρλανδίας ως τόπο γυρισμάτων.
Αρκετές από τις ταινίες που ακολουθούν έχουν θέματα ιρλανδικά: μεταξύ άλλων η ταινία Το Αριστερό μου Πόδι του Τζιμ Σέρινταν (1989), το The Commitments του Άλαν Πάρκερ, το Παιχνίδι των Λυγμών του Νιλ Τζόρνταν, το Εις το Όνομα του Πατρός, το Μάικλ Κόλινς και το Angela’s Ashes.
Άνθηση στο ιρλανδικό σινεμά παρατηρείται και τα τελευταία χρόνια. Ιρλανδική ταινία θεωρείται και ο Αστακός του Γιώργου Λάνθιμου, καθώς την παραγωγή έχει αναλάβει η ιρλανδική Elements (που έχει αναλάβει και την παραγωγή της ταινίας Το Δωμάτιο). O σκηνοθέτης του The Room μάς έχει δώσει αρκετές ενδιαφέρουσες ταινίες τα τελευταία χρόνια, όπως τα What Richard Did και Frank. Ιρλανδός και ο σκηνοθέτης του Brooklyn που πριν από μερικά χρόνια μάς είχε παραδώσει το εξαιρετικό Boy A με τον Άντριου Γκάρφιλντ.
Ήρωα έναν ιρλανδό αστυνομικό έχει και το The Guard του Μακ Ντόνα με τον Ιρλανδό Μπρένταν Γκλίσον (του οποίου ο γιος Ντόμχναλ Γκλίσον είναι επίσης ταλαντούχος ηθοποιός).
Παράλληλα, από την Ιρλανδία προέρχονται μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες ταινίες animation που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια, όπως το The Secret of Kells και το Τραγούδι της Θάλασσας του Τομ Μουρ. Πριν από αυτό υπήρχαν αρκετές άλλες γνωστές ταινίες animation όπως τα The Land before Time (1988).
Ισλανδία
Μπορεί να σας κάνει εντύπωση, αλλά ένας Έλληνας έχει βάλει το χεράκι του στην άνθηση του ισλανδικού σινεμά. Ο Δημήτρης Εϊπίδης, πρώην καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, εκτός από προγραμματιστής στο Τορόντο, έχει υπάρξει και προγραμματιστής στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Ρέικιαβικ -και μάλιστα στο τελευταίο ΦΚΘ τόσο ο σκηνοθέτης του Rams, όσο και ο Ρούναρ Ρούναρσον, σκηνοθέτης του Sparrows τον ευχαρίστησαν για τη συμβολή τους στο Ισλανδικό Σινεμά.
Μπορεί η παραγωγή ταινιών να αρχίζει συστηματικά στην Ισλανδία το 1980, ωστόσο δεν ξεκινά τότε και η ιστορία του ισλανδικού σινεμά. Ταινίες προβάλλονται στην Ισλανδία για πρώτη φορά το 1903 και η παραγωγή ξεκινά την επόμενη χρονιά. Η παλαιότερη ταινία που σώζεται είναι ένα ντοκιμαντέρ τριών λεπτών του 1906, ενώ το The Story of the Borg Family (1920) του Γκούναρ Γκούναρσον εκτιμάται ότι είναι η πρώτη ταινία που γυρίζεται στην Ισλανδία.
Από τις πιο γνωστές ταινίες είναι Οι περιπέτειες των Γιον και Γκβεντούρ του 1923 του Λόφτουρ Γκούντμουντσoν.
Ο Γκούντμουντσον σκηνοθετεί και την πρώτη «επισήμως» αναγνωρισμένη Ισλανδική ταινία, το Between Mountain and Shore του 1949, μία δραματική ιστορία για δύο εραστές χωρίς μέλλον.
Τη δεκαετία του 1970, σκηνοθέτες που σπούδασαν στην Ευρώπη, επέστρεψαν στην πατρίδα τους για να εργαστούν: αρχικά εργάζονταν στην τηλεόραση, αλλά όταν ιδρύθηκε το Ταμείο Ισλανδικού Κινηματογράφου (το 1978), οι συνθήκες άλλαξαν. Από την επόμενη χρονιά ξεκινά η παραγωγή ισλανδικών ταινιών με πρώτη από αυτές να είναι το Land and Sons του Άγκουστ Γκούντμουντσον.
Στη δεκαετία του 1980, η διεθνής κριτική αρχίζει να στρέφει το βλέμμα της στην Ισλανδία και στις ταινίες Βίκινγκ του Χράφν Γκούνλαγκσον (με χαρακτηριστικό παράδειγμα το When The Raven Flies) που προβλήθηκε και στο Φεστιβάλ του Βερολίνου. Το 1991, η ταινία του Φρίντρικ Θορ Φρίντρικσον Children of Nature (1991) φτάνει στην πεντάδα των Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας.
Το 2003 ιδρύεται το Ισλανδικό Κέντρο Κινηματογράφου, ενώ μία χρονιά αργότερα ιδρύεται το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Ρέικιαβικ (RIFF), στο οποίο αναφερθήκαμε παραπάνω.
Από τους πιο γνωστούς Ισλανδούς σκηνοθέτες είναι ο Μπαλτάσαρ Κορμακούρ που ξεκίνησε την καριέρα του με το «101 Ρέικιαβικ», συνέχισε με το «Jar City» και έφτασε να σκηνοθετεί την περιπέτεια «Έβερεστ» στο Χόλιγουντ.
Είναι αξιοθαύμαστο που αυτή η χώρα των 320.000 κατοίκων όχι μόνο γυρίζει ταινίες, αλλά γυρίζει και καλές ταινίες που τα τελευταία χρόνια προβάλλονται σε Φεστιβάλ και βραβεύονται (πρόσφατο παράδειγμα το Rams στο οποίο αναφερθήκαμε παραπάνω).
Από τους σύγχρονους σκηνοθέτες ξεχωρίζουν ο Μπένεντικτ Έρλινγκσον (Of Horses and Men), Ντάγκουρ Κάρι (Noi the Albino), Ράγκναρ Μπράγκασον (Children, Parents), Ρούναρ Ρούναρσον (Volcano) και Χαφστάιν Γκούναρ Σίγκουρντσον (Either Way), καθώς και ο Γκρίμουρ Χακόναρσον του Rams.
Εξαιτίας της φυσικής της ομορφιάς, η Ισλανδία είναι μία χώρα που προτιμούν τα τελευταία χρόνια οι κινηματογραφιστές του Χόλιγουντ. Το πιο απομακρυσμένο νησί της Ευρώπης, που βρίσκεται στον Αρκτικό Ωκεανό και φημίζεται για τα απρόσιτα παγωμένα τοπία του, τα αδιαπέραστα ποτάμια του, τα ηφαίστειά του, τις γαλάζιες λίμνες του και τους θερμοπίδακες αποτελεί τη νούμερο ένα επιλογή για πολύ γνωστές παραγωγές, όπως ο Θορ, ο Προμηθέας και το Game of Thrones. Το χολιγουντιανό αυτό ενδιαφέρον έχει λειτουργήσει θετικά και για την τοπική κινηματογραφική βιομηχανία.
