ΙΡΙΣ ΚΑΛΤΕΝΜΠΑΚ: ”ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΟ ΣΙΝΕΜΑ ΤΟΥ ΚΡΙΣΤΟΦ ΚΙΣΛΟΦΣΚΙ”

Μετά την μεγάλη της επιτυχία στο Φεστιβάλ Καννών και το βραβείο σεναρίου που απέσπασε η ταινία της Η ΑΡΠΑΓΗ (Le Ravissement), η σκηνοθέτιδα Ίρις Καλτενμπάκ ήρθε στην Αθήνα καλεσμένη του 24ου Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου, συνοδευόμενη και από τον μουσικό συνθέτη της ταινίας Αλεξάντερ Ντε Λα Μπομ, τους συναντήσαμε και μιλήσαμε για την επιτυχία του ντεμπούτου της στο σινεμά αλλά και τον τρόπο που το κατάφερε.

Πως κατάφερες να μετατρέψεις μια είδηση τριών γραμμών που διαβάζουμε στα νέα της ημέρας σε ένα υποδειγματικό σενάριο;

Διάβασα την είδηση αλλά άφησα την φαντασία μου ελεύθερη, δεν ήθελα να κολλήσω στα περιστατικά αλλά να βασιστώ στο τι προκάλεσε μέσα μου. ‘Ηθελα να γράψω ένα σχεδόν λογοτεχνικό κείμενο, γι αυτό έβαλα και voice over στην ταινία, βάζοντας μπροστά αυτόν τον μηχανισμό ψέματος και πως καταλήγει κανείς να εγκλωβιστεί μέσα σε αυτό. Μετά το λογοτεχνικό κείμενο, πέρασα σε ένα πιο παραδοσιακό σεναριακό κείμενο, φανταζόμενη πλέον τις σκηνές που θα ακολουθήσουν.

Στην ταινία έχουμε δύο φίλες. Η μία φέρνει στον κόσμο ένα παιδί ενώ η άλλη παλεύει να ξεφύγει από την μοναξιά της. Πιστεύεις πως υπάρχει ένα είδος ρατσισμού για τις γυναίκες που δεν γίνονται μητέρες;

Δεν θα έλεγα ρατσισμός, δεν ξέρω πως είναι εδώ στην Ελλάδα αλλά στην Γαλλία όταν μία γυναίκα πατήσει τα 30 της χρόνια θα πρέπει να αιτιολογήσει το γεγονός ότι είναι μόνη της, ότι δεν θέλει να κάνει παιδί, και έχω πολλά βιώματα από στενούς μου φίλους και φίλες που ηθελημένα δεν θέλουν να κάνουν παιδί αλλά θα πρέπει συνέχεια να το αιτιολογούν. Οπότε ναι, υπάρχει μία είδους κριτικής κυρίως ως προς τις γυναίκες και λιγότερο στους άντρες.

Η ταινία τα καταφέρνει θαυμάσια στις δύο δυνατές συγκινησιακές στιγμές της. Λείπει το σινεμά της συγκίνησης στις μέρες μας;

Το θέμα της συγκίνησης στον κινηματογράφο είναι υποκειμενικό, κάτι που μπορεί να συγκινεί έναν θεατή μπορεί να μην συγκινεί τον άλλον. Όταν γράφω και σκηνοθετώ βασίζομαι στο τι συγκινεί εμένα. Νομίζω πως είναι θέμα σωστής απόστασης. Μπορεί μία ταινία να με κάνει να κλάψω αλλά τελικά να μη μου αρέσει γιατί δεν με άφησε να έχω απόσταση από τους χαρακτήρες, ενώ άλλες έχουν υπερβολική απόσταση. Επομένως είναι θέμα ισοροπίας και ίσως αυτό λείπει από το σύγχρονο σινεμά, οι σωστές ισορροπίες.

Πως καθοδήγησες τους ηθοποιούς και την πρωταγωνίστρια ;

Δουλέψαμε με τους ηθοποιούς περισσότερο με αυτά που δεν λέγονται στην ταινία. Ήθελα η ουσία να βγει από τα βλέμματα, τις χειρονομίες και τα πλάνα. Ακολουθήσαμε μία υπόγεια διαδικασία και θέλαμε οι διάλογοι να μην φτάνουν στον πυρήνα της σκέψης των πρωταγωνιστών, ούτως ή άλλως το θέμα στην ταινία είναι το ψέμα, οπότε παίξαμε με αυτή την δυικότητα ως καθοδήγηση, αυτό που λέει ο ρόλος αλλά είναι άλλο από αυτό που σκέφτεται. Ακόμα και στον ανδρικό χαρακτήρα που έχει αμφιλεγόμενη πτυχή. Μια υπόγεια διαδικασία και να εστιάσουμε σε αυτά που λένε αλλά ταυτόχρονα και στο αντίθετο τους.

Σου αρέσει το σινεμά του Κεν Λόουτς και του Κριστόφ Κισλόφσκι;

Ο Κριστόφ Κισλόφσκι είναι σίγουρα επιρροή. Είχε έναν σεναριογράφο που ήταν ταυτόχρονα ποινικολόγος επομένως μπορούσε να εμπνευστεί από πραγματικές ιστορίες, από δίκες που είχε βρεθεί, χωρίς όμως αυτό να καταλήγει σε νατουραλισμό. Επομένως ναι είναι μια μεγάλη επιρροή ως προς την εξαγωγή του πραγματικού μέσα από την μυθοπλασία και αντιστρόφως. Αυτό είναι που δίνει και μία οικουμενικότητα, αυτό προσπαθώ να κάνω και εγώ, αποθανατίζοντας τους πρωταγωνιστές σε τέτοιου είδους ιστορίες. Όσο για τον Κεν Λόουτς προτιμώ τις αρχικές του ταινίες που εστίαζε περισσότερο στην αδικία και στην τραγωδία χωρίς να επιβάλλει κάποιο σχόλιο ενώ στις τελευταίες του ταινίες νοιώθω πως θέλει να επιβάλλει στον θεατή, το τι πρέπει να σκεφτεί.

Προς τον Αλεξάντρ Ντε Λα Μπομ, συνθέτη της μουσικής της ταινίας:

Η μουσική της ταινίας ακολουθεί μοτίβα επένδυσης που θυμίζει δεκαετία 70s και 80s. Ποιες κινηματογραφικές μουσικές είχες στο μυαλό σου;

Δουλεύοντας με την Ίρις θελήσαμε να κάνουμε ένα πραγματικό soundtrack, να έχουμε θέματα, έντονες μελωδίες και ολοκληρωμένες συνθέσεις, να είναι η δεύτερη φωνή της ταινίας μετά την αφήγηση. Πράγματι αυτό ήταν κάτι που συνέβαινε κυρίως στο σινεμά των 70s και 80s. Εμπνεύστηκα πολύ από την μουσική που έχει γράψει ο Ζορζ Ντελερί για τις ταινίες του Τρυφό και ακούγοντας τις μουσικές του και το πως λειτουργούν στις ταινίες, θέλησα να ασχοληθώ με την μουσική. Και πολλά άλλα δίδυμα όπως ο Μπέρναρντ Χέρμαν στον Ταξιτζή του Σκορσέζε και ο Νίνο Ρότα στις ταινίες του Φελίνι.

Στην ταινία η μουσική πηγαίνει χέρι χέρι με το σενάριο και την σκηνοθεσία. Έγραψες την μουσική πριν την ταινία ή ενώ γυριζόταν;

Το μεγαλύτερο μέρος γράφτηκε από πριν, είχα την τύχη να βοηθήσω στο σενάριο οπότε δεν φυλακίστηκα από τις εικόνες. Ήθελα η μουσική να είναι φωνή και όχι εργασία τεχνικού χαρακτήρα. Είναι σπάνιο να έχεις την τύχη να δουλεύεις παράλληλα με την πορεία του σεναρίου και της ταινίας και ήθελα να έχω μία εμπειρία όπως και τον ηθοποιών, να δουλεύω διαβάζοντας τους διαλόγους και συζητώντας με τον σκηνοθέτη.

Η ταινία Η ΑΡΠΑΓΗ κυκλοφορεί στις αίθουσες 18 Απριλίου σε διανομή ONE FROM THE HEART