O Νίκος Κορνήλιος μας μιλά για το Κυπαρίσσι του Βυθού

To Κυπαρίσσι του Βυθού, η νέα ταινία του Νίκου Κορνήλιου, με πρωταγωνιστές τους Άρτεμις Ιωάννου, Μελίσσα Κωτσάκη, Θοδωρή Ματινόπουλο, Γιώργο Μπακαλό, Δήμητρα Μπάρλα, Σπύρο Τσίκνα, Πηνελόπη Φλουρή, και αφήγηση από τον Δημήτρη Σταματελόπουλο, ξεκινά από την Πέμπτη 24 Μαρτίου να προβάλλεται στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος.

[toggle title=”Διαβάστε το σημείωμα του σκηνοθέτη για την ταινία:”]

Σημείωμα σκηνοθέτη:

Αν ποίηση είναι αυτό που απογυμνώνει τις λέξεις και τις ωθεί στα όριά τους, άρα στη σιωπή, τότε ποιητικός κινηματογράφος είναι αυτός που ωθεί τις εικόνες στην παύση τους, στο «σβήσιμό» τους. Που επαναφέρει, δηλαδή, το βλέμμα από την εικόνα στην πραγματικότητα. Αν μπορούμε να βλέπουμε, δεν έχουμε ανάγκη τις εικόνες, τον κινηματογράφο. Αν μπορούμε να ζούμε δεν έχουμε ανάγκη την ποίηση.

«Το κυπαρίσσι του βυθού» είναι μια ταινία ποιητικού κινηματογράφου με την έννοια ότι τα πρόσωπα, οι εικόνες, οι ήχοι, η μουσική, καθώς και το off κείμενο συμπράττουν, ώστε να δημιουργηθεί ο ανοικτός εκείνος συναισθηματικός χώρος μιας «γλυκιάς μελαγχολίας της ύπαρξης» – που χαρακτηρίζει κάθε ποιητική γραφή. Η ταινία έχει σαν στοιχειώδη αφηγηματικό άξονα τη συνεχή διαδικασία περάσματος από το «μοίρασμα με τον άλλο» στη μοναχικότητα μέσα από στοιχεία/εικόνες καθημερινότητας και ονείρου. Τα σώματα «μιλούν» τη δική τους γλώσσα, τη γλώσσα της επιθυμίας και το κείμενο των αφηγητών έρχεται σε αντίστιξη να δοκιμάσει να πει αυτό που δεν λένε (δεν τολμούν να πουν) οι ήρωες ο ένας στον άλλο. Το πέρασμα του χρόνου και η εναλλαγή των εποχών δημιουργεί την αίσθηση μιας συνεχούς αναζήτησης, καθώς και μιας διαδικασίας δημιουργίας της μνήμης. Θέματα – σαν μουσικά θέματα – που επανέρχονται σε όλη τη διάρκεια της ταινίας: ερωτικές συνευρέσεις των σωμάτων, στιγμές χωρισμού, στιγμές καθημερινότητας (όπως σε μια κουζίνα ή στην αγορά), στοιχεία του τοπίου της πόλης – ενός τοπίου που σχολιάζει τις σκέψεις και τα συναισθήματα των χαρακτήρων.

Nίκος Kορνήλιος

Σύνοψη:

Μπαίνει στη ζωή σου μαθαίνει λεπτομέρειες / από το παρελθόν σου από το σώμα σου / από τις καθημερινές σου συνήθειες / Η ζωή χωρίς αυτήν την ελεητική παρουσία / δεν έχει πια νόημα – και ξαφνικά / φεύγει και η ζωή δεν έχει νόημα… Το πένθος / διαρκεί έναν καιρό κι αν ζήσεις – που θα ζήσεις/ αρχίζεις ξανά ν’ αφηγείσαι τις ίδιες λεπτομέρειες / από το παρελθόν, ν’ αφήνεις το σώμα σου / σ’ ένα άλλο σώμα, να μοιράζεσαι ξανά την κάθε σου μέρα / Η επανάληψη αυτή σε μαθαίνει. Σε μαθαίνει ν’ αγνοείς / τη βεβαιότητα των καταφάσεων. Σε μαθαίνει ν’ αγνοείς / την εντυπωσιακή αρχιτεκτονική μιας ζωής με νόημα.

[/toggle]

Μας δόθηκε, λοιπόν, η ευκαιρία να μιλήσουμε με τον σκηνοθέτη για την ταινία και το ασπρόμαυρο και έγχρωμο του έρωτα, δηλαδή, περί σχέσεων, αγάπης και χωρισμού, ποίησης και μοναχικότητας. Οι απαντήσεις του ήταν σύντομες, αλλά αποστομωτικά ειλικρινείς:

1- H ταινία σας περιλαμβάνει τόσο ρεαλιστικά όσο και ποιητικά στοιχεία, που συναντάμε συνήθως σε ταινίες μαγικού ρεαλισμού. Εσείς που θα την κατατάσσατε;

Δεν είμαι υπέρ των κατατάξεων. Χαίρομαι που διακρίνατε τη συνύπαρξη αυτών των διαφορετικών στοιχείων στην ταινία. Οι ταινίες που μου αρέσουν ζυγίζουν πάντα αυτήν τη δοσολογία. Η πραγματικότητα είναι μαγική, έτσι κι αλλιώς.

2- To κείμενο σας είναι ενίοτε σκληρό και πικρό, ενίοτε τρυφερό και ρομαντικό. Tι αποτέλεσε για εσάς έμπνευση και κατά πόσο είναι αυτοβιογραφικό;

Όλα είναι αυτοβιογραφικοί μύθοι. Δεν πρόκειται για λογοπαίγνιο αλλά για την αξεδιάλυτη συνέχεια του φαντασιακού με το υπαρκτό. Και όλα είναι ρυθμός: οι αντιθέσεις των συναισθημάτων, οι διαφορετικές τους αποχρώσεις, οι ρήξεις της συνέχειας – αυτή είναι η μουσική της ζωής μας.

3- Οι πολλές λήψεις που περιλαμβάνουν γυμνό απαιτούν μια οικειότητα και εμπιστοσύνη των ηθοποιών στο πρόσωπο σας. Πως την επιτύχατε;

Η εμπιστοσύνη κατακτάται αμφίπλευρα με πολλές ώρες δουλειάς στη διάρκεια των χρόνων και οδηγεί, μέσα από την κοινή αυτή μαθητεία, σε μια κοινή αίσθηση των πραγμάτων και σε μια κοινή απαίτηση για το αισθητικό αποτέλεσμα. Η δοτικότητα χαρακτηρίζει τη δουλειά των ηθοποιών. Κι αυτό αναζητούν: εμπιστοσύνη για να δώσουν.

4- Πως δουλέψατε τους αυτοσχεδιασμούς με τους ηθοποιούς σας;

Αυτοσχεδιάζοντας συνεχώς, πρώτα εγω ο ίδιος!

5- Την ταινία γυρίζατε σταδιακά επί μεγάλο χρονικό διάστημα. Είναι αυτός ο βασικός λόγος που έχει προβλήματα η εικόνα σας; Τι άλλα προβλήματα αντιμετωπίσατε κατά τα γυρίσματα;

Αυτό που ονομάζετε «πρόβλημα» είναι, ελπίζω, η ιδιαίτερη ποιότητα της εικόνας της ταινίας. Όταν προσπαθείς να συλλάβεις τη στιγμή, την αλήθεια που συνεχώς διαφεύγει, όπως και το φως, τότε και η εικόνα είναι ανάλογη, δηλαδή εύθραυστη – και όχι «ακαδημαϊκά σωστή».

6- Ποιος είναι ο βασικός λόγος που ένα ζευγάρι αποξενώνεται μέσα στη σχέση; H καθημερινότητα σκοτώνει τον έρωτα;

Δυστυχώς δεν ξέρω να το απαντήσω αυτό! Και τι ονομάζουμε «έρωτα», τι «ζευγάρι», τι «αποξένωση»; Το ερώτημα είναι γενικότερο και υπαρξιακό: μπορούμε να επικοινωνήσουμε μεταξύ μας, να συνυπάρξουμε ή είμαστε εξ ορισμού απόλυτα μοναχικά όντα;

7- Tελικά έχουν όλες οι ανθρώπινες σχέσεις «αρχή, μέση και τέλος» και είναι καταδικασμένες να αποτύχουν; Tι κρατά δυο ανθρώπους κοντά;

Να έχει μια ιστορία «αρχή, μέση και τέλος» είναι, ξέρετε, η συνταγή του καλού κλασσικού σενάριου. Η ζωή όμως είναι άναρχη, χαοτική. Όσο προσπαθούμε να την τιθασεύσουμε, να την τακτοποιήσουμε τόσο εκδικείται και διαλύει τα φτωχές ανθρώπινες «κατασκευές» μας. Μπορούμε να το αποδεχτούμε αυτό;

8- Tα συχνά επαναλαμβανόμενα μοτίβα φύσης, πλάνα δέντρων και ανέμου δίνουν στην ταινία έναν αέρα ανάτασης. Έχει για εσάς και κάτι πιο βαθύ, μεταφυσικό το έργο σας; Πάνε τελικά «οι χαμένες αγάπες στον παράδεισο»;

Συμμετέχουμε όλες κα όλοι στο μεγάλο πανηγύρι της φύσης. Δεν είμαστε κάτι «ανώτερο» από τα άλλα στοιχεία της. Αυτή η διαπίστωση μπορεί να δώσει αυτήν την «ανάταση» που είναι και ο πυρήνας ενός, όχι μεταφυσικού αλλά, ποιητικού βλέμματος στον κόσμο.

9- Για άλλη μια φορά διακρίνουμε έντονη και ισχυρή τη θέση της γυναίκας, όπως και στα προηγούμενα έργα σας. Έχει τελικά η γυναίκα το πάνω χέρι, τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο, … και στον έρωτα;

Η χειραφέτηση δεν είναι ισχύς. Είχαμε απλά συνηθίσει στην παθητική στάση της γυναίκας – για χιλιετίες. Ήρθε λοιπόν ο καιρός να ξεμάθουμε ό,τι είχαμε συνηθίσει!

10- Με τι ασχολείστε αυτή την περίοδο, τι άλλο μας ετοιμάζετε;

Υπάρχουν πολλά και διαφορετικά σχέδια αυτή την εποχή. Αφήνω μέσα μου, δαρβινικά, να επιζήσει το ισχυρότερο!