Ο Νόμος της Αγοράς

Η ταινία του Στεφάν Μπριζέ, La Loi du Marché πρόκειται για ένα εξαιρετικό κοινωνικό δράμα, με στοιχεία νατουραλισμού στο ύφος του Δόγματος 95. Μου είχαν αρέσει οι δύο προηγούμενες ταινίες του Μπριζέ, τα  Je ne suis pas là pour être aimé (Not Here to Be Loved, 2005) και Mademoiselle Chambon (2009), αλλά δεν είχα συνειδητοποιήσει ότι είχαν γραφτεί από τον συγγραφέα του βιβλίου La Loi du Marché.

Ο τόνος της ταινίας καθορίζεται ήδη από την πρώτη σκηνή. Σε αυτή ο Τιερί (Βενσάν Λίντον) βρίσκεται στο γραφείο ευρέσεως εργασίας και παραπονιέται στον σύμβουλο του ότι τον έστειλε να εκπαιδευτεί σε μία δουλειά που δεν είχε ξεκάθαρες προοπτικές. Ο Τιερί θα βρεθεί να εργάζεται ως βοηθός ασφάλειας σε ένα σουπερμάρκετ. Δουλειά του είναι να παρακολουθεί τις δεκάδες κάμερες ασφαλείας, για να ανακαλύψει αν κάποιος πελάτης ή υπάλληλος κλέβει τα προϊόντα. Ο σκηνοθέτης δεν μας δείχνει -όπως θα περιμέναμε- τον Τιερί να πιάνει κάποιον στα πράσα. Αυτό -καθώς και οι συνομιλίες του με τους «δράστες»- συμβαίνουν εκτός σκηνής.

Το δίπολο σεμνοτυφίας – ευαισθησίας που υιοθετεί η ταινία είναι πολύ ενδιαφέρον: ο θεατής βλέπει επί μακρόν τον Τιερί να ντροπιάζεται στα σεμινάρια εύρεσης εργασίας ή στην τράπεζα, αλλά δεν βλέπει τι συνέπειες έχει η δουλειά του πάνω στον ίδιο -με εξαίρεση την τελευταία σκηνή.

Τίποτα στους διαλόγους δεν φαίνεται ψεύτικο ή τεχνητό και είναι ακριβώς αυτή η παράξενη αληθοφάνεια που δημιουργεί μία χειροπιαστή ανησυχία που διαρκεί σε όλη την ταινία. Μερικές σκηνές φαντάζουν άσχετες με την εξέλιξη της ταινίας (όπως οι βαθμοί του γιου ή τα μαθήματα χορού), αλλά σε αυτές ο σκηνοθέτης θέλει να δείξει την καθημερινότητα ενός σκληρά εργαζόμενου ζευγαριού. Πρόκειται για την ηθική αμηχανία τού να παρακολουθείς τα πραγματικά προβλήματα της εργατικής τάξης. Ο Μπριζέ έχει την εξαιρετική ικανότητα να δημιουργεί στον θεατή την αίσθηση της ενοχής.

Η ταινία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «συγκρατημένη». Συγκρατημένη τόσο σε σενάριο και στυλ -μέχρι κάποια στιγμή περίμενα μία δραματική εξέλιξη που δεν ήρθε ποτέ και μετά συνήθισα τα αμήχανα πλάνα στο πρόσωπο του ήρωα και την κατήφεια που χαρακτηρίζει την ταινία. Δεν υπάρχει τίποτα ρομαντικό στην προσπάθεια του μεσήλικα Τιερί να βρει 300 ευρώ για να πληρώσει έναν άνθρωπο να φροντίζει τον γιο του. Την ίδια στιγμή, ο σκηνοθέτης καταφέρνει να μας κάνει να μην λυπηθούμε ή να θλιβούμε από τον αγώνα του Τιερί, αλλά να ρίξουμε το φταίξιμο μόνο σε έναν: στον νόμο της αγοράς.

Ο Βενσάν Λίντον -κέρδισε βραβείο ερμηνείας στις Κάννες- ερμηνεύει τον Τιερί με τρόπο απόλυτα ισορροπημένο, τέλειο, αν και όχι καινοτόμο.

Charesma