Μάθημα Κινηματογραφικής Ιστορίας 9: Ανατομία μιας ταινίας

Στο ένατο μάθημα θα αναλύσουμε την ταινία βάσει των δομικών και τεχνικών στοιχείων που την απαρτίζουν. Θα κάνουμε δηλαδή κάτι σαν ανατομία. Τι είναι το σενάριο; Τι είναι το γκρο πλάνο; Ποιες είναι οι γωνίες λήψης; Ποιο είναι το κινηματογραφικό και τεχνικό προσωπικό που συμβάλλει στην παραγωγή της ταινίας; Όλα αυτά θα προσπαθήσουμε να τα προσεγγίσουμε και να τα αναλύσουμε, έτσι ώστε να είμαστε οι πιο … ψαγμένοι στην παρέα.

Τι είναι το σενάριο;

Ο κινηματογράφος, λοιπόν, είναι ένα οπτικό μέσο μέσω του οποίου δραματοποιείται μια ιστορία που έχει αρχή, μέση και τέλος. Αυτή η ιστορία μιλάει για πρόσωπα που δρουν μέσα σε καθορισμένο χώρο. Αυτή η ιστορία είναι το σενάριο. Κάθε σελίδα του σεναρίου είναι ένα λεπτό στο κινηματογραφικό πανί. Έτσι, για παράδειγμα, μια ταινία δύο ωρών είναι περίπου 120 σελίδες!

Όταν μας ρωτούν, ως λάτρεις του σινεμά, ποιο είναι το θέμα της ταινίας, θα πρέπει να αναφερθούμε στον ήρωα και στη δράση, δηλαδή ο,τιδήποτε συμβαίνει – είτε κάτι συναισθηματικό είτε μια φυσική κατάσταση -στο κεντρικό πρόσωπο.

Είδη σκηνής

Η σκηνή είναι τμήμα μιας ταινίας, στην οποία κυριαρχεί ο χώρος και ο χρόνος. Κάθε σκηνή αποκαλύπτει ένα στοιχείο, βασικό για την εξέλιξη της ιστορίας. Αλλαγή σε χώρο ή χρόνο σηματοδοτεί αλλαγή σκηνής. Γενικά, υπάρχουν δύο είδη σκηνών: οι διαλογικές και οι σκηνές δράσης. Στις διαλογικές, όπως σωστά μαντεύετε, οι πρωταγωνιστές συνομιλούν, ενώ σε μια σκηνή δράσης συμβαίνει κάτι οπτικό, όπως μια ληστεία ή ένα κυνηγητό. Μια σειρά από σκηνές που συνδέονται με μια συγκεκριμένη ιδέα αποτελούν μια σεκάνς.

Τι είναι το πλάνο;

Το πλάνο είναι η βασική μονάδα του κινηματογράφου, το οποίο, αναλόγως την γωνία λήψης, αποκτά έναν περιγραφικό ή ψυχολογικό τόνο. Ένα γενικό πλάνο έχει περιγραφικό χαρακτήρα, τοποθετώντας τον μικροσκοπικό άνθρωπο στο μεγάλο πλήθος. Αντίθετα, το γκρο πλάνο διεισδύει βαθιά στην ανθρώπινη ψυχοσύνθεση, αποκαλύπτοντας ακόμα και τα πιο κρυφά συναισθήματα. Οι γωνίες λήψης ενός πλάνου έχουν τη δυνατότητα να μειώσουν ή να μεγαλώσουν το άτομο, σε ψυχολογικό επίπεδο. Έτσι, ένα πλάνο από πάνω προς τα κάτω (πλονζέ) έχει την τάση να μικραίνει τον άνθρωπο συνθλίβοντάς το. Αντίθετα, από κάτω προς τα πάνω (κοντρ πλονζέ), το άτομο αποκτά ανωτερότητα.

Ποιο είναι το κινηματογραφικό συνεργείο;

Το προσωπικό που είναι απαραίτητο για τη δημιουργία μιας ταινίας είναι κυρίως συνεργάτες του σκηνοθέτη, οι οποίοι αποτελούν το τεχνικό συνεργείο. Για να πραγματοποιηθεί μια ταινία, όμως, χρειάζεται και χρηματοδότηση. Και την χρηματοδότηση αναλαμβάνει ο διευθυντής παραγωγής και το συνεργείο του, που αποτελούν το οργανωτικό κομμάτι.

Μερικοί από τους συνεργάτες του σκηνοθέτη είναι:

ο διευθυντής φωτογραφίας, ο οποίος καθορίζει τον σωστό φωτισμό
ο οπερατέρ, ο χειριστής της μηχανής λήψης
ο ηλεκτρολόγος, ο οποίος βοηθάει στην μετακίνηση της κάμερας
ο ηχολήπτης και ο βοηθός του, ο μπούμαν

Από την άλλη, το οργανωτικό συνεργείο αποτελούν:

ο διευθυντής παραγωγής, που διαχειρίζεται το κεφάλαιο
ο βοηθός του διευθυντή παραγωγής
ο φροντιστής, που κάνει έρευνα για τα απαραίτητα αξεσουάρ της ταινίας
ο βοηθός σκηνοθέτη και
εκείνος που κρατάει το σκριπτ, δηλαδή εκείνος που καταγράφει και ελέγχει τα πλάνα

Τι είναι το μοντάζ;

Αφού, λοιπόν, έχει τελειώσει το γύρισμα της ταινίας, δουλειά έχει το μοντάζ. Ο μοντέρ αναλαμβάνει, στην αρχή, να βάλει στη σειρά τα πλάνα και να συγχρονίσει τον ήχο με την εικόνα. Έπειτα, συνδέει τα πλάνα και αφαιρεί οτιδήποτε περιττό, αναδεικνύοντας τη δουλειά του σκηνοθέτη.