Ο Ήλιος έδυσε
Την άνοιξη του 1715 ο βασιλιάς Λουδοβίκος 14ος Γαλλίας και Ναβάρας, επονομαζόμενος και Βασιλιάς Ήλιος , παραπονέθηκε για πόνους στο πόδι του. Τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς εμφανίστηκε γάγγραινα στο πόδι και την 1η Σεπτεμβρίου ο βασιλιάς πέθανε.
Η ταινία του Albert Serra με τίτλο LA MORT DE LOUIS XIV/THE DEATH OF LOUIS XIV (προβλήθηκε στις 9-1-2017 απ΄την ΕΡΤ2 στα πλαίσια του προγράμματος ΚΕΙΜΕΝΑ της έκθεσης σύγχρονης Τέχνης DOCUMENTA 14 ) είναι ένα δίωρο σχεδόν, εικαστικό διαμαντάκι το οποίο δοκιμάζει την αντοχή του θεατή, αν μπορεί να μείνει προσηλωμένος για τόσο μεγάλο χρον.διάστημα στην οθόνη όπου δεν βλέπει ούτε πολέμους, ούτε δολοπλοκίες να εξυφαίνονται, ούτε δράση γενικότερα, μόνο τον πανίσχυρο μονάρχη να βρίσκεται ως επί το πλείστον καθηλωμένος και σιωπηλός διανθίζοντας τη σιωπή του με βογγητά πόνου. Διότι η ταινία επικεντρώνεται στις τελευταίες μέρες της ζωής του μονάρχη,τον οποίο υποδύεται έξοχα ο 72χρονος πλέον Jean Pierre Leaud−όσα ακριβώς χρόνια διήρκεσε η βασιλεία του Λουδοβίκου− 4 μόλις χρόνια μικρότερος απ’ τον 76χρονο βασιλιά. Η απουσία δράσης όμως, δεν την καθιστά σε καμία περίπτωση ανάξια προσοχής, ακριβώς επειδή η εξαιρετική και καθηλωτική ερμηνεία του Leaud αλλά και η φοβερή φωτογραφία/καλ.διεύθυνση που κάνουν κάθε πλάνο της να θυμίζει πίνακες των Ρούμπενς και Ρέμπραντ, κάνουν την ταινία μία φοβερή μελέτη του πως πεθαίνει ένας μονάρχης με όσα τραγελαφικά συνεπάγεται αυτό. Ο απόλυτος άρχων βρίσκεται καθηλωμένος στο κρεβάτι του, από όπου ασκεί, όπως και όσο του το επιτρέπει η επώδυνη ασθένειά του, επιμένει να ασκεί τα καθήκοντά του. Αναγκαστικά εξαρτώμενος απ ΄τους πιστούς θαλαμηπόλους και τον γιατρό του, ο Λουδοβίκος (μέσω της ανατριχιαστικής μερικές φορές, ερμηνεία του Leaud) δεν καταθέτει τα όπλα, πεισματικά, φορώντας τις ανεκδιήγητες περούκες του δίνει καθημερινά παράσταση ενώπιον του ιατρικού επιτελείου και της Αυλής, η οποία χειροκροτεί δουλοπρεπώς κάθε προσπάθειά του να φάει ή να συμμετάσχει στις πανάκριβες γιορτές που διοργανώνονταν στις Βερσαλλίες, ως ελπιδοφόρο σημάδι ανάκαμψής του.
Η ταινία του Serra, με τα μακρόσυρτα , ως επί το πλείστον χωρίς διαλόγους πλάνα της με μοναδικούς ήχους μερικές φορές το χτύπημα της ώρας ή το κελάϊδισμα κάποιου πτηνού μέσα στην βασιλική κάμαρα, φωτισμένη μόνο από κεριά δίνει όλη την χρονική άνεση στον παρατηρητή αυτής της ιδιότυπης θεατρ.παράστασης, να σκεφτεί πάνω στη φθορά, την εξάρτηση από άλλους, το θάνατο,και δη το θάνατο ενός πανίσχυρου άνδρα-απόλυτου μονάρχη.
Στο ζεύγμα μονάρχης-θάνατος διακρίνεται ο τραγέλαφος : οι γιατροί του Λουδοβίκου προσπαθούν να υπηρετήσουν επάξια δυό αφεντάδες : την Επιστήμη αλλά και τον Βασιλιά τους. Τον εξετάζουν,συσκέπτονται, καλούν γιατρούς απ΄το Παρίσι και τολμούν να προφέρουν την ενδεδειγμένη ριζική θεραπεία : ακρωτηριασμός του μέλους. δεν τολμάνε όμως να την υλοποιήσουν. Μέσα στο ημίφως, στους χρυσοκαφέ τόνους που εμπλουτίζονται απ ΄τα κατακόκκινα βελούδα των ρούχων του Λουδοβίκου, παρατηρούμε την κωμικοτραγική θέση των γιατρών του που αφενός θέλουν να τον σώσουν, αφετέρου τρέμουν μήπως η πρωτοβουλία που θα πάρουν, αν και ιατρικώς ενδεδειγμένη, τους στοιχίσει το κεφάλι τους. Συμβάλλει τα μέγιστα στην δημιουργία αυτής της εντύπωσης, η ερμηνεία του Leaud− ο Λουδοβίκος του είναι ένας βαριά (και δύσοσμα) λαβωμένος βασιλιάς, ο οποίος αν και εξαρτώμενος απ’τους γιατρούς και υπηρέτες του, βρισκόμενος ως επί το πλείστον οριζοντιωμένος στο κρεβάτι του, επιμένει με το ύφος του, τον τόνο της φωνής του, το ανατριχιαστικό βλέμμα του (που δεν καταλαβαίνεις αμέσως αν είναι βλέμμα ζωντανού) να διατηρεί τον έλεγχο.
Ακόμα δεν πέθανα, εδώ είμαι και σας βλέπω, μοιάζει να λέει στην ομήγυρη, παρόλο που οι πόνοι και ο κακός ύπνος λόγω αυτών, τον έχουν εξαντλήσει. Κανείς όμως, κι αυτό είναι το συγκλονιστικό, δεν διανοείται ν’ αγνοήσει τις επιθυμίες του. Η καλοκουρδισμένη κρατική μηχανή γύρω απ’ τον Βασιλιά Ήλιο, κάνει τη δουλειά της αδιαμαρτύρητα και ίσως μ’ έναν ανεπαίσθητο σαδισμό (η διαλεκτική Αφέντη-Δούλου εμφανίζεται κι εδώ : ο δούλος επιφορτισμένος απ΄τον αφέντη, οφείλει να φέρει σε πέρας ό,τι του ανέθεσε ακόμα κι αν ο αφέντης εκείνη τη στιγμή δεν έχει όρεξη, είναι άρρωστος κλπ) κρατάει τη λεπτή ισορροπία μεταξύ ηγεμόνα και υποτελών του.
Είναι πολύ ενδιαφέρουσα η ατάκα του γιατρού Φαγκόν, κι ενώ ο Λουδοβίκος έχει ήδη παραδώσει το πνεύμα : «την επόμενη φορά θα τα καταφέρουμε καλύτερα». Η επόμενη φορά, θα είναι προφανώς για τη θεραπεία του επόμενου μονάρχη που θ’ απαιτήσει τις υπηρεσίες του. Αυτός, ο γιατρός Φαγκόν, στο έλεος του πανίσχυρου βασιλιά του, μόλις ο τελευταίος πέθανε τον άνοιξε και του έβγαλε τα σπλάχνα για να τα εξετάσει. ο μεγάλος και τρανός Ήλιος ανοίχτηκε και ξεκοιλιάστηκε λες κι ήταν αγριογούρουνο. Η Επιστήμη έχει τον τρόπο να παίρνει την εκδίκησή της…
O σκηνοθέτης έδωσε πέρυσι συνέντευξη στον Αντώνη Γκούμα και του είπε πολύ ενδιαφέροντα πράγματα.
