Μαθήματα Ζωής (Les Heritiers)
Γαλλική ταινία που διαδραματίζεται στις σχολικές αίθουσες, την οποία αργήσαμε κομμάτι να δούμε στην Ελλάδα (είναι παραγωγής του 2014). Η ταινία αφηγείται την σχέση μιας καθηγήτριας σε ένα Λύκειο της Γαλλίας με μαθητές από διάφορα πολιτιστικά και εθνοτικά background που ενώ όλοι θεωρούν προβληματικά, εκείνη καλείται να τα πείσει να συμμετάσχουν σε εργασία για τα θύματα – εφήβους του Ολοκαυτώματος. Τον αρχικό δισταγμό διαδέχεται το πάθος για τη διαδικασία της μάθησης, σε μία ταινία – μάθημα για κάθε εκπαιδευτικό.
Είναι αλήθεια ότι ταινίες με μαθητές έχουμε δει αρκετές φορές τα τελευταία χρόνια στις αίθουσες. Αρκετές από αυτές τις περιπτώσεις αποτελούν ενδιαφέρουσες ταινίες, μια ματιά στους πολίτες του αύριο, στους νεανικούς προβληματισμούς και τις ανησυχίες των εφήβων. Ωστόσο, δεν είναι συνηθισμένο να μπορεί μια ταινία να συλλάβει τον παλμό μιας σχολικής αίθουσας, ούτε και να αποτελεί ρεαλιστική καταγραφή της διαδικασίας μάθησης. Ωστόσο, η Μαρί-Καστίγ Μεντιόν Σαρ επιτυγχάνει ακριβώς αυτό: Σε μία εποχή που γίνεται μεγάλη συζήτηση για την πολυπολιτισμικότητα στη Γαλλία και για την ανοχή του διαφορετικού (κυρίως για θρήσκευμα), καταφέρνει να μιλήσει με τρόπο γεμάτο ενέργεια, αλλά και με ευαισθησία για το θέμα.
Η ταινία της ανοίγει με το μεγαλύτερο debate της Γαλλίας. Μία μουσουλμάνα μαθήτρια πηγαίνει στο σχολείο να πάρει το απολυτήριό της και το σχολείο αρνείται να της το δώσει επειδή φορά μαντίλα. Οι δύο πλευρές παρουσιάζονται και θέτουν το σκηνικό για αυτό που θα ακολουθήσει. Παιδιά διαφορετικών θρησκειών και πεποιθήσεων, σε κάθε περίπτωση, όμως, παιδιά με όνειρα και ελπίδες, παιδιά με φόβους θα μάθουν να δείχνουν ανεκτικότητα το ένα απέναντι στο άλλο, ασχολούμενα με ιστορίες θανάτου.
Η σκηνοθέτις κάνοντας ιδανική χρήση του μοντάζ, δείχνει στιγμές από την καθημερινότητα των μαθητών, προσδίδει ενέργεια στην ταινία της και χειρίζεται με ενδιαφέροντα τρόπο ένα θέμα που σε άλλη περίπτωση μπορεί να ήταν βαρετό. Έξυπνα η σκηνοθέτις χρησιμοποιεί έναν χαρακτήρα που αποφασίζει να ασπαστεί το Ισλάμ και φαίνεται να οδηγείται προς τον φανατισμό. Χωρίς δραματικές εξάρσεις δείχνει την απομόνωση που μπορεί ο φανατισμός να προκαλέσει.
Σε αυτό το πλαίσιο, ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στην Αριάν Ασκαρίντ (την γνωρίζουμε και από «Τα Χιόνια του Κιλιμάντζαρο») στον ρόλο της καθηγήτριας που προσπαθεί να προσεγγίσει τους μαθητές της. Η μεγάλη της επιτυχία είναι ότι καταφέρνει να θυμίσει στον κάθε θεατή κάποιον δικό του καθηγητή ή καθηγήτρια, κάποιον σπάνιο άνθρωπο που διαμόρφωσε τα χρόνια της νιότης του. Για μένα υπήρξε μια καθηγήτρια στο Γυμνάσιο που μας πρότεινε βιβλία και χοροστάτησε στη δημιουργία μιας σχολικής εφημερίδας.
Υπάρχουν ιδιαίτερα συγκινητικές στιγμές στην ταινία, με αποκορύφωμα την σκηνή της αφήγησης ενός ηλικιωμένου που είχε μεταφερθεί σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Σε μία εποχή όπου η Ευρώπη διχάζεται και υψώνει φράχτες, το μήνυμα αλληλεγγύης του «Μαθήματα Ζωής» μοιάζει εξαιρετικά σημαντικό.
Μία ταινία που κατά τη γνώμη μου θα έπρεπε να διδάσκεται στα σχολεία.
