Ατίθασες (Mustang)

Από τις καλύτερες ταινίες που είδαμε στο φετινό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, οι Ατίθασες αποτελούν φαβορί για το ξενόγλωσσο Όσκαρ (παρ’ όλο που η γλώσσα είναι τούρκικη, η παραγωγή είναι γαλλική και η ταινία είναι η επιλογή της Γαλλίας για τα Όσκαρ). Η ταινία της Ντενίζ Γκάμζε Εργκιβέν -νικήτριας του φετινού βραβείο LUX, μιλά για το τι σημαίνει να είσαι γυναίκα σε μία άκρως συντηρητική κοινωνία.

Η Λάλε και οι τέσσερις αδελφές της μένουν με τη γιαγιά τους και τον θείο τους σε ένα χωριό της Τουρκίας. Οι γονείς τους έχουν πεθάνει. Ένα απόγευμα, επιστρέφοντας από το σχολείο, θα παίξουν ένα αθώο παιχνίδι με τα αγόρια. Το παιχνίδι δεν θα θεωρηθεί τόσο αθώο από κάποιους «καλοθελητές» και κάπως έτσι ξεκινά το δράμα των κοριτσιών. Σιγά σιγά θα κλειστούν στο σπίτι, θα τους απαγορευτούν όλα αυτά που η πατριαρχική κοινωνία θεωρεί ως περιττές απολαύσεις και θα ξεκινήσει μία διαδικασία για τη μετατροπή τους σε καλές… νοικοκυρές και μελλοντικές σύζυγοι. Καθώς οι περιορισμοί γίνονται όλο και περισσότεροι, τα κορίτσια θα κληθούν να αντιδράσουν.

Χωρίς να γίνεται υπερβολικά δραματική, αλλά ποτισμένη από την ενέργεια των πέντε πρωταγωνιστριών της -ειδικά της μικρής Λάλε-, η ταινία της Εργκιβέν θυμίζει σε όλες εμάς πράγματα που θεωρούμε δεδομένα -αλλά το έχουμε ξεχάσει.

Την ελευθερία μιας απλής βόλτας στο δάσος, ενός παιχνιδιού, την ανάγκη να βγεις και να ζήσεις. Επιλέγοντας ως πρωταγωνίστρια τη μικρότερη από τις αδελφές, η Εργκιβέν δίνει στην ταινία «ξεροκεφαλιά» και «αθωότητα», συνοδευόμενη από μία συνεχή αναζήτηση της ελευθερίας.

Η Εργκίβεν μάς θυμίζει με κάποιες κομβικές σκηνές όλα όσα κινδυνεύουμε να ξεχάσουμε: η Λάλε είναι ακόμα ένα παιδί και λατρεύει το ποδόσφαιρο. Η σκηνοθέτης ποτίζει κάθε πλάνο με την ενέργειά της, με αποκορύφωμα τη σκηνή στο γήπεδο. Μια σκηνή τόσο απλή και φυσική, αλλά ταυτόχρονα και πολύ δυνατή: μια σκηνή ηλεκτρισμένη από τις επεφυμίες και τη νεανική ορμή των κοριτσιών.

Δεν έχει παρομοιαστεί τυχαία με τις Αυτόχειρες Παρθένους της Σοφία Κόπολα. Επιλέγοντας, ωστόσο, τον ρεαλισμό, η Ντενίζ Γκάμζε Εργκίβεν επιλέγει ταυτόχρονα και διαφορετική μοίρα για κάθε μία από τις ηρωίδες της. Έχοντας πάντα στο επίκεντρο τη Λάλε (η υπέροχη Γκίνες Σενσόι) ξεκινά χωρίς να τις διαχωρίζει, δίνοντας σε κάθε μία παρόμοια όνειρα, αλλά στη συνέχεια τις κάνει διαφορετικές μπροστά στα μάτια του θεατή. Αλλη ευαίσθητη, άλλη ντροπαλή, άλλη επαναστάτρια.

Τελικά να τη δω;

Δεν μπορεί παρά να σε συγκινήσει και να σε αγγίξει. Η τρυφερή ιστορία πέντε γυναικών που προσπαθούν  να εκφράσουν τη «φωνή» τους είναι ίσως η καλύτερηη επιλογή της εβδομάδας.

Fun trivia: Ο τίτλος της ταινίας αναφέρεται στα άγρια άλογα που υπάρχουν στην περιοχή.