Οι μονομάχοι
Το λέω και είμαι περήφανη- οταν στις αρχές του ’90 προβλήθηκε στους κινηματογράφους η ΕΞΟΧΗ ταινία του Jacques Rivette La Belle Noiseuse(Η Ωραία Καβγατζού), διάρκειας 3 και κάτι ωρών, την παρακολούθησα όρθια σε ένα κατάμεστο ‘Αστυ, τότε που το εισιτήριο κόστιζε 700 δραχμές…
Φαίνεται πως ο Γαλλος σκηνοθέτης, γνήσιο τέκνο των περίφημων Cahiers du Cinema, αγαπάει πολύ τον Ονορέ ντε Μπαλζάκ, γιατί εκείνη η ταινία του βασιζόταν στο μυθιστόρημά του, Το Άγνωστο Αριστούργημα. ‘Οπως και η πιό πρόσφατή του, το Ne touchez pas la hache , η οποία βασίστηκε πάλι σε μυθιστόρημα του Μπαλζάκ, Η Δούκισσα του Λανζέ.
Αν δεν είστε ξεκούραστοι μην επιχειρήσετε να δείτε αυτη την ταινία, διότι θα την αδικήσετε. Πρόκειται περί κινηματογραφικού δοκιμίου. Ισως ξενίζει τον θεατή η παρεμβολή μικρών κειμένων μεταξύ των σκηνών, σαν πρελούδιων σε όσα ακολουθήσουν. Αργοί ρυθμοί μεν, αλλα μία πρωταγωνίστρια χάρμα ιδέσθαι,κυρίως λόγω των εξαίσιων κοστουμιών της που εχει σχεδιάσει η Maira Ramedhan-Levi. Η Jeanne Balibar στο ρόλο της ωραίας και μοιραίας Δούκισσας του Λανζέ, ειναι κομψότατη, αέρινη, φίνα. Ιδανική φιγούρα του Νταβίντ(αγαπημένου ζωγράφου του Ναπολέοντος σημειωτέον). Αν δεν είχε κι αυτό το παράλογο, κατα τη γνώμη μου, πλάγιο βλέμμα, με το οποίο κοιτάζει τον μεγάλο της έρωτα Αρμάν ντε Μονριβώ, Μαρκήσιο, θα ηταν ακόμη καλύτερη. Στο ρόλο του Μαρκήσιου, ο δυστυχώς πρόωρα χαμενος, αυτη ήταν η τελευταία του τανία, Guillaume Depardieu. Σιγουρα θυμίζει κάτι απ΄τον θηριώδη και εν ζωή πατέρα του Gerard, αλλα αυτος ειναι τοσο όμορφος, ευγενικός και ιδανικός “ήρωας της Αυτοκρατορίας”.
Η Δούκισσα ειναι σύζυγος κάποιου Δούκα-άφαντου σε ολόκληρη την ταινία- σε βαθμό που ν’αναρωτιέμαι αν είναι υπαρκτός. Αρέσκεται στις ενασχολήσεις της Αριστοκρατίας: ατελείωτοι χοροί, τουλάχιαστον άπαξ της εβδομάδος, ανταλλαγή επισκέψεων, και ασύστολο φλερτ, αλλά πάντα μεσα στα όρια που χαράσσουν ο καθωσπρεπισμός, οι περίφημοι τρόποι, και η πανίσχυρη και υποβολιμιαία γυναικεία σεμνότητα. Η Δούκισσα λοιπόν μπορεί να είναι σύζυγος κάποιου, αλλά αυτο δεν την εμοποδίζει απ΄το να φλερτάρει τον κύριο Μαρκήσιο, να του δίνει, ηθελημένα ή αθέλητα, ελπίδες και ν’αποτελεί πρότυπο κυκλοθυμίας, αναξιοπιστίας και αστάθειας… “Ιδανικό” θύμα ενος βιαστή θα τολμούσα να πω( η λογική που επικαλούνται οι άντρες, του “λέει όχι αλλα στην ουσία εννοεί ναι”, ισως εδώ βρίσκει το παράδειγμά της). Εν πάσει περιπτώσει η Δούκισσα προκαλεί με οχι χυδαίο τροπο, τον Μαρκησιο με τα θέλγητρά της, ο οποίος αποφασίζει ερήμην της να της κανει ερωμενη του… Ο “μαθητής του Βοναπάρτη” όπως τον αποκαλεί καποιος συγγενής της Δούκισσας, δεν ανεχεται αντιρρήσεις απ ΄το αντικειμενο του πόθου. Λογάριασε όμως χωρις τον ξενοδόχο. Την ωραία, πεισματάρα και βαθύτατα θρηκευόμενη Αντουανέτ. Ολοκληρη η ταινία αποτελεί ένα ερωτικό debate μεταξυ δύο ανθρωπων στην αρένα του καθωσπρεπισμού και της κοινωνικής υποκρισίας( η αγαπημενη θεία της Αντουανέτ, και συμβουλάτοράς της στα ερωτικά, δεν απορρίπτει την σχεδιαζόμενη απιστία της ανιψιάς της προς τον σύζυγό της, αλλά απλως την συμβουλεύει να ειναι πιό διακριτική…)
Ο ερωτοχτυπημένος Μαρκήσιος στο μεταξύ εκλιπαρεί την Δούκισσα να τολμησει να εκτεθεί για χάρη του. Η Δούκισσα διστάζει, αρνείται, πεισμώνει. Ο Μαρκήσιος επιμένει, μουλαρώνει. Οργανώνει την απαγωγή της(!) και την οδηγεί στο κρυσφήγετο του, προκειμένου να την “τιμωρήσει” επειδή του πήρε τα μυαλά με τα καμώματά της. Η Δούκισσα πιστή όχι μονο στην σεμνότητα αλλά και στην, ας πούμε απροσδόκητη παρενέργειά της, “τραβατε με κι ας κλαίω”, αποσβολωμένη και κρυφά γοητευμένη απ΄τη δύναμη του ποιλορκητή της, του παραδίνεται: “πάρε με, είμαι δική σου ολοκληρωτικά ” του λέει. Τώρα όμως ειναι η σειρά του Μονριβώ να κάνει πεισματα. Με ολέθριες συνέπειες. Δεν υπάρχει λογος να αφηγηθούμε λεπτομερώς την ταινία. Ο Rivette, συνεπής cine ψυχοβγάλτης, με τα αργά πλάνα του μας δίνει τη δυνατότητα να σκεφτούμε πάνω στην αμφίσημη συμπεριφορά, τηνν ελευθερία ,την αυτονομία στον έρωτα, και να λυπηθούμε αυτα τα δύο πλάσματα που αδυνατούν ναφωνάξουν το πάθος τους. Που οδηγεί αυτη η μάχη “ατσαλιού με ατσάλι”, οπως την χαρακτηρίζει ο Μαρκήσιος; Ποιος θα νικήσει; Υπάρχει νικητής ή μόνο ηττημένοι;
Πιστεύω πως με το φινάλε ιδίως, κλίνουμε προς τη δεύτερη εκδοχή. Ταινία για απαιτητικούς και με τάσεις μαζοχισμού θεατές, όπως ίσως να έλεγε κάποιος είρων.
Είναι προτιμότερο χίλιες φορές να μετανιώνεις για ό,τι έκανες. Τουλάχιστον, το έζησες, το απόλαυσες ενδεχομένως. Παρά ν΄αναλώνεσαι σε ηλιθια πείσματα που σου στερούν μεγάλους έρωτες. Καταραμένοι εγωισμοί.
Φράνσις
Φαίνεται πως ο Γαλλος σκηνοθέτης, γνήσιο τέκνο των περίφημων Cahiers du Cinema, αγαπάει πολύ τον Ονορέ ντε Μπαλζάκ, γιατί εκείνη η ταινία του βασιζόταν στο μυθιστόρημά του, Το Άγνωστο Αριστούργημα. ‘Οπως και η πιό πρόσφατή του, το Ne touchez pas la hache , η οποία βασίστηκε πάλι σε μυθιστόρημα του Μπαλζάκ, Η Δούκισσα του Λανζέ.
Αν δεν είστε ξεκούραστοι μην επιχειρήσετε να δείτε αυτη την ταινία, διότι θα την αδικήσετε. Πρόκειται περί κινηματογραφικού δοκιμίου. Ισως ξενίζει τον θεατή η παρεμβολή μικρών κειμένων μεταξύ των σκηνών, σαν πρελούδιων σε όσα ακολουθήσουν. Αργοί ρυθμοί μεν, αλλα μία πρωταγωνίστρια χάρμα ιδέσθαι,κυρίως λόγω των εξαίσιων κοστουμιών της που εχει σχεδιάσει η Maira Ramedhan-Levi. Η Jeanne Balibar στο ρόλο της ωραίας και μοιραίας Δούκισσας του Λανζέ, ειναι κομψότατη, αέρινη, φίνα. Ιδανική φιγούρα του Νταβίντ(αγαπημένου ζωγράφου του Ναπολέοντος σημειωτέον). Αν δεν είχε κι αυτό το παράλογο, κατα τη γνώμη μου, πλάγιο βλέμμα, με το οποίο κοιτάζει τον μεγάλο της έρωτα Αρμάν ντε Μονριβώ, Μαρκήσιο, θα ηταν ακόμη καλύτερη. Στο ρόλο του Μαρκήσιου, ο δυστυχώς πρόωρα χαμενος, αυτη ήταν η τελευταία του τανία, Guillaume Depardieu. Σιγουρα θυμίζει κάτι απ΄τον θηριώδη και εν ζωή πατέρα του Gerard, αλλα αυτος ειναι τοσο όμορφος, ευγενικός και ιδανικός “ήρωας της Αυτοκρατορίας”.
Η Δούκισσα ειναι σύζυγος κάποιου Δούκα-άφαντου σε ολόκληρη την ταινία- σε βαθμό που ν’αναρωτιέμαι αν είναι υπαρκτός. Αρέσκεται στις ενασχολήσεις της Αριστοκρατίας: ατελείωτοι χοροί, τουλάχιαστον άπαξ της εβδομάδος, ανταλλαγή επισκέψεων, και ασύστολο φλερτ, αλλά πάντα μεσα στα όρια που χαράσσουν ο καθωσπρεπισμός, οι περίφημοι τρόποι, και η πανίσχυρη και υποβολιμιαία γυναικεία σεμνότητα. Η Δούκισσα λοιπόν μπορεί να είναι σύζυγος κάποιου, αλλά αυτο δεν την εμοποδίζει απ΄το να φλερτάρει τον κύριο Μαρκήσιο, να του δίνει, ηθελημένα ή αθέλητα, ελπίδες και ν’αποτελεί πρότυπο κυκλοθυμίας, αναξιοπιστίας και αστάθειας… “Ιδανικό” θύμα ενος βιαστή θα τολμούσα να πω( η λογική που επικαλούνται οι άντρες, του “λέει όχι αλλα στην ουσία εννοεί ναι”, ισως εδώ βρίσκει το παράδειγμά της). Εν πάσει περιπτώσει η Δούκισσα προκαλεί με οχι χυδαίο τροπο, τον Μαρκησιο με τα θέλγητρά της, ο οποίος αποφασίζει ερήμην της να της κανει ερωμενη του… Ο “μαθητής του Βοναπάρτη” όπως τον αποκαλεί καποιος συγγενής της Δούκισσας, δεν ανεχεται αντιρρήσεις απ ΄το αντικειμενο του πόθου. Λογάριασε όμως χωρις τον ξενοδόχο. Την ωραία, πεισματάρα και βαθύτατα θρηκευόμενη Αντουανέτ. Ολοκληρη η ταινία αποτελεί ένα ερωτικό debate μεταξυ δύο ανθρωπων στην αρένα του καθωσπρεπισμού και της κοινωνικής υποκρισίας( η αγαπημενη θεία της Αντουανέτ, και συμβουλάτοράς της στα ερωτικά, δεν απορρίπτει την σχεδιαζόμενη απιστία της ανιψιάς της προς τον σύζυγό της, αλλά απλως την συμβουλεύει να ειναι πιό διακριτική…)
Ο ερωτοχτυπημένος Μαρκήσιος στο μεταξύ εκλιπαρεί την Δούκισσα να τολμησει να εκτεθεί για χάρη του. Η Δούκισσα διστάζει, αρνείται, πεισμώνει. Ο Μαρκήσιος επιμένει, μουλαρώνει. Οργανώνει την απαγωγή της(!) και την οδηγεί στο κρυσφήγετο του, προκειμένου να την “τιμωρήσει” επειδή του πήρε τα μυαλά με τα καμώματά της. Η Δούκισσα πιστή όχι μονο στην σεμνότητα αλλά και στην, ας πούμε απροσδόκητη παρενέργειά της, “τραβατε με κι ας κλαίω”, αποσβολωμένη και κρυφά γοητευμένη απ΄τη δύναμη του ποιλορκητή της, του παραδίνεται: “πάρε με, είμαι δική σου ολοκληρωτικά ” του λέει. Τώρα όμως ειναι η σειρά του Μονριβώ να κάνει πεισματα. Με ολέθριες συνέπειες. Δεν υπάρχει λογος να αφηγηθούμε λεπτομερώς την ταινία. Ο Rivette, συνεπής cine ψυχοβγάλτης, με τα αργά πλάνα του μας δίνει τη δυνατότητα να σκεφτούμε πάνω στην αμφίσημη συμπεριφορά, τηνν ελευθερία ,την αυτονομία στον έρωτα, και να λυπηθούμε αυτα τα δύο πλάσματα που αδυνατούν ναφωνάξουν το πάθος τους. Που οδηγεί αυτη η μάχη “ατσαλιού με ατσάλι”, οπως την χαρακτηρίζει ο Μαρκήσιος; Ποιος θα νικήσει; Υπάρχει νικητής ή μόνο ηττημένοι;
Πιστεύω πως με το φινάλε ιδίως, κλίνουμε προς τη δεύτερη εκδοχή. Ταινία για απαιτητικούς και με τάσεις μαζοχισμού θεατές, όπως ίσως να έλεγε κάποιος είρων.
Είναι προτιμότερο χίλιες φορές να μετανιώνεις για ό,τι έκανες. Τουλάχιστον, το έζησες, το απόλαυσες ενδεχομένως. Παρά ν΄αναλώνεσαι σε ηλιθια πείσματα που σου στερούν μεγάλους έρωτες. Καταραμένοι εγωισμοί.
Φράνσις
