Κοιτάζεις το φεγγάρι απ’ τον υπόνομο;

Επιτρέψτε μου την ετεροχρονισμένη αναφορά στην ταινία του Γιάννη Οικονομίδη Ο Μαχαιροβγάλτης , έχει προηγηθεί εγκαίρως το κείμενο του Τάϊλερ।
Δε νομίζω πως αυτη η ταινία συμβάλλει στην ψυχική μας ανάταση- δεν βλέπεις το ποτήρι μισογεμάτο αντί μισοάδειο μετά την παρακολούθησή της εννοώ। Παρ’ολα αυτά όμως τη θεωρώ ένα πολύ δυνατό σκαμπίλι στα θρεμμένα μάγουλα των Ελληναράδων που επαίρονται για την αγένεια, την αποκτήνωση και την αναισθησία που κουβαλούν πάνω τους και μέσα τους।
Χωρίς εννοείται να μην εξετάζονται οι αιτίες αυτής της συμπεριφοράς. Δεν υπάρχουν όμορφοι άνθρωποι ,αξιοζήλευτοι, σ’αυτη την ταινία.’Οπως και σε καμία νομίζω μέχρι στιγμής ταινία του. Ομορφοι όχι μόνο φυσιογνωμικά(βλ. Σταμουλακάτος, Μουρίκης π.χ.) αλλά κυρίως συμπεριφορικά. Ωμή γεμάτη βρισιές και μπινελίκια γλώσσα, που προσπαθεί να οπλίσει μ’ενα συμβολικό μαχαίρι τους φορείς της, και να τους δώσει την ζωτική ψευδαίσθηση πως ελέγχουν τις ζωές τους… Προσέξτε ιδιαίτερα τη σκηνή “εκτόνωσης” του Νίκου με τον φίλο του ιδίου φυράματος, σε μιά καφετέρια της περιοχής κάπου στην Αθήνα(;) ,όπου φυτοζωεί।
Το ρήμα γαμώ έχει ιδιάιτερη βαρύτητα στις ταινίες του Οικονομίδη, γενικά η βαναυσότητα περί τα αφροδίσια.Δεν ειναι εξωγήινη γλώσσα αυτη των ηρώων του όμως- είναι εντελώς υπαρκτή, συνδετικός ή διχαστικός κρίκος μεταξύ των ανθρώπων της χαμοζωής(θέλουμε να βαυκαλιζόμαστε),αυτών που προσπαθούν ή σπρώχνονται να προσπαθήσουν(όπως εδώ ο Νίκος απ΄τον θείο του και μοναδικό του συγγενή)να βρουν τη δική τους θέση κάτω απ΄τον ήλιο, ξεφεύγοντας απ΄τον λάκο που βρισκονται.Αν και στη συγκεκριμένη ταινια δεν διέγνωσα απόγνωση της φύσεως της προηγούμενης ταινιας του Οικονομίδη Με την Ψυχή στο Στόμα.Η πρωταγωνιστική τριάδα Μουρίκη-Σταμουλακάτου-Καλλιμάνη δεν υπάρχει περίπτωση να μην πείσει τον θεατή πως πρόκειται για αναγνωρίσιμες φάτσες της “διπλανής πολυκατοικίας” ή της απέναντι μονοκατοικίας με το υπάιθριο γκαράζ και τα δύο μαντρόσκυλα να τη φυλάνε।Η Καλλιμανή έχει μία μονιμη έκφραση ξινής υπεροψίας απλωμένη σαν σημαία στο πρόσωπό της- δεν ξέρω αν οφείλεται σε εκτός ρόλου παράγοντες, αλλά σου μεταδίδει αμέσως όλη τη δυσφορία που έχει μέσα της αυτη η γυναίκα।
Ένα πράγμα μ’ενοχλησε πάρα πολύ- οι σιωπές και το πάγωμα της εικόνας μετά την εκφορά κάθε ατάκας εκ μέρους των ηθοποιών.Το θεωρώ άστοχο και όχι ισοδύναμης έντασης όπως τα αποσιωπητικά μετά από μία σκληρή κουβέντα ας πούμε, στον γραπτό λόγο।
Ο Σταμουλακάτος έξοχος στον ρόλο ενός γομαριού σε καταστολή.’Ενας απροσδιόριστης ηλικίας νέος άντρας, που η ζωή του είναι η αποσταση μεταξύ τριών σημείων: ροχαλητό-ρέψιμο-πήδημα.Διότι ο Νίκος πηδάει σαν ξαναμμένος σκύλος, δεν κάνει έρωτα.Οι αντιήρωες του Οικονομίδη δεν κομίζουν καμιά πνευματικότητα,αβρότητα, λεπτότητα.Αυτά είναι για τους πούστηδες θα΄λεγε περιφρονητικά ο φίλος του, ή ο θείος του Νίκου, ο μικροεπιχειρηματίας(Βαγγέλης Μουρίκης) με το κατάστημα ποτών και ξηρών καρπών,που πείθει τον ανεψιό, να δουλέψει κοντά του ως φύλακας του σπιτιού του.Και των δύο μαντρόσκυλων.Ο Νίκος δέχεται να τσεπώνει 800ευρώ το μήνα για να κάθεται σαν ζώον δίπλα στο χώρο που βρίσκονται τα σκυλιά του θείου, και να χαζεύει την άσφαλτο απ’ εξω, τρώγοντας σποράκια.Ο Νίκος που διαπράττει εν ψυχρώ ανθρωποκτονία σε βάρος του θείου του, επειδή του την έπεσε η ερωμένη του θείου Γωγώ(Μαρία Καλλιμάνη)κι αυτός σιγά που δεν θα καθόταν.Αλλωστε απο μισολογα και σιωπές της Γωγώς συμπεραίνουμε πως δεν υπήρχε γάμος μεταξυ θείου-Γώγως άρα ούτε και συγγένεια εξ αγχιστείας μεταξύ Γωγώς-Νίκου।
Ο Νίκος γίνεται βασιλιάς στη θέση του βασιλιά.Παίρνει τη γυναικα ,αλλά παίρνει μαζί της και όλο το πακέτο της μικροαστικής τακτοποίησης.Το φινάλε της ταινίας είναι χαρακτηριστικό-ο Νίκος εντελώς αλλαγμένος ,”σουλουπωμένος” εμφανισιακά ,τριπλοκλειδώνει την εξώπορτα του σπιτιού του φεύγοντας, ενώ απ΄εξω ακούγεται ένα ανυπόμονο κορνάρισμα απ΄τη Γωγώ και κλάμα μωρού.Ο Νίκος, ο δολοφόνος που δεν έδωσε ποτέ λόγο για την πράξη του, αυτος που δεν δίστασε να πατήσει, κυριολεκτικά,στο πρόσωπο σαν σκουλήκι, την μαχαιρωμένη γυναίκα άλλου, που ψυχορραγούσε στο έδαφος,είναι πλέον οικογενειάρχης.”Ο καρχαρίας της διπλανής πόρτας” όπως είπε χαρακτηριστικά σε συνέντευξή του ο σκηνοθέτης,κινείται ανάμεσα στο πλήθος αθορυβα ,καθ’ όλα ευυπόληπτος।
Το παράθυρο του τελευταίου πλάνου, με την προστατευτική σιδεριά απ΄έξω μπορει να υποδηλώνει και την εκούσια φυλακή στην οποια βρίσκεται ο Νίκος, ο μαχαιροβγάλτης।
Πολλοί ,διάβασα, ενοχλούνται απ΄την άγαρμπη άσχημη γλώσσα των ταινιών του Οικονομίδη.Ετσι είναι, όταν βλέπεις την ασσχημόφατσά σου στον καθρέφτη(της Τέχνης) δεν γουστάρεις αυτό που αντικρύζεις।
Ειναι όμως ο μόνος τροπος για ν’αλλάξεις το μούτρο σου.Και όχι τον καθρέφτη.Φράνσις