Φως μετά το Σκοτάδι (Post Tenebras Lux)

Η οικογένεια του Χουάν (Adolfo Jiménez Castro) και της Νατάλια (Nathalia Acevedo) μετακομίζει σε μια επαρχία του Μεξικού. Ο μοναχικός El Siete, (Willebaldo Torres) εργάτης στην ίδια επαρχία, αναπτύσσει μια φιλία με τον Χουάν που τους χωρίζει η κοινωνική τάξη αλλά τους ενώνουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Και κάπως έτσι τελειώνει η όποια αφήγηση μπορεί να συνοδεύει την νέα ταινία του Carlos Reygada (Silent Light,Japón), ο οποίος με το Φως μετά το Σκοτάδι απέσπασε το βραβείο σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Καννών, το 2012.

Το Φως μετά το Σκοτάδι δεν είναι μια συνηθισμένη ταινία δράματος, οι ήρωες της δεν έχουν τον ρόλο του διεκπεραιωτή μιας ιστορίας με αρχή, μέση, τέλος. Η ταινία του Reygada αφηγείται, με ιδιαίτερο ρυθμό, τις ιστορίες δύο αντρών: του ευκατάστατου Χουάν που πασχίζει να επαναφέρει την σεξουαλική ζωή στον γάμο του και εμφανίζει ξεσπάσματα παράλογης βίας με θύμα το αγαπημένο του – όπως ισχυρίζεται- σκυλί και του εργάτη El Siete , ο οποίος καθότι υπεύθυνος οικογενειακής βίας στο παρελθόν έχει χάσει το δικαίωμα να είναι κοντά στην γυναίκα του και στα παιδιά του. Το Σκοτάδι βρίσκεται μέσα σ’ όλες τις οικογένειες και παραμονεύει όλα της τα μέλη. Στην ταινία, παίρνει κυριολεκτικές μορφές (όπως ένας κατακόκκινος φωσφορίζων σατανάς), αλλά και μορφές σκοτεινών επιθυμιών και σκέψεων (όργια σε κοινόβια λουτρά, κακοποίηση ζώων, μη ρεαλιστικές αυτοκτονίες).

Η παράθεση εικαστικών πλάνων, προσωπικά δεν με κέρδισε, κυρίως γιατί πάσχιζα να προσπαθώ να καταλάβω τι ακριβώς γίνεται και αυτό είναι λάθος αντιμετώπιση για μια ταινία του Reygada. Πρέπει απλά να αφεθείς σ’ αυτό που σου προσφέρει και να μην προσπαθείς συνεχώς να βρεις τα κρυμμένα μηνύματα πίσω από τις αλληγορίες. Ειδικά σε στιγμές όπου σπάζοντας την συνοχή της ταινίας – όχι μόνο την αφηγηματική, αλλά και την θεματική (όσον αφορά τον χώρο και τους ήρωες) ,«πετάγονται» σκηνές από μια σχολική ομάδα νεαρών Βρετανών που παίζει ράγκμπι, ένα σημείο αναφοράς και αυτοβιογραφικής τοποθέτησης του σκηνοθέτη, καθώς και αυτός έχει υπάρξει μαθητής βρετανικού σχολείου. Ο Reygada θέλει να δούμε με διαφορετικό τρόπο την ταινία του, και μας οδηγεί σ’ αυτό και με τεχνικά μέσα, με την χρήση φακών, οπού θολώνουν τα πλαϊνά, αναγκάζοντας μας να εστιάσουμε στο κέντρο της οθόνης και ότι ξεφεύγει απ’ αυτό να το βλέπουμε διπλό και παραμορφωμένο.

Προσωπικά, η κινηματογράφηση αυτού του τύπου δεν μ’ ενόχλησε, έδινε μια ονειρική διάσταση στα κάδρα που μου γλύκαινε την αδυναμία κατανόησης. Παρ’ όλο όμως το χάσιμο της συνολικής συνοχής, υπάρχουν στιγμές που δικαιώνεις την βράβευση στις Κάννες. Κυρίως η ατμοσφαιρική εναρκτήρια σκηνή , όπου το κοριτσάκι της οικογένειας (και κόρη του σκηνοθέτη) περιπλανιέται σε ένα βουκολικό τοπίο με ζώα, όπως αγελάδες και σκυλιά, στην αρχή ευτυχισμένο και ανέμελο αλλά σταδιακά τρομαγμένο και πανικόβλητο. Στο σύνολο της ταινίας οι σκηνές των παιδιών ξεχωρίζουν καθώς διατηρούν μια νοσταλγία και αρμονικότητα.

Ίσως ο τίτλος να καθοδηγεί και το νόημα της ταινίας, το πως ο κάθε ένας από μας ψάχνει το δικό του φως μετά το σκοτάδι. Όσον αφορά, όμως, την αναζήτηση του φωτός στην ταινία, κάποιοι είμαστε καλοπροαίρετοι και θα το βρούμε, κάποιοι άλλοι όμως νιώθω ότι θα παραιτηθούν από την προσπάθεια πριν καν τελειώσει η προβολή.