Αίμα από το αίμα μου (Sangue del mio sangue / Blood of my Blood)

Κράμα κοινωνικού δράματος, γκροτέσκας κωμωδίας, με στοιχεία τρόμου, -ο Μάρκο Μπελόκιο κάνει μία κάπως μπερδεμένη ταινία, η οποία όμως κρατά το ενδιαφέρον του θεατή.

Η ταινία διαδραματίζεται σε δύο χρόνους. Από τη μία έχουμε την ιστορία μιας κοπέλας που τον 17ο αιώνα θεωρείται μάγισσα και ενός άνδρα που είναι ερωτευμένος μαζί της αλλά καλείται να το αποδείξει, προκειμένου να σώσει την τιμή της οικογένειάς του. Ο θεατής μεταφέρεται, μετά τα μέσα της ταινίας, στη σύγχρονη εποχή, όπου ένας κόμης -που τυχαίνει να είναι και βρικόλακας- μένει στο κτίριο όπου ήταν παλιά το μοναστήρι. Καλείται να βγει από τα σκοτάδια του και να αντιμετωπίσει τον κόσμο που αλλάζει.

Πόση σχέση έχουν αυτά τα δύο κομμάτια; Μικρή, αλλά και μεγάλη. Ενώ το πρώτο καταδικάζει το θρησκευτικό φανατισμό και στρέφει τα πυρά του στην Καθολική Εκκλησία, το δεύτερο θρηνεί για την οριστική απώλεια του ρομαντισμού. Το Μπόμπιο μοιάζει να είναι ένα μέρος αποκλεισμένο από τον κόσμο, όπου ο χρόνος έχει τους δικούς του ρυθμούς.

Αν τελικά κάτι ενώνει αυτές τις δύο ιστορίες είναι η αποθέωση της νιότης. Στο εξαιρετικό τέλος, στη μία ιστορία βλέπουμε τη νιότη να αποκαθίσταται με τρόπο λαμπρό, ενώ στη δεύτερη η νιότη είναι εκείνη που αιχμαλωτίζει το βλέμμα του παλιού.

Αυτή η ταινία του 2015, άργησε τελικά τόσο να βγει στις ελληνικές αίθουσες, που σχεδόν δεν δικαιολογείται πλέον η έξοδος της, με την επόμενη ταινία του Μπελόκιο (Sweet Dreams) του 2016, να ακολουθεί ακριβώς μια εβδομάδα μετά. Για άλλη μια φορά βρίσκουμε κάποιες από τις εμμονές του Μπελόκιο, τη θέση γυναίκας, την εξύμνηση αλλά και την καταπίεση του αντρικού κατεστημένου, ως την τελική εκδίκηση-τιμωρία. Το καλύτερο στοιχείο του είναι μακράν ο υπερήλικος βρικόλακας που αναπολεί το παρελθόν και τα περασμένα μεγαλεία του, σε ένα κόσμο που πλέον δεν τον πιστεύει, δεν τον υπολογίζει, αλλά που και ο ίδιος αδυνατεί να ακολουθήσει τους ρυθμούς του. Είναι και το σημείο με το περισσότερο χιούμορ αλλά και αλληγορίες.

Μέσα σε όλα, ο Μπελόκιο κατάφερε να χωρέσει και μερικές απρόσμενες μουσικές επιλογές, όπως την χορωδιακή εκτέλεση του Nothing Else Matters. Επιλέγει συχνά υπερβολικά φωτεινή φωτογραφία, φωτίζοντας έντονα κυρίως τα πρόσωπα των πρωταγωνιστών του και λιτά σκηνικά, ενώ δίνει πάλι -όπως σε αρκετές ταινίες του- πρωταγωνιστικό ρόλο στον γιο του, Πιερ Τζόρτζιο Μπελόκιο, ο οποίος δεν είναι τόσο καλός εδώ. Εκεί που το πρώτο μέρος του ερωτικού δράματος αποτυγχάνει να σταθεί μόνο του, έρχεται το δεύτερο πιο σύγχρονο να προσθέσει ένα υπόγειο χιούμορ και την τελική κάθαρση. Δυστυχώς δεν κατάφερε να δέσει αυτά τα δυο με τέτοιο τρόπο ώστε να δείχνει η ταινία του ένα σφιχτοδεμένο ενιαίο σύνολο. Επίσης, δεν πρωτοτυπεί, στα θέματα που θίγει το σενάριο, παρά περισσότερο επανέρχεται σε προηγούμενες ταινίες του και φιλοσοφεί, επομένως και ενδείκνυται περισσότερο για τους φίλους του σκηνοθέτη, παρά για το ευρύ κοινό.

[toggle title=”Σημειώσεις του σκηνοθέτη”]

Επιστροφή στο σήμερα

Το «Αίμα από το αίμα μου» γεννήθηκε από την τυχαία ανακάλυψη των αρχαίων φυλακών του Bobbio. Αυτή η ανακάλυψη ενέπνευσε μέσα μου την ιστορία της Benedetta, μιας καλόγριας θαμμένης ζωντανής στο μοναστήρι – φυλακή της Santa Chiara. Μου φαινόταν ότι αυτή η ιστορία αποκαλύφθηκε από ένα παρελθόν τόσο απομακρυσμένο που άξιζε την επιστροφή στη σημερινή Ιταλία, μιας επαρχίας που η νεωτερικότητα και η παγκοσμιοποίηση την έχουν σβήσει. Η ταινία αναδεικνύει μια σειρά θεμάτων που μοιράστηκε με άλλες ταινίες μου, όπως η «The Mal Sisters» – ένα έργο ιδιαίτερα αγαπητό σε μένα – που επίσης γυρίστηκε στο Bobbio. Οι ταινίες καταλήγουν παρόμοια: την αγάπη για το παρελθόν και την ανάγκη να κάνει μια ρήξη με αυτό.

Όταν το παρελθόν και το παρόν συναντιούνται

Στις πολλές ταινίες που έχω γράψει και σκηνοθετήσει, υπάρχουν κάποιες συνδέσεις για τα θέματα που πάντα φαίνεται να με πάνε πίσω στην πρώτη ταινία μου, «Γροθιές στην τσέπη», μερικές φορές με σκληρό και άλλες με πιο απλό τρόπο. Φαντάζομαι γιατί, αυτή είναι η ζωή μου. Αυτό είναι που είμαι. Όλοι μας ζούμε τη ζωή μας με βάση την προσωπική μας ιστορία, τη δική μας εμπειρία ζωής. Αυτά τα pop-up βγαίνουν στις εικόνες που βλέπουμε. Το «Αίμα από το αίμα μου» είναι ένα είδος αναμέτρησης για μένα. Ένα από τα θέματά της είναι το πένθος ενός αδελφού για τον αδελφό του. Είχα ήδη σκηνοθετήσει σε άλλη μου ταινία την τραγωδία του δίδυμου αδελφού, μέσα από μια αυτοκτονί. Εδώ, εμμέσως, είναι η ίδια τραγωδία – ο αδελφός του Φεντερίκο θα χάσει τη ζωή του για την αγάπη. Αυτό εμπνέει την εκδίκηση στον επιζώντα αδελφό, αλλά θα παρασυρθεί κι αυτός από την ίδια γυναίκα. Το «Αίμα από το αίμα μου» είναι μια ιδιόμορφη ταινία, αλλά έχει μια ορισμένη ελευθερία, όπου παρελθόν συναντά το παρόν. Δεν ανήκει σε αυτό το είδος της αμερικανικής ταινίας, όπου τα πάντα είναι ξεκάθαρα.

Bobbio

Έχω μια προσωπική σύνδεση με το Bobbio γιατί εκεί περνούσα τις διακοπές μου, όταν τελείωνε το σχολείο. Αυτή ήταν η έκταση του ορίζοντά μου, γιατί ήμουν 11 ετών όταν είδα τη θάλασσα, για πρώτη φορά. Στο Bobbio περνάει το ποτάμι που οδηγεί στη θάλασσα και ήταν από τις πρώτες εμπειρίες που είχα με τους φίλους και τα κορίτσια. Η Piacenza ήταν το καταφύγιο για μένα όταν τελείωνε το σχολείο, όπου εκεί υπήρχε μια μεγάλη οικογένεια για μένα με πολλά προβλήματα και την ενορία της κοινότητας, που με αγκάλιαζε. Δεν θυμάμαι τίποτα άλλο, τίποτα από την πόλη, κι έτσι κρατώ το Bobbio πιο αγαπητό στη μνήμη μου. Πέρασα πολλά καλοκαίρια στο Bobbio, απογεύματα κάτω στις όχθες τους ποταμιού Trebbia. Έχω μάθει να κολυμπώ σε αυτά τα νερά. Θυμάμαι τις μέρες και τις νύχτες εκεί όπου ερωτεύτηκα για πρώτη φορά αλλά και που, από το φόβο της απόρριψης, δεν είχα δηλώσει ποτέ την αγάπη μου.

Μια οικογενειακή ταινία

Το «Αίμα από το αίμα μου» συγκέντρωσε πολλά «παιδιά» της κινηματογραφικής μου «οικογένειας». Υπάρχει ο Roberto Herlitzka, ο οποίος ήταν αξέχαστος στο «Good morning night» και «Dormant beauty». Και η Lidiya Liberman, την οποία ανακάλυψα για το ρόλο της Ελένης στη θεατρική παραγωγή μου «Θείος Βάνιας». Έχω σκηνοθετήσει την Alba Rohrwacher στο «The Mal Sisters» και «Dormant beauty». Επίσης, τη Federica Fracassi στο«Dormant beauty». Υπάρχει ο Toni Bertorelli που ήταν καταπληκτικός στις ταινίες μου «Ο πρίγκιπας του Αμβούργου» και «Το χαμόγελο της μητέρας μου». Επίσης, είναι η τέταρτη ταινία μου με τον Bruno Cariello. Με τους Filippo Τimi και Fausto Russo Alesi έχω δουλέψει στο «Vincere». Και δεν μπορώ να ξεχάσω την οικογένειά μου, το αίμα μου. Η κόρη μου Έλενα Μπελόκιο έπαιξε στο «The Mal Sisters» και ο γιος μου Pier Giorgio Bellocchio, ο οποίος έκανε το ντεμπούτο του στον κινηματογράφο ως μωρό.

Καθολικισμός

Μεγάλωσα σε ένα καθολικό κόσμο. Αυτό ήταν μέρος της εκπαίδευσής μου, αυτό που ήταν γύρω μου, καθώς μεγάλωνα. Έτσι, από την άποψη των εικόνων ή των ιδεών, ακόμα κι αν δεν είμαι πιστός, οι εικόνες μου είναι βουτηγμένες στον Καθολικισμό. Θα μείνουν πάντα μαζί μου, λόγω του ό,τι έχω βαθιά ριζωμένη καθολική εκπαίδευση. Ακόμα κι αν τώρα δεν είμαι καθολικός, εξακολουθούν να υπάρχουν ίχνη του που εμφανίζονται. Για πολλούς Καθολικούς, υπάρχει ένα στοιχείο κομφορμιστικό, μια τυφλή σύνδεση με το όργανο που συχνά χρησιμοποιείται ως εργαλείο για να ζουν. Αλλά υπάρχουν ορισμένοι καθολικοί που έχουν πραγματικά αληθινή πίστη. Είμαι σε αντίθεση με την πρώτη κατηγορία των Καθολικών, εκείνοι που τους βλέπω ως υποκριτές: οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν την εκκλησία και προσποιούνται ότι πιστεύουν για να κερδίσουν την εξουσία. Αλλά είμαι με εκείνους που αφιερώνουν τη ζωή τους για την αλληλεγγύη, για να βοηθήσουν τους φτωχού. Η φιλοσοφία αυτή δεν είναι κάτι που συμμερίζομαι, αλλά τη σέβομαι.

[/toggle]

[toggle title=”Το χωριό Bobbio”]

Το Bobbio είναι μια μικρή πόλη στην επαρχία της Piacenza στην Εμίλια-Ρομάνια, στη βόρεια Ιταλία. Βρίσκεται στην κοιλάδα του ποταμού Trebbia νοτιοδυτικά της πόλης της Piacenza. O Έρνεστ Χέμινγουεϊ περιγράφει το Val Trebbia ως «το πιο όμορφο χωριό στον κόσμο». Η πόλη είναι φωλιασμένο στους πρόποδες του Monte Penice, 1.460 μέτρα (4.790 πόδια) πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, στην αριστερή όχθη του Trebbia.

Η ιστορία του Bobbio ταυτίζεται με το μοναστηρί που ιδρύθηκε το 614 από τον Άγιο Columbanus, έναν ιρλανδό ιεραπόστολο. Έγινε ένα από τα κύρια κέντρα της θρησκευτικής κουλτούρας στη μεσαιωνική Ιταλία. Το μοναστήρι του Bobbio και η βιβλιοθήκη του – τα πλουσιότερα στους πρώτους αιώνες του Μεσαίωνα – αναφέρονται στο μυθιστόρημα του Ουμπέρτο Έκο «Το όνομα του ρόδου». Οι ιστορικοί πιθανολογούν ότι το Bobbio ήταν η πόλη στην οποία ο Leonardo da Vinci ολοκλήρωσε τη «Μόνα Λίζα».

Το Bobbio θαυμαάζεται για την ιστορία της τέχνης και του πολιτισμού, το εντυπωσιακό φυσικό περιβάλλον της, καθώς και για τα αρχαία μνημεία της. Το ιστορικό κέντρο έχει διατηρήσει τα χαρακτηριστικά του μεσαιωνικού χωριού. Το Ponte Vecchio, επίσης γνωστό ως Ponte Gobbo και Γέφυρα του Διαβόλου, είναι ένα αρχαίο πέτρινο γεφύρι της ρωμαϊκής προέλευσης, που διασχίζει το Trebbia σε έντεκα ακανόνιστα τόξα.

Με το «Αίμα από το αίμα μου», ο σκηνοθέτης-σεναριογράφος Marco Bellocchio επιστρέφει στο Bobbio, όπου γύρισε την πρώτη του ταινία «Γροθιές στην τσέπη». Κάθε καλοκαίρι, ο Bellocchio, του οποίου η οικογένεια κατάγεται από το Bobbio, οργανώνει ένα εργαστήριο για τους νέους σκηνοθέτες – το Farecinema. Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Bobbio υπάρχει από το 2005 και ο Bellocchio ίδρυσε το βραβείο «Χρυσή Παναγία» για την καλύτερη ταινία, η οποία προβάλλεται στο μεσαιωνικό μοναστήρι του St. Columbanus.

Ένα καλοκαίρι, ενώ έκανε ρεπεράζ, ανακάλυψε τις παλιές φυλακές του μοναστηριού στο Bobbio, κλειστές και εγκαταλελειμμένες εδώ και πολλές δεκαετίες. Σε αυτό το μοναστήρι – φυλακή στην πόλη Val Trebbia, γυρίστηκε αυτή η νέα ταινία του Ιταλού σκηνοθέτη.

[/toggle]

[toggle title=”Βιογραφικό σκηνοθέτη (AMA Films)”]

Ο Μάρκο Μπελόκιο είναι ένας ανήσυχος σκηνοθέτης. Ανήσυχος, σαν το περισκόπιο του υποβρυχίου, που αναδύεται από τα βάθη και ερευνά τη θάλασσα γύρω του για στόχους. O γεννημένος στην Πιατσέντζα της Ιταλίας 75χρονος σκηνοθέτης εγκατέλειψε τις σπουδές φιλοσοφίας στο καθολικό Πανεπιστήμιο του Μιλάνου για να σπουδάσει σινεμά στο Λονδίνο.

Το 1965, ο Μπελόκιο γύρισε την πρώτη του ταινία. Οι «Γροθιές στην τσέπη» θεωρήθηκε μια από τις καλύτερες ιταλικές ταινίες – όμως η επόμενή του, «Η Κίνα είναι κοντά», ήταν κωμωδία, μια γροθιά στο σαγόνι της σοβαροφάνειας… Στο φιλμ του «Εν ονόματι του Πατρός» ο Ιταλός δημιουργός άσκησε κριτική στην Εκκλησία, στον «Βιασμό στην πρώτη σελίδα» περιέλαβε τον Τύπο, ενώ στη «Βία και μοιχεία» τα βέλη του Μπελόκιο είχαν σαν στόχο τον Στρατό…

Η σοδειά του φακού του, πλούσια: Στο «Καλημέρα, Νύχτα» εστιάζει στην απαγωγή και τη δολοφονία, από τις Ερυθρές Ταξιαρχίες, του Άλντο Μόρο, τέως πρωθυπουργού της Ιταλίας και αρχηγού των Χριστιανοδημοκρατών, ενώ το 2009 καταπιάνεται με την «Κρυφή ερωμένη» του Μπενίτο Μουσολίνι (αληθινή ιστορία). Μερικά χρόνια αργότερα η ταινία του «Ωραία Κοιμωμένη» με τους Ιζαμπέλ Ιπέρ και Τόνι Σερβίλο, έκανε αίσθηση, καθώς αναμόχλευσε τη συζήτηση περί ευθανασίας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του ρόλου της Εκκλησίας.

Ο καθολικισμός, η υποκρισία, η δίψα για εξουσία αλλά και η αληθινή πίστη, μαζί με την παγκοσμιοποίηση και τις αλλαγές στη σημερινή ιταλική (και όχι μόνο) κοινωνία, είναι μερικά από τα θέματα της ταινίας του «Αίμα από το αίμα μου». H τελευταία του ταινία «Sweet Dreams», αποτελεί μια ωδή στην μητρική αγάπη.

Έχει κερδίσει πολλά βραβεία στα μεγάλα κινηματογραφικά φεστιβάλ: στο Φεστιβάλ Βερολίνου την Αργυρή Αρκούδα για την «La condanna» και τα βραβεία FIPRESCI για το «La macchina cinema» και το «Matti de slegare». Στο Φεστιβάλ Καννών το Βραβείο της Οικουμενικής Επιτροπής για το «L’ora di religione» και περισσότερα από 10 βραβεία στο Φεστιβάλ Βενετίας.

[/toggle]