Συνέντευξη με τη Σου Κάρπεντερ, δημιουργό του βραβευμένου «Είμαι η Μπελμάγια»
Προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Πελοποννήσου, όπου απέσπασε δύο βραβεία: το Βραβείο Κοινού για το Καλύτερο Διεθνές Ντοκιμαντέρ και το Βραβείο Ισότητας (εξ ημισείας με το Είμαι ο Σάμιουελ του Πιτ Μουρίμι).΄Ο λόγος για το ντοκιμαντέρ «Είμαι η Μπελμάγια» (I am Belmaya). Οι Cinepivates είδαν την ταινία και μίλησαν με την δημιουργό της, Σου Κάρπεντερ.
Το ντοκιμαντέρ παρακολουθεί την Μπελμάγια, μία νεαρή γυναίκα από το Νεπάλ, η οποία καταπιέζεται από παντού και επιθυμεί απελπισμένα την ανεξαρτησία της. Αλλά στο Νεπάλ, οι άνδρες ακόμα κυριαρχούν και οι γυναίκες υπακούν. Όταν η Μπελμάγια ήταν 14 ετών ήθελε με πάθος να αλλάξει τον κόσμο των προκαταλήψεων μέσω της τέχνης της φωτογραφίας αλλά αυτή η διέξοδος έκλεισε όταν της πήραν την κάμερα της. Τώρα δράττει την ευκαιρία να εξασκηθεί πάνω στο γύρισμα ντοκιμαντέρ. Είναι όμως ο σύζυγός της και η συντηρητική της κοινότητα στην οποία ζει, έτοιμη για αυτό;
-Πώς συναντήσατε την Μπελμάγια και τι σας έκανε να θελήσετε να αφηγηθείτε την ιστορία της;
Σαν μέλος μιας βρετανικής ανθρωπιστικής οργάνωσης για τα δικαιώματα των γυναικών στο Νεπάλ και σαν μητέρα μιας κόρης που υιοθέτησα από το Νεπάλ, ήθελα να περάσω κάποιο χρόνο εκεί. Το 2006-7 πραγματοποίησα ένα φωτογραφικό πρότζεκτ σε ένα οίκημα για κορίτσια στην πόλη Ποκάρα του Νεπάλ. Εκεί γνώρισα την Μπελμάγια. Η κοινωνία διδάσκει στα κορίτσια να είναι ήσυχα και υποτακτικά, αλλά η Μπελμάγια στα 14 της ήταν ασυνήθιστα δυναμική, γεννημένη φεμινίστρια και μιλούσε για τα δικαιώματα των γυναικών. Αισθάνθηκα ότι θα είναι το κατάλληλο θέμα για μία έρευνα για τις γυναίκες στο Νεπάλ, καθώς ήταν χαρισματική και ειλικρινής. Η φωνή της ήταν δυνατή και ήθελα να τη συστήσω στον κόσμο. Αλλά αυτό έγινε εφικτό μόλις 7 χρόνια μετά…
-Ποια μορφή πήρε η συνεργασία σας με την Μπελμάγια;
Η βασική μου ανησυχία ήταν να μην κάνω την Μπελμάγια παθητικό θέμα της ταινίας μου. Το 2014 είχε την ευκαιρία να εκπαιδευτεί στο ντοκιμαντέρ και αυτό μας έδωσε τη δυνατότητα να δημιουργήσουμε ένα διαφορετικό είδος ταινίας που τιμούσε και την ίδια ως δημιουργό. Καθώς μάθαινε περισσότερα και αποκτούσε εμπιστοσύνη στις δυνάμεις της, οι παραδοσιακοί ρόλοι σκηνοθέτη – θέματος άλλαξαν και έλαβε έναν σπουδαίο ρόλο ως συν-σκηνοθέτιδα. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας, οι εικόνες της διαπλέκονται με τις εικόνες παρατήρησης. Συχνά σκηνοθετεί τις δικές της σκηνές και είναι σαν να βλέπουμε μέσα από τον φακό της και αυτό κάνει το κοινό να αισθάνεται πολύ κοντά της και πολύ κοντά στον κόσμο της. Έγραψε και αυτή το σενάριο της αφήγησής της και είχε ενεργή συμμετοχή σε όλη τη διάρκεια της διαδικασίας.
-Ποια θέματα ήταν σημαντικό για εσάς να αναδείξετε μέσα από το ντοκιμαντέρ σας;
Ολόκληρη η ζωή της Μπελμάγια είχε σχέση με ζητήματα που αφορούν εκατομμύρια κορίτσια σε ολόκληρο τον κόσμο – είναι Ντάλιτ (μέλος της κατώτερης κάστας) και είναι θύμα διακρίσεων που αφορούν την κάστα και το φύλο της. Έμεινε ορφανή και τώρα είναι μια μητέρα που μεγαλώνει μόνη το παιδί της και αυτό έχει χειροτερέψει ακόμα περισσότερο την κατάστασή της (σε μία πατριαρχική κοινωνία που παίρνεις δεύτερη θέση στη ζωή ενός άνδρα -είτε είναι πατέρας, είτε σύζυγος, είτε γιος). Άλλα θέματα που με απασχόλησαν ήταν ο γάμος σε μικρή ηλικία και η γέννηση ενός παιδιού σε μικρή ηλικία, καθώς και η οικογενειακή βία και η έλλειψη εκπαίδευσης. Η εκπαίδευση των κοριτσιών αλλάζει τους κανόνες και το θέμα αυτό απασχολεί την βραβευμένη μικρού μήκους ταινία της Μπελμάγια Educate Our Daughters, που βλέπουμε να γυρίζει στο I Am Belmaya. Αυτό είναι το μοναδικό πράγμα που μπορεί να βελτιώσει την προσωπική, οικογενειακή και κοινωνική κατάσταση μιας γυναίκας. Ελπίζω ότι οι θεατές θα δουν τι συμβαίνει στην κοινωνία του Νεπάλ και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες και θα παρακινηθούν να μιλήσουν για την ευαισθητοποίηση και να έχουν πιο ενεργή συμμετάσχουν.
-Αυτό που είναι πολύ ενδιαφέρον στην ταινία είναι ότι το ντοκιμαντέρ δεν αφηγείται μόνο την προσωπική ιστορία μιας νεαρής γυναίκας, αλλά είναι και μια ταινία για την τέχνη του ντοκιμαντέρ. Ήταν αυτό κάτι που είχατε στο μυαλό σας κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων;
Ήξερα εξ αρχής ότι θα έχει αυτή την αυτοαναφορική πλευρά, αλλά θεωρούσα ότι πρόκειται κυρίως για οπτικό μέσο, με την κινηματογραφική διαδικασία να αποτελεί ένα είδος μοτίβου στη διάρκεια της ταινίας. Μόνο στο αρχικό στάδιο του μοντάζ κατάφερα να βρω την ισορροπία ανάμεσα στην προσωπική αφήγηση της Μπελμάγια και την οικογενειακή της κατάσταση και στην εκπαίδευσή της και τα γυρίσματα των ταινιών της. Όλες οι σκηνές που διδάσκεται η ίδια -αλλά και το κοινό- την κινηματογραφική διαδικασία εξυπηρετούν την αφήγηση: βλέπουμε να αποκτά μεγαλύτερη επίγνωση για τη ζωή και την ανθρώπινη φύση καθώς παρακολουθεί ντοκιμαντέρ και κοιτάζει τον κόσμο μέσα από τον φακό της. Αυτά τα αποσπάσματα ντοκιμαντέρ ρίχνουν περισσότερο φως στη θέση της γυναίκας στην κοινωνία και η αντίδραση της Μπελμάγια σε αυτά δείχνουν ότι είναι έξυπνη και φιλοσοφημένη, αν και δεν διαθέτει μόρφωση. Η σκηνή όπου αναπτύσσει την ιστορία της για την εκπαίδευση των γυναικών είναι διαφωτιστική, τόσο για τον τρόπο σκέψης της, αλλά και σαν μάθημα για το ποιες ερωτήσεις να κάνεις στον εαυτό σου ως δημιουργός όταν δουλεύεις πάνω στην ιστορία σου.
-Επισκεφθήκατε την Ελλάδα και το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Πελοποννήσου. Τι σας άρεσε περισσότερο από την επίσκεψή σας;
Η επίσκεψή μου ήταν απόλαυση! Δεν είχα βρεθεί στην ηπειρωτική Ελλάδα και μου άρεσε πολύ η Καλαμάτα και τα περίχωρά της. Εκτίμησα την ζεστή φιλοξενία και το γεγονός ΄ότι οι διοργανωτές του Φεστιβάλ μάς συμπεριέλαβαν σε όλα. Μου άρεσε, επίσης, το συναρπαστικό και ποικίλο πρόγραμμα ταινιών, τα δείπνα με νόστιμα τοπικά πιάτα, η ζωντανή μουσική και οι εκδρομές μας στην Καρδαμύλη και τη Μεσσήνη. Μου άρεσε, επίσης, να είμαι δίπλα στη θάλασσα και να κάνω δροσιστικές βουτιές σε τόσο όμορφα καθαρά νερά!
Οι αναγνώστες σας μπορούν να μάθουν περισσότερα στο www.belmaya.com, και ακολουθώντας μας στα social media στο @iambelmaya. Θα θέλαμε να επικοινωνήσουν μαζί μας άνθρωποι που είδαν την ταινία.
