The Grandmaster
Όσο και να το πεις, μια αδυναμία στον Γουόνγκ Καρ Βάι την έχω… Για του λόγου το αληθές δείτε εδώ και εδώ. Στο Grandmaster ο σκηνοθέτης αποδεικνύει ότι είναι ο ίδιος grandmaster της τέχνης του, του χειρισμού της κινηματογραφικής κάμερας.
Αυτή τη φορά, ο Καρ Βάι απομακρύνεται από την ασφάλεια των προσωπικών ιστοριών που κυριαρχούσαν στις ταινίες του και επιλέγει (στα βήματα του Τίγρης και Δράκος) ένα πιο μεγαλεπήβολο σχέδιο.
Συγκεκριμένα, στο The Grandmaster αφηγείται την ιστορία του Ιπ Μαν, θρυλικής προσωπικότητας των πολεμικών τεχνών στην Κίνα, ο οποίος έγινε γνωστός ως δάσκαλος του Μπρους Λι στη δεκαετία του 1950. Ο Ιπ Μαν, όμως, είναι κάτι περισσότερο από δάσκαλος κουνγκ φου.
Είναι μια προσωπικότητα στενά συνδεδεμένη με την Κίνα των δεκαετιών 1930-1960. Ο σινο-ιαπωνικός πόλεμος, η φτώχεια, η σχέση φιλοσοφίας και πολεμικών τεχνών, η ιστορία και οι καταβολές των επιμέρους πολεμικών τεχνών, όλα αυτά είναι θέματα με τα οποία προσπαθεί να καταπιαστεί ο Γουόνγκ Καρ Βάι στην ταινία του.
Σίγουρα προσπαθεί να μεταφέρει πολλά πιάτα κάτω από τη μασχάλη του. Και σίγουρα κάποια από αυτά σπάνε. Αλλά σπάνε θεαματικά, κάνοντας όσο περισσότερο θόρυβο μπορούνε.
Κι αυτό γιατί εάν υπάρχει κάτι στο οποίο η ταινία του Καρ Βάι τα πηγαίνει πολύ καλά, αυτό είναι το θέαμα. Ο θεατής αισθάνεται κάθε σταγόνα βροχής, κάθε χιονονιφάδα, κάθε σούρσιμο του παπουτσιού στο χαλί. Τα χρώματα και οι εικόνες μοιάζουν υπέροχες. Μπορεί οι σκηνές μάχες να μην διακρίνονται για το νεύρο τους (είναι by the book, αλλά χωρίς πραγματική ένταση, κατά τη γνώμη μου), αλλά αισθητικά είναι πανέμορφες.
Ο Καρ Βάι, όμως, δεν καταφέρνει να μιλήσει για όλα αυτά που θέλει. Η ταινία του είναι φιλόδοξη, αλλά δεν καταφέρνει να μεταδώσει τη σημασία των πολεμικών τεχνών στην ιστορία της Κίνας, δεν καταφέρνει καν να μεταφέρει την πλήρη αίσθηση αυτής της ιστορίας.
Δεν ξέρουμε πώς θα ήταν η τετράωρη εκδοχή της ταινίας -και ίσως κάποτε να τη δούμε και να μιλήσουμε για μια διαφορετική ταινία-, ωστόσο η εκδοχή που τελικά κυκλοφορεί στις αίθουσες, διαθέτει υπαρξιακή μελαγχολία, αλλά όχι και πολύ νόημα.
Ίσως για έναν Κινέζο η κατανόηση να είναι ευκολότερη. Για τους υπόλοιπους, όμως, η παρουσίαση του «Ξυραφιού» δεν παίζει και μεγάλο ρόλο στην αφήγηση αφού καταλαβαίνεις ότι πρόκειται για μία ακόμα θρυλική μορφή του κουνγκ φου, αλλά δεν καταλαβαίνεις γιατί έπρεπε να εμφανιστεί στην ταινία για δύο λεπτά. Ήθελε ο Γουόνγκ Καρ Βάι να μιλήσει για την ιστορία των πολεμικών τεχνών; Ή μήπως -και αυτό το θεωρώ πιθανότερο- δεν μπορούσε να αποχωριστεί την υπέροχη σκηνή στο τρένο;
Τελικά, εκεί που καταφέρνει ο σκηνοθέτης και διαπρέπει είναι σε αυτό που ξέρει να κάνει καλύτερα από όλα: στις διαπροσωπικές σχέσεις. Όταν η κάμερά του βάζει στο μικροσκόπιο τη σχέση του Ιπ Μαν με την κόρη του μεγάλου αντιπάλου του, ή εκείνη με τα παιδιά του, τότε ο Καρ Βάι είναι αξεπέραστος. Οι σιωπές, τα αγγίγματα, τα μικρά οπτικά θαύματα του σκηνοθέτη είναι αυτά που δείχνουν τη μαεστρία του ως δημιουργού.
Δυστυχώς και αυτά δεν αρκούν.
Ο Τόνι Λιουνγκ είναι όπως πάντα πολύ καλός, αλλά η Ζανγκ Ζιγί μονίμως με εκνευρίζει και αυτή η ταινία δεν αποτελεί εξαίρεση.
Βρήκα, πάντως, πολύ έξυπνο το εύρημα του Καρ Βάι να μη μιλήσει για τη διδασκαλία του Μπρους Λι, κάνοντας μόνο ένα παιχνίδι με τον θεατή στο τέλος της ταινίας.
Τελικά να το δω;
Υπέροχο οπτικά, αλλά υπερβολικά φιλόδοξο και μπερδεμένο, το Grandmaster δυστυχώς δεν είναι η ταινία που περιμέναμε από τον Γουόνγκ Καρ Βάι. Δεν ξέρει ακριβώς τι θέλει να πει και μένει να παραπαίει ανάμεσα σε νοήματα και ιδέες. Είναι, πάντως, η δουλειά ενός… μάστορα σκηνοθέτη.
