Μακαρθισμός εναντίον Χόλιγουντ: Η αληθινή ιστορία πίσω από το «Trumbo»
Με αφορμή την ταινία «Trumbo», που θα κάνει πρεμιέρα στις 11 Φεβρουαρίου, ο θεατής γνωρίζει τον Ντάλτον Τράμπο, έναν σεναριογράφο, γνωστό όχι μόνο για το κινηματογραφικό του έργο αλλά για το ότι υπήρξε ένας εκ των «Δέκα του Χόλυγουντ» που μπήκαν στη μαύρη λίστα και εκδιώχθηκαν από τα κινηματογραφικά στούντιο.
Ο Τζέιμς Ντάλτον Τράμπο γεννήθηκε στο Κολοράντο το 1905. Αγαπούσε τη δημοσιογραφία, έγραφε σε περιοδικά και παρακολουθούσε μαθήματα στο Πανεπιστήμιο της Καρολίνα. Στα μέσα της δεκαετίας του ’30 προσλήφθηκε από τη Warner Bros για να διαβάζει σενάρια πριν την τελική τους έγκριση, ενώ το 1937 προήχθη σε σεναριογράφο και μάλιστα έγινε ένας από τους πιο ακριβοπληρωμένους του Χόλυγουντ. Το 1940 έλαβε την πρώτη υποψηφιότητα για Όσκαρ, για το διασκευασμένο σενάριο της ταινίας «Κίτι Φόιλ», ενώ είχε εκδώσει και κάποια βιβλία.
Το 1947 κλήθηκε στο Κογκρέσο για να καταθέσει ενώπιον της Επιτροπής Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων, η οποία ερευνούσε πρόσωπα του θεάματος που η Επιτροπή τα κατηγορούσε για κομμουνιστικές απόψεις. Μαζί με εννέα ακόμα σεναριογράφους και σκηνοθέτες, ο Τράμπο παρουσιάστηκε στη δίκη αλλά αρνήθηκε να καταθέσει, υποστηρίζοντας ότι τέτοιες διαδικασίες καταπατούσαν τη συνταγματικά κατοχυρωμένη ελευθερία συνείδησης.
Το 1950 ο Τράμπο πέρασε έντεκα μήνες στη φυλακή για την άρνησή του να συνεργαστεί με την Επιτροπή. Μετά την αποφυλάκισή του αυτοεξορίστηκε στην Πόλη του Μεξικού, όπου έζησε περίπου μια δεκαετία γράφοντας σενάρια για ταινίες και βιβλία. Έστελνε επίσης σενάρια σε εταιρείες παραγωγής του Χόλυγουντ, χρησιμοποιώντας ψευδώνυμο ή παρένθετα πρόσωπα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ταινία «Διακοπές στη Ρώμη», για το σενάριο της οποίας είχε χρησιμοποιήσει ως βιτρίνα έναν άσημο Βρετανό συνάδελφό του, τον Ίαν ΜακΛίλαν Χάντερ. Μάλιστα για την ταινία αυτή τιμήθηκε με Όσκαρ, το οποίο παρέλαβε ο Βρετανός. Με Όσκαρ είχε τιμηθεί και δεύτερη φορά, το 1956 για την ταινία «Γενναίος» αλλά δεν υπήρχε καν σεναριογράφος για να παραλάβει το βραβείο, αφού είχε χρησιμοποιήσει ψευδώνυμο.
Με την υποχώρηση του μακαρθισμού και της Μαύρης Λίστας, επέστρεψε στις ΗΠΑ και ξανάπιασε δουλειά σε υπερπαραγωγές όπως ο «Σπάρτακος» και ο «Πεταλούδας». Πέθανε από καρδιακή προσβολή στο Λος Άντζελες το 1976. Σύμφωνα με την επιθυμία του, το σώμα του δεν τάφηκε αλλά χρησιμοποιήθηκε για ερευνητικούς σκοπούς.
Ο Τράμπο υπήρξε ένας απ’ τους «μάγους» του διασκευασμένου σεναρίου, δηλαδή της μετατροπής ενός βιβλίου σε κινηματογραφικό σενάριο. Από τα πιο γνωστά του έργα είναι: «Johnny got his gun», «Για πάντα», «Ο αετός της στέπας», «Exodus», «Lonely are the brave» κλπ.
Η Μαύρη Λίστα του Χόλυγουντ
Η Μαύρη Λίστα του Χόλυγουντ ήταν ένας κατάλογος που κυκλοφορούσε στις κινηματογραφικές εταιρείες του Χόλυγουντ κατά τα πρώτα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, η οποία περιλάμβανε 324 καλλιτέχνες που θεωρούνταν μέλη ή επιρροές του Κομμουνιστικού Κόμματος. Όσοι συμπεριλαμβάνονταν στον κατάλογο αποκλείονταν από κάθε εργασία στον κινηματογράφο.
Η συγκεκριμένη λίστα εντασσόταν στο γενικότερο κλίμα μακαρθισμού της εποχής και ενθαρρυνόταν από την Επιτροπή Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων, ένα όργανο του Κογκρέσου που είχε αναλάβει να περιορίσει την υποτιθέμενη διείσδυση κομμουνιστικών στοιχείων στον δημόσιο βίο. Έσπασε στις αρχές της δεκαετίας του ’60, αφού είχε οδηγήσει μεγάλο αριθμό καλλιτεχνών σε καταστροφή ή αυτοεξορία στην Ευρώπη και το Μεξικό.
Οι «Δέκα του Χόλυγουντ» αποτέλεσαν την αρχή για την έκδοση της Μαύρης Λίστας του Χόλυγουντ και απαρτιζόταν από τους Αλβα Μπέσι, Χέρμπερτ Μπίμπερμαν, Λέστερ Κόουλ, Εντουαρντ Ντμίτρικ, Ρινγκ Λάρντνερ Τζούνιορ, Τζον Χάουαρντ Λόσον, Αλμπερτ Μαλτζ, Σάμιουελ Ορνιτζ, Εντριαν Σκοτ και Ντάλτον Τράμπο. Να σημειωθεί πως η ομάδα περιελάμβανε αρχικά και ενδέκατο, τον συγγραφέα Μπέρτολντ Μπρεχτ, ο οποίος είχε παρουσιαστεί στην Επιτροπή και την επομένη επέστρεψε για πάντα στην Ευρώπη. Μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του ’50 η λίστα εμπλουτιζόταν διαρκώς με ονόματα σεναριογράφων, σκηνοθετών, ηθοποιών, μουσικών, συγγραφέων, ακόμα και τεχνικών, των οποίων τα πολιτικά φρονήματα θεωρούνταν επικίνδυνα ή αμφισβητούμενα.
Το σπάσιμο της Μαύρης Λίστας έγινε από τον Άλφρεντ Χιτσκοκ όταν προσέλαβε τον καταγεγραμμένο ηθοποιό Νόρμαν Λόιντ ως συμπαραγωγό για τον τρίτο κύκλο της σειράς «Ο Χίτσκοκ παρουσιάζει», ενώ το οριστικό τέλος της Μαύρης Λίστας ήλθε το 1962.
