25ο ΠΕΚ: The Woman who Brushed off her Tears
“H γυναίκα που σκούπιζε τα δάκρυα της“ αποτελεί ένα πολυμορφικό παζλ. Η σκηνοθέτης Teona Strugar Mitevska παρουσίασε ίσως μια από τις πιο ολοκληρωμένες ταινίες που συμμετέχουν στο διαγωνιστικό τμήμα του φετινού πανοράματος ευρωπαϊκού κινηματογράφου. Η ταινία λαμβάνει χώρα σεναριακά μοιρασμένη, η μισή στη Γαλλία η υπόλοιπη στην ΠΓΔΜ, τα περισσότερα γυρίσματα όμως έγιναν στην Γερμανία. Στον ρόλο της Γαλλίδας πρωταγωνιστεί η Ισπανίδα Victoria Abril, ευρέως γνωστή από τα Átame (tie me up, tie me down) Kika και Ψηλά Τακούνια (Tacones Lejanos) του Pedro Almodóvar. H δεύτερη γυναίκα είναι η Labina Mitevska, αδερφή της Teona που σκηνοθετεί.
Όπως φανερώνει και ο τίτλος της ταινίας οι γυναίκες βρίσκονται στο επίκεντρο του φακού, ενώ οι άντρες συχνά περνάνε σε δεύτερη μοίρα σε χρόνο και σε πλάνα. Συχνά ο φακός εστιάζει σε λεπτομέρειες, τους κόβει τα κεφάλια ή απλά τους αφήνει στο πίσω μέρος για να προβάλει πιο μεγαλοπρεπείς τις γυναικείες φιγούρες. Τα ζωντανά χρώματα του φιλμ έρχονται σε άμεσο κοντράστ με τα συναισθήματα των πρωταγωνιστών που εγκλωβισμένοι μόνο ζωντανοί δε νοιώθουν.
Η ταινία ξεκινάει με μια ασυνήθιστη ερωτική σκηνή, όπου γρήγορα καταλαβαίνουμε ότι ο γιος έχει ριχτεί στη μάνα του (Victoria Abril). Πριν προλάβουμε να συνειδητοποιήσουμε τι συμβαίνει ο νεαρός άνδρας ανεβαίνει στο περβάζι του μπαλκονιού όπου εξαπολύει κατηγορίες κακοποίησης από τον πατέρα του, ο οποίος μόλις έχει μπει στο σπίτι και είναι στην κουζίνα, αδιάφορος για τη φασαρία που γίνεται στο διπλανό δωμάτιο. Ο πατέρας δεν θα ενδιαφερθεί πριν το παιδί βουτήξει από το μπαλκόνι. Αυτή είναι η σοκαριστική αρχή της ιστορίας της Helena που διαδραματίζεται στη Γαλλία. Σε μια άλλη μεριά του κόσμου, στην ΠΓΔΜ μια άλλη γυναίκα (Labina Mitevska) ζει με τον καταπιεστικό της πατέρα και το μικρό της παιδί αναμένοντας τον πατέρα του παιδιού της να γυρίσει από τη Γαλλία όπου έχει πάει για να μαζέψει λεφτά. Μια τριτοκοσμική παράδοση απαιτεί από τον άντρα να αγοράζει την γυναίκα που θέλει να παντρευτεί πληρώνοντας τον πατέρα της. O άντρας της όμως βρίσκεται στη φυλακή και μάλιστα τον φάκελο του έχει υπό την εποπτεία της η Helena.
Κάπως έτσι κινείται η ταινία με το σενάριο να κινείται παράλληλα, να ενώνεται, να διαχωρίζεται και να ξανασυμπίπτει. Όλα οδηγούν στην κορύφωση του δράματος και το μεγάλο κυνήγι του τέλους. Στο the Woman who brushed off her Tears δεν θα δούμε δάκρυα. Οι δυο γυναίκες παλεύουν να σταθούν δυνατές στον εσωτερικό τους πόνο. Τα βλέμματα είναι σκληρά και παγωμένα σαν να έχουν στεγνώσει απάνω τους χιλιάδες δάκρυα. Η μια γυναίκα έχει κάτι να προσμένει, ενώ η άλλη όχι πια. Η Helena δεν μπορεί να φέρει πίσω τον γιο της αλλά την έχουν στοιχειώσει τα λόγια του και οι κατηγορίες για τον άντρα της. Στην αρχή την βλέπουμε να περνά ένα στάδιο αυτοτιμωρίας με το έντονο ξύσιμο του αυχένα της. Δεν μένει όμως εκεί. Αυτό που την τρώει είναι εσωτερικό και βαθύ και η Victoria Abril μας το δίνει εξαιρετικά να το καταλάβουμε. Τόσα χρόνια άφηνε τα πράγματα να συμβαίνουν χωρίς να τα ελέγχει. Πλέον δε θα επιτρέψει τίποτα. Ο δυναμισμός των γυναικών επαυξάνεται και από το γεγονός ότι οι άντρες δεν δουλεύουν. Ο άντρας της Helena έχει χάσει τη δουλειά του και προσμένει από εταιρίες να απαντήσουν στην αποστολή βιογραφικών του περιγράφοντας την κατάσταση στην σύγχρονη δυτική Ευρώπη της κρίσης. Από την άλλη στην ΠΓΔΜ, τυπική κατάσταση ανατολικής Ευρώπης, οι περισσότεροι άντρες στρογγυλοκάθονται στα καφενεία ενώ η γυναίκα πασχίζει να για να ζήσει το παιδί της περιμένοντας τον αγαπημένο της να γυρίσει από την ξενιτειά με λεφτά.
Προκλητική στάση του φεστιβάλ: Ακατανόητα πρωτοφανής προκλητική η στάση του 25ου ΠΕΚ όσο αφορά το θέμα των Σκοπίων. Όταν όπου προβάλεται η ταινία στο εξωτερικό αναφέρεται η χώρα ως ΠΓΔΜ είναι τραγελαφικό να βγάζουμε μόνοι μας τα ίδια μας τα μάτια. Θεωρώ απαράδεχτο σε οργάνωση τον έλεγχο όσο αφορά τον υποτιτλισμό της ταινίας όπου το “Μακεδονία” και “Μακεδόνας” παρουσιάζονται κατ’ εξακολούθηση γραμμένα από εμάς κάτω από την οθόνη. Σε δεύτερο επίπεδο, το κακογραμμένο και γεμάτο λάθη και παραλείψεις site του πανοράματος (http://www.panoramafest.org/index.php/en/25o-panorama/programma/diagonistiko-tmima/item/40-the-woman-who-brushed-off-her-tears) εκτός του ότι μας λέει στον τίτλο ότι η γυναίκα “χτένιζε” τα δάκρυα της και παρουσιάζει την παραγωγή Τουρκική, μας αναφέρει ότι η Asjun ζει στα “τιμημένα” Macedonian mountains! Δεν θεωρώ τον εαυτό μου ακραίο ή φανατικό, αλλά πιστεύω ότι σε μια εποχή που η περηφάνια του Έλληνα έχει τσαλαπατηθεί τόσο χρωστάμε στον εαυτό μας λίγο περισσότερο αξιοπρέπεια!
