This is Classic: Solaris (1972)
1972: Στην Σοβιετική ένωση η ελεύθερη έκφραση ασφυκτιούσε κάτω απο το βάρος της άγριας λογοκρισίας. Ο Andrei Tarkovsky μεταφέρει στον κινηματογράφο το μυθιστόρημα του Stanislav Lem SOLARIS, ξαφνιάζοντας όσους ήθελαν να δουν μόνο μια απάντηση στην ταινία του Stanley Kubrick 2001: Οδύσσεια του Διαστήματος. Κυρίες και Κύριοι, υποδεχθείτε ένα φιλοσοφικό δράμα, ένα αξεπέραστο σημείο αναφοράς στην προσπάθεια του κινηματογράφου να ξετυλίξει το μυστήριο της ανθρώπινης ύπαρξης και έναν ωκεανό αγάπης στο αργόσυρτο και τελετουργικό Solaris.
To οδοιπορικό του Κρις Κέλβιν ξεκινάει όταν λάβει την εντολή να επισκεφθεί τον διαστημικό σταθμό στον πλανήτη Solaris για να εξιχνιάσει μυστηριώδεις καταστάσεις που έχουν αναφερθεί. Εκεί θα βρει τον σταθμό εγκαταλελειμένο, έναν επιστήμονα να έχει αυτοκτονήσει και άλλους δύο σε ημιπαρανοική κατάσταση. Δεν θα αργήσει να καταλάβει οτι ο ωκεανός που καλύπτει τον μυστήριο πλανήτη, έχει την ιδιότητα να δίνει ζωή σε πρόσωπα και επιθυμίες που ανακαλεί η μνήμη όσων τον πλησιάζουν. Ο ωκεανός, μια τεράστια μάζα ζωντανού πλάσματος, κατορθώνει και διεισδύει στα βάθη του υποσυνείδητου των ανθρώπων και αφού οικειοποιηθεί το περιεχόμενο, τους το στέλνει πίσω υλοποιημένο. Ο πλανήτης φαίνεται να προκαλεί τους ερευνητές, τους επιστήμονες, τον άνθρωπο γενικά. Ένα νέο είδος νοημοσύνης, εντελώς διαφορετικό απο το ανθρώπινο εκδηλώνεται με τρόπο ακατανόητο φέρνοντας σε αμηχανία την επιστήμη αλλά και την ανθρώπινη λογική. Και έτσι ο Κρις μπορεί να ξαναζήσει τα σημαντικότερα γεγονότα της ζωής του, εφόσον ο πλανήτης του στέλνει πίσω την σύζυγο του που είχε αυτοκτονήσει. Και φυσικά για τον Tarkovsky σημασία δεν έχει το μυστήριο, αλλά η αντίδραση του ανθρώπου και οι διεργασίες στην σκέψη και στον χαρακτήρα του.
Το Solaris είναι μια ταινία που αντιτίθεται σθεναρά στην αμφιταλάντευση που χαρακτηρίζει την βιωμένη πραγματικότητα, αλλά υπερασπίζεται με το ίδιο πάθος τον κόσμο της φαντασίας, εκεί όπου όλες οι επιθυμίες ικανοποιούνται. Κυρίως όμως είναι μια ταινία που βάζει τον θεατή να παρακολουθήσει την ολική κατάρρευση ενός λογικού ανθρώπου απο την δύναμη της επιθυμίας. Με την αισθητική του σινεμασκόπ και τα μεγάλα σε διάρκεια πλάνα ποτισμένα με την μουσική του Bach αλλά και του Eduard Artemyev να οδηγούν την ταινία σε ένα απο τα ωραιότερα φινάλε.
Ο Tarkovsky μας δίνει μια σειρά απο πανέμορφες εικόνες (του πλανήτη,του υγρού στοιχείου αλλά και μέσα στον διαστημικό σταθμό) που αντικατοπτρίζουν τον ψυχισμό του ήρωα. Για τον σκηνοθέτη δεν έχει σημασία το πρωτοποριακό ειδικό εφέ αλλά η εμπειρία που βιώνει ένας άνθρωπος για τον οποίο φαντασία και καθημερινή ζωή εμπλέκονται επικίνδυνα.
Που βρίσκονται τα όρια της επιστήμης και της γνώσης; O άνθρωπος υπερηφανεύεται. Αυτό το άγνωστο όμως, ο ωκεανός αγάπης δεν είναι κάτι που με την επιστήμη και την γνώση μπορεί να τον συμπεριλάβει στα ανθρώπινα όρια. Ο πλανήτης επιχειρεί να ταπεινώσει τον άνθρωπο για την υπεροψία του και την επίδειξη των κατακτήσεων του, προτείνοντας του να στραφεί στο εσωτερικό του, στο υποσυνείδητο του και στα αρρωστημένα βάθη του μυαλού του. Και αφού επέλθει η συντριβή, θα ακολουθήσει η μετάνοια και η αλλαγή. Στο εκπληκτικό φινάλε της ταινίας, ο ήρωας επιστρέφει στην παιδική του ηλικία που ο πλανήτης του αναγεννά στην μορφή ενός νησιού.
Ταινία για σκεπτόμενους θεατές, ένα βήμα παραπέρα απο τις υπόλοιπες ταινίες του μεγάλου ποιητή του σινεμά και των εικόνων Andrei Tarkovsky που αποτελεί την πιο διαδεδομένη ταινία του εκτός συνόρων. Βραβευμένο στο Φεστιβάλ Καννών με το FIPRESCI prize και χτυπημένο για πολλά χρόνια απο την λογοκρισία (τα 165 λεπτά διάρκειας της είχαν κοπεί στα 115 προκειμένου να επιτραπεί η έξοδος της ταινίας) το Solaris είναι μια ταινία επιστημονικής φαντασίας αλλά περισσότερο ένας ψυχολογικός και μεταφυσικός Μύθος.
Τον πιστεύουμε.
