Η σκιά

                  
  “[…] Πόσα τα μάτια μου κοιτούν,

                             να μην κοιτούν εσένα.”

                                   Weaver Sam- Ο Δολωμένος

 

Σκεφτείτε τον προϊστάμενό σας. Αν εργάζεστε σε κρατική Υπηρεσία, σίγουρα γνωρίζετε- έστω εξ όψεως- κάποιον άνθρωπο “εντοιχισμένο” σ’ αυτήν. Αφοσιωμένο μέχρι διαλύσεως της προσωπικής του ζωής. Βλοσυρό, “ξινό”, απόμακρο  κατ’ ουσίαν, και απρόθυμο για οποιαδήποτε εξομολόγηση εκ βαθέων, ή ξέσπασμα. Απ΄τη μεριά του. Γιατι δεν είναι απαραίτητο ότι αυτές τις συμπεριφορές δεν τις εκμαιεύει απ΄τους γύρω του. Πως; Με ανεξήγητο τρόπο.

Ένας τέτοιος τύπος είναι κι ο Τζωρτζ Σμάϊλι (Smiley). Υψηλόβαθμος υπάλληλος της θρυλικής Βρετανικής Μυστικης Υπηρεσίας. James  Bond  και τα ρέστα. Κι όμως, ο Σμάϊλι κατορθώνει τα πάντα  χωρίς  γοητεία, χωρίς  ‘Αστον Μάρτιν, χωρίς ωραίες γυναίκες να τον υπηρετούν. Αυτο το χωρίς  σημειώστε το. Ο Σμάϊλι είναι κρυψίνους, και ξερει να φυλάγεται. Από ΟΛΟΥΣ. Ενας αγέλαστος άνθρωπος (παρά το χαρωπό επίθετό του), ο οποίος ακομη και το σπιτι του, το θεωρεί επικίνδυνο μέρος. Βάζει σημαδια των οποίων η παραβίαση θα του φανερώσει τον ανεπιθύμητο επισκέπτη. Ξέρει ποιος θα του τηλεφωνήσει, πριν ακόμη το κανει. Ξερει ποιος τον περιμένει κρυμμένος στο σκοτάδι. Ο Tomas Alfredson  πήρε ένα μυθιστόρημα του πασίγνωστου John le Carre ( ο οποίος γνωρίζει εκ των έσω τον  προφυλαγμένο, επικίνδυνο και παρανοϊκό κόσμο των Μυστικών Υπηρεσιών) και έφτιαξε μία ΕΞΟΧΗ  κατασκοπική ταινία. Μιά ταινία που όταν τη δείς, και την αφήσεις να σε διαποτίσει, θα καταφύγεις αμέσως μετά στην αγκαλιά της εμπιστοσύνης. Αξία, που δεν απολαμβάνουν οι κατοικοι αυτου του μικρόκοσμου.

Τinker  Tailor  Soldier  Spy , ο γανωτής, ο ράφτης, ο στρατιώτης κι ο κατάσκοπος. Εξοχες ερμηνείες, με πρώτο βιολί τον υποψήφιο και για Οσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου αν θυμαμαι σωστά, Gary Oldman στο ρόλο του άχρωμου, πανέξυπνου, και στο βάθος αμείλικτου κατασκόπου Σμάϊλι, αλλά και μία πλειάδα εκλεκτών συμπρωταγωνιστών: John Hurt  ΥΠΕΡΟΧΟΣ  “Ελεγχος”/επικεφαλής της Υπηρεσίας, Colin Firth  στο ρολο του Μπιλ Χέιντεν, ο μονίμως αντιπαθητικός Simon Mc Burney στο ρόλο του ‘Ολιβερ Λέκον, Toby Jones  ως Πέρσι Αλελάϊν, ο στυλάτος Benedict Cumberbatch ως βοηθός του ευφυούς Σμάϊλι, ο Ciaran Hinds( οπου κατασκοπικό και χαρά, αυτός πρώτος), ο Mark Strong βεβαίως φοβερός, όπως επίσης και ο Tom Hardy στο ρόλο του Ρίκι Ταρ. Σημειώστε και την παρουσία της Kathy Burke στο ρολο της συναδέλφου  του Σμάϊλι, Κόνι Σακς. Σας θυμίζει κάποια; Για ξαναδείτε το Elizabeth(1997).

΄Ολοι τους  ενσαρκώνουν επιτυχέστατα τους χαρακτήρες που έπλασε η πένα του le Carre, χαρακτήρες-πιόνια σε μια τεράστια  σκακιέρα. Την οποία κινεί ποιός, και με ποιό σκοπό;  Εχει γίνει εξαιρετικη δουλειά επίσης με τα κοστούμια- εποχης Ψυχρού Πολέμου, δεκαετία του ’70, Λονδίνο- δια χειρός Jacqueline Durran, καθως και με το μακιγιάζ, κομμώσεις, δουλεια της Felicity Bouring. Βιβλια του le Carre  δεν εχω διαβάσει ακομη, ούτε και αυτο στο οποιο βασίστηκε η παρουσα ταινία. Κρίνοντάς  τη λοιπόν αυτοτελώς, δηλώνω πως ξετρελάθηκα. Κι ας λέει ο Alfredson  στα πολυ ενδιαφέροντα extras  στο dvd,πως πάντα απογοητεύει τους συγγραφείς των οποίων έργα διασκευάζει  για τη μεγάλη οθόνη, επειδη η εικονα που φτιαχνει στο κεφάλι του δεν εχει καμία σχέση μ’ αυτήν που εχουν οι συγγραφεις στα δικά τους.

Για μένα, αν μια ταινία θεωρείται μαγική επειδή κατορθώνει να εικονοποιήσει το άφατο, αυτο το ασύλληπτο που κυκλώνει το σύμπαν της, και σου δημιουργεί μια ακαταμαχητη και ανεξήγητη έλξη, τοτε αυτη η ταινία ειναι μαγική. Σ’ αυτο συμβάλλουν τα μάλα η παρα πολύ ατμοσφαιρικη καλλιτεχνική διεύθυνση, και η άπαιχτη μουσική του Alberto Iglesias.

    Μιά απορία μου τρώει τα σωθικά πάντως, απ΄τη μερα που την είδα, και την είδα δύο φορές, γιατι σας διαβεβαιώ μία δεν φτάνει:  τι ακριβώς έκανε ο διαβόητος Κάρλα; ποιος ήταν; Δημιούργησε ένα υπηρεσιακό προβλημα-μούφα για αντιπερισπασμό;  Αυτοι που συμμετείχαν ήταν προδότες που χρειάζονταν απλώς ένα σπρώξιμο; Μήπως τελικά ο Τυφλοπόντικας ήταν ο Σμάϊλι; Αυτός που μυστικά και μεθοδικά ανοιγει το λαγούμι του στο σκοτάδι για να βγεί θριαμβευτής στο φως;

Το φινάλε της ταινίας ειναι εξαιρετικό και ενδεικτικο του συσχετισμού δυνάμεων σ’αυτη τη λυκοφωλιά. Αν προσέξετε τον  Σμάϊλι καθ’ ολη τη διάρκειά της , θα δείτε οτι ακομη κι οταν παιρνει τελικά και τη δουλειά και το κορίτσι, το χαμογελο ΔΕΝ  χωρίζει τα χείλη του- δεν το επιτρέπει στον εαυτό του. Στρώνει το γιλέκο του, κάθεται στην κορυφή του τραπεζιού συσκέψεων, και παρατηρεί με μια κρυφή, μόλις διαφαινομενη ικανοποιηση, τριγύρω. Τι επεδίωκε ακριβώς δεν θα μάθουμε ποτέ. ‘Αλλωστε ο καλός κατάσκοπος, γνωρίζει πως στο σινάφι του δεν πρεπει να εμπιστεύεται κανέναν. Κι αυτη είναι η λέπρα που του τρώει μεθοδικά την ψυχή. Για το καλό της Υπηρεσίας και της Πατρίδος βεβαίως.