Παράνομες ζωές (Trespass Against Us)
Η εναρκτήρια σκηνή της ταινίας του Adam Smith TRESPASS AGAINST US (φράση που απαντάται και στη Βίβλο, και σημαίνει αδικώ κάποιον, αμαρτάνω), με τον λαγό να τρέχει σαν τρελός να ξεφύγει απ’ το αυτοκίνητο που τον καταδιώκει, έχει θεμελειώδη, συμβολική σημασία: είναι η σύνοψη σε εικόνες, της ζωής των Κάτλερ, μίας οικογένειας διαρρηκτών που δρουν σε μικρή αγγλική κωμόπολη. Χωρίς τις μεγάλες και συγκλονιστικές δραματικές συγκρούσεις που έχουμε απολαύσει σε άλλες ταινίες, αυτή η λιτή ταινία κατορθώνει να υπογραμμίσει τον περίεργο (και με Φροϋδικό ενδιαφέρον) συσχετισμό δυνάμεων ανάμεσα στον ηγεμονικό Κόλμπι/Κολ Κάτλερ- πάτερ φαμίλια και τον πρωτότοκο γιο του, τον ωραίο Τσαντ.
Η μισή γοητεία αυτής της ταινίας οφείλεται στο έξοχο πρωταγωνιστικό δίδυμο των Brendan Gleeson αφενός, που υποδύεται τον πατέρα Κάτλερ, και τον σέξι και τόσο γοητευτικό Michael Fassbender αφετέρου, που υποδύεται τον γιο Τσαντ, ήδη με δική του οικογένεια να φροντίσει και να γλιτώσει απ’ την επιρροή του τρομερού πατέρα του. Η άλλη μισή γοητεία , ενυπάρχει στο σενάριο, όπου χτίζεται σκηνή τη σκηνή, όχι μόνο η προσπάθεια του Τσαντ να ξεφύγει απ΄τον φαύλο κύκλο της παρανομίας, αλλά και η μίζερη, εκτός Νόμου και περιθωριακή ζωή-καθημερινότητα μιας «κοινότητας» διαρρηκτών. Ο Κόλμπι Κάτλερ δεν είναι εμφανώς και κραυγαλέα δεσποτικός, όπως και ο ωραίος Τσαντ δεν είναι εμφανώς και κραυγαλέα υποταγμένος στις βουλές του πατέρα του. Όταν φερειπείν η σύζυγός του Κέλι, παρατηρεί «δεν μπορείς να εναντιωθείς στον πατέρα σου. Αυτό είναι το πρόβλημά σου», η αναμενόμενη για τέτοιας θεματικής και νοοτροπίας ταινία, αντίδραση του Τσαντ ίσως να ήταν ένα γενναιόδωρο ξυλοφόρτωμα της συζύγου του…
Κι όμως, το πολύ ενδιαφέρον της ταινίας είναι η μη καταφυγή στα γνωστά κλισέ και στερεότυπα που έχουμε παρατηρήσει σ’ άλλες ταινίες. ο Κόλμπι Κάτλερ δεν σηκώνει κουβέντα, με τον δικό του «μειλίχιο» τρόπο, κανείς στον τρισάθλιο καταυλισμό με τροχόσπιτα που διαμένουν, δε σκέφτεται να του πάει κόντρα, δεν παρατηρούμε επίδειξη ισχύος σ’αυτή την ταινία, όχι επειδή δεν υπάρχει, αλλά επειδή μοιάζει να είναι τόσο αποτελεσματικά «ραμμένη» στη σάρκα των μελών αυτής της οικογένειας. Ο Κόλμπι που δεν έστειλε ποτέ τον γιο του στο σχολείο επειδή θεωρούσε το θεσμό μία μέθοδο ελέγχου του νου, χωρίς βεβαίως να προσφέρει σ’ αυτόν κατ’ οίκον μόρφωση, ανέθρεψε ένα γιο ΑΓΡΑΜΜΑΤΟ, ο οποίος (κι αυτό είναι προς τιμήν του) δεν φαίνεται να καταφεύγει στους γνωστούς τρόπους υπογράμμισης της ύπαρξής του, όπως κάνουν συνήθως οι αγράμματοι άντρες: δεν ξυλοφορτώνει τα παιδιά του, δεν τα εξευτελίζει ενώπιον τρίτων, δεν είναι βίαιος προς τη σύζυγό του, ο Τσαντ προσπαθεί υπογείως και κρυφίως , να ξεφύγει απ ΄αυτή την άθλια χαμοζωή που είναι γεμάτη κλοπιμαία και λυσσασμένους αστυνομικούς στο κατόπι τους.
Το ότι η ταινία του Smith ισορροπεί μεταξύ της σκιαγράφησης της ζωής κάποιων παραβατικών ανθρώπων και της περιγραφής της υπόγειας σύγκρουσης δύο γενεών είναι το στοιχείο που την καθιστά αξιοπρόσεκτη και με το συγκινητικό αλλά τόσο αφόρητα απαισιόδοξο φινάλε της, μια ταινία-σχόλιο πάνω στον κατηγορικό και αναπόδραστο χαρακτήρα της παραβατικής συμπεριφοράς: όλες οι προσπάθειες του Τσαντ που παρακολουθούσαμε τόση ώρα, οι σιωπές του, οι σφιγμένες γροθιές του που δεν εκτονώθηκαν πάνω στο σώμα του τρομερού πατέρα του, μοιάζουν να έγιναν αέρας και να κρύφτηκαν στο χρυσό δαχτυλίδι που ο πατέρας Τσαντ, παραδίδει στη νεότερη γενιά (διαρρηκτών; ), τον μικρό, μόλις 8 ετών, Τάϊσον (ο πολύ καλός Georgie Smith): «εσύ είσαι ο βασιλιάς τώρα» λέει συγκινημένος ο ωραίος Τσαντ στο γιό του, και τα λευκά δίχτυα που χάσκουν από κάτω, αποτελούν μία εξόχως ειρωνική απάντηση σ’αυτό…
Trivia : o Sean Harris που δίνει μία φοβερή ερμηνεία, κατά βάση βουβή, έχει ξανασυνεργαστεί με τον Fassbender στο Macbeth (2015).
O συνθέτης της μουσικής της ταινίας Tom Rowlands, είναι το ένα εκ των δύο μελών του συγκροτήματος The Chemical Brothers με τους οποίους ο σκηνοθέτης συνεργάζεται απ΄το 1994.
