Πριν το ραντεβού του κυρίου με το δρεπάνι

Είναι πολύ μεγάλη υπόθεση για μία καλλιτεχνική δημιουργία να προκαλεί αβίαστα τη συγκίνηση του αποδέκτη της, και η ταινία του Cesc Gay με τον τίτλο TRUMAN το πετυχαίνει τόσο καλά.

Ο Χουλιάν, ηθοποιός, πάσχει από μεταστατικό καρκίνο. Τη φρίκη της χημειοθεραπείας δεν τη γλίτωσε, αλλά η τραγωδία είναι, πως μόλις την ολοκλήρωσε «αυτός ο γαμημένος έκανε τουρισμό σ’ όλο μου το σώμα», όπως λέει χαρακτηριστικά στο γιατρό του. Αποφάσισε λοιπόν να στείλει στο διάολο χημειοθεραπείες και (στην περίπτωσή του τουλάχιστον) μηδενικές πιθανότητες ίασης, οπότε αντί να περιμένει στο νοσοκομείο σαν κότα πότε θα του χτυπήσει ο Χάρος τον ώμο, θα έχει αυτός τον τελευταίο λόγο πάνω στη λήξη του βίου του. Ζούμε με το φόβο του θανάτου, και πεθαίνουμε υπό τη σκιά της ζωής που (δεν) ζήσαμε, των όσων πράξαμε ή δεν πράξαμε.

Η ταινία του Gay όμως, δεν είναι άλλη μιά ταινία απολογισμού εν όψει του αμετάκλητου τέλους ( όσο κι αν αυτό δρα εν προκειμένω ως καταλύτης στις σχέσεις των δύο φίλων με τους άλλους), είναι μιά ταινία αντιμετώπισης (εκ μέρους των άλλων) και διευθέτησης (εκ μέρους του Χουλιάν) αυτού του τέλους. Το ότι ο Χουλιάν είναι ανιάτως πάσχων προσδίδει μία ευκολία στην ιστορία που μας παρουσιάζει αυτή η τόσο τρυφερή ταινία^. διότι το μέγα θέμα που πραγματεύεται, και το κάνει εξαιρετικά, μπορεί ενδεχομένως να «χωνευτεί» πιό εύκολα, όταν ξέρουμε πως ο βασικός χαρακτήρας είναι βαριά άρρωστος χωρίς ελπίδα να γίνει καλά, όπως εναγωνίως ρωτάει τον γιατρό του.

Πώς λες στους αγαπημένους σου ότι αποφάσισες να… επισπεύσεις το θάνατό σου; Το λες; Η ταινία του Gay με το θαυμάσιο πρωταγωνιστικό δίδυμο των Darin– Camara παρουσιάζει με ακαταμάχητα συγκινητικό τρόπο την απόφαση ενός ανθρώπου-έκφραση προσωπικής αυτοδιάθεσης, και τις αντιδράσεις του στενού κύκλου του— του γιού του Νικολάς, της ξαδέλφης του Πάουλα (η ωραία Dolores Fonzi) και του κολλητού του Τομάς (ο εξαίρετος Javier Camara). Σε καμία περίπτωση όμως, η ταινία δεν ξεπέφτει στο επίπεδο της κλισέ μελούρας.

Είναι αξιοπρόσεκτο ότι καμία συναισθηματικά φορτισμένη σεκάνς, δεν εξελίσσεται όπως ίσως θα περιμέναμε ως θεατές που υποσυνείδητα θέλουμε ν’ αποζημιωθούμε μέσω της Τέχνης για όσα τραβάμε στη ζωή μας—φερειπείν η σκηνή όπου ο Χουλιάν βλέπει στο κατώφλι του τον αγαπημένο του φίλο μετά από καιρό, ή η σεκάνς του φινάλε. Παρατήρησα ένα κράτημα, παρόλο που εγώ βούρκωσα ουκ ολίγες φορές. Ξεσπάσματα μην περιμένετε να δείτε στο Truman, όλοι αντιδρούν έντονα σχετικά, αλλά δε φτάνουν τους χαρακτήρες του Αλμοδοβάρ. Κανείς βεβαίως δεν χαίρεται στην ταινία, για τη σοκαριστική απόφαση του Χουλιάν (ο έξοχος Ricardo Darin), κανείς δεν του λέει ολόκαρδα «ωραία, άντε πέθανε λοιπόν, μπρος δίνε του, αφού τ’ αποφάσισες» χωρίς να προσπαθήσει έστω και μία φορά να τον μεταπείσει. Είναι κωμικοτραγικές πάντως οι σκηνές οπου ο Χουλιάν μαζί με τον Τομάς, συζητάει με τον υπάλληλο του γραφείου κηδειών για τα διαδικαστικά του επερχόμενου θανάτου του^. ο πολιτισμός μας έχει αγγίξει υψηλά επίπεδα σε θέματα που αφορούν την κατά το δοκούν διάθεση του σώματός μας, και θεωρώ πως μόνο ένας εντελώς ανυποψίαστος θεατής δεν θ’ αντιλαμβανόταν τη γελοιότητα που ελλοχεύει σε τέτοιες συζητήσεις ( ο υπάλληλος του γραφείου τελετών, πουλάει κατ’ ουσίαν, το προϊόν του [φέρετρα, τεφροδόχους, τρόπους ταφής] στον υποψήφιο πελάτη [τον Χουλιάν] και αν εξαιρέσουμε την διακριτικότητα και συγκρατημένη διατύπωση εκ μέρους του, δεν διαφέρει από οποιονδήποτε άλλο πωλητή).

               

Δε νομίζω πως θα ήταν υπερβολικό να πω, ότι οι θαυμάσιοι Darin–Camara πλάθουν ένα πρότυπο φιλίας, κι εδώ ακριβώς βρίσκεται άλλη μιά πηγή γοητείας αυτής της ταινίας: στην τόσο απλή και ακαταμάχητη απεικόνιση μίας φιλίας^. φίλος δεν είναι αυτός που θα φάει και θα πιεί μαζί σου στο μοδάτο εστιατόριο φορώντας «τα καλά του», φίλος είν’ αυτός που θα σου πεί καθησυχαστικά όταν κατουρηθείς πάνω σου «έλα μην ανησυχείς, δεν πειράζει. Πάμε σπίτι». Φίλος είν’ αυτός που θα σου κρατήσει το χέρι ενώ κοιμάσαι, που θα σου κάνει όλα τα χατήρια επειδή ξέρει αυτό που κι οι δύο απωθείτε στο βάθος του μυαλού γιατί είναι αβάσταχτο. Φίλος είν’ αυτός που δεν μπορείς να του κρατήσεις μούτρα παραπάνω από πέντε λεπτά, γιατί η αγάπη σου γι αυτόν είναι σημαντικότερη από οποιαδήποτε άστοχη ενέργειά του που σ’ εκνεύρισε, και το πρωταγωνιστικό ζευγάρι της ταινίας, μας τα δείχνει όλ’ αυτά με αφοπλιστικό τρόπο. Η τρομερή χημεία ανάμεσά τους συμβάλλει τα μάλα στο να καταλάβουμε με πλήρη συμπαράσταση των δακρυϊκών αδένων, ότι «Οι σχέσεις είναι το πιό σημαντικό πράγμα στη ζωή. Η αγάπη. Η οικογένεια», όπως λέει μ’ ενθουσιώδη συγκίνηση ο Χουλιάν στον Τομάς. Κι ο Τρούμαν, ο σκυλάκος που έδωσε τ’ όνομά του στην ταινία, πως αντιδρά; Ο βαθύς αναστεναγμός του είναι η απάντηση σ’όλα αυτά.

Είναι πολύ σπουδαίο να έχεις ανθρώπους στη ζωή σου που είναι δίπλα σου σε κρίσιμες αποφάσεις, στην εξής κρισιμότερη: πότε και πώς θα πεθάνεις. ‘Ισως η λυδία λίθος της αγάπης που τρέφουμε για κάποιον, είναι το θάρρος κι η κατανόηση που επιδεικνύουμε σε τέτοιες περιπτώσεις. Σαφώς και δεν είναι εύκολο αυτό, και το φινάλε της ταινίας, καθόλου «βολικό», ενισχύει αυτή τη θέση.

«Χρειάζονται επιχειρήματα για να ζήσεις;» αναρωτιέται η εξοργισμένη Πάουλα, ξαδέλφη του Χουλιάν. ‘Οσο κι αν ακούγεται βλάσφημο, απαράδεκτο ή επικίνδυνο, ναι, χρειάζονται…