Uros Otasevic: Συζητώντας με τον δημιουργό εφέ του ‘Νώε’

Η βιομηχανία των οπτικών εφε ήταν πάντα ένα όνειρο για μένα. Αν και προσωπικά δεν κατάφερα να το ακολουθήσω, ήθελα εδώ και καιρό να βρω κάποιον που να ασχολείται με αυτό τον τόσο συναρπαστικό κλάδο. Ήρθε το πλήρωμα του χρόνου και με την βοήθεια του αγαπητού μας συνεπιβάτη Gimli καταφέραμε και ήρθαμε σε επαφή με ένα καλλιτέχνη που εργάζεται εδώ και χρόνια στην βιομηχανία του Hollywood (Noah, I Dont Know How She Does It, The Sitter, Moonrise Kingdom, End Of Watch, The Perks of Being a Wallflower, Warm Bodies, Gods Behaving Badly, Noah, Mildred Pierce, Mighty Young, Young Adult).

Πρόκειται για τον Uros Otasevic, Σερβικής καταγωγής ο οποίος τόλμησε να ακολουθήσει το όνειρο του στην αντίπερα όχθη του Aτλαντικού.  Η προσωπική του σελίδα είναι εδώ www.linkedin.com/in/ypolll . Εκτός απο τα πολλά ενδιαφέροντα θέματα τα οποία θα αναλύσουμε με τον Uros στην παρακάτω συνέντευξη θέλω να επισημάνω ότι ακόμα ο ίδιος  δεν έχει συναντήσει Έλληνα καλλιτέχνη ο οποίος να εργάζεται στην Αμερική στον κλάδο του! Μήπως είναι καιρός να αλλάξει αυτό;

Πρέπει να επισημάνουμε πως ότι θα διαβάσετε παρακάτω είναι η προσωπική γνώμη του καλλιτέχνη και δεν εκφράζουν τις επίσημες θέσεις των Cinεπιβατών.

 

 Πώς ξεκίνησες τη δημιουργία των οπτικών εφέ;

Ξεκίνησα πριν από δέκα χρόνια σαν graphic/web designer. Όταν μετακόμισα στη Νέα Υόρκη ήθελα να μάθω περισσότερα για τα γραφικά κίνησης (motion graphics). Το πρόβλημα με τα γραφικά κίνησης είναι ότι καταλήγεις να δουλεύεις σε διαφημιστικά σαμπουάν. Πιστεύω ότι τα οπτικά εφέ για τις ταινίες αποτελούν το ανώτερο επίπεδο της τέχνης των computer graphics. Μου αρέσουν οι μορφές τέχνης που προέρχονται από την πολυπλοκότητα και την βαθιά γνώση της τεχνολογίας και όχι απλά από μία ιδέα. Η ιδέα αποτελεί απλά τμήμα αυτού. Επομένως αποφάσισα να ακολουθήσω αυτόν τον δρόμο.

 

Πες μας λίγα λόγια για την τελευταία δουλειά σου στα οπτικά εφέ. Για ποια ταινία ήταν;

Μόλις τελείωσα το Noah. Είναι η νέα ταινία του Ντάρεν Αρονόφσκι. Στην ταινία αυτή συνεργαστήκαμε με την Industrial Light and Magic (ILM). Χρησιμοποιήσαμε κυρίως τα 3D πακέτα Houdini και Nuke.

 

Κατά τη γνώμη σου ποια είναι η κατάσταση της δουλειάς ενός καλλιτέχνη οπτικών εφέ; Ο Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ αναφέρθηκε σε σας, χαρακτηρίζοντάς σας ως τους «αφανείς ήρωες» των ταινιών.

Ειλικρινά οι συνθήκες είναι αρκετά άσχημες αυτή τη στιγμή. Οι καλλιτέχνες είναι σε γενικές γραμμές καλοί, δουλευτεράδες και έξυπνοι άνθρωποι. Ωστόσο, εξαιτίας του τυφλού ενθουσιασμού τους για το ότι κάνουν αυτό που αγαπούν, καταλήγουν να πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης των παραγωγών της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Υπάρχει ένας οργανισμός που αποκαλείται η Κοινότητα των Οπτικών Εφέ, όπου συμμετέχουν επαγγελματίες του τομέα. Ένας από τους βασικούς στόχους είναι να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας και οι απολαβές για τη δουλειά που κάνουμε.

 

Ποιες είναι οι νέες τάσεις και τεχνικές στον τομέα των vfx (οπτικών εφέ);

Πρόκειται για ένα πολύ δυναμικό περιβάλλον και οι τάσεις αλλάζουν γρήγορα. Πιστεύω ότι μία γενική τάση είναι ότι ο τομέας κινείται από την αποκλειστικότητα που κατείχαν οι λίγες και ακριβές εταιρείες ειδικών εφέ, όπως η Industrial Light and Magic προς μικρότερα στούντιο. Ο εξοπλισμός και το λογισμικό έχουν γίνει ταχύτερα και εύκολα διαθέσιμα και τα μεγάλα στούντιο δεν μπορούν να δικαιολογήσουν υψηλά κονδύλια σε μεγάλες εταιρείες. Αυτός είναι και ο λόγος που κάποιες από τις μεγαλύτερες εταιρείες στον τομέα των VFX χρεοκόπησαν (οι Digital Domain, Rhythm and Hues) παρόλο που οι ταινίες στις οποίες εργάστηκαν (Η Ζωή του Πι, Μπέντζαμιν Μπάτον) έβγαλαν εκατοντάδες εκατομμύρια.

 

Σε ποιον τομέα χρειάζονται ακόμα πολύ δουλειά τα οπτικά εφέ;

Σίγουρα στην ανθρώπινη κίνηση και στην προσομοίωση προσώπων. Φτάνουμε εκεί σταδιακά, αλλά εμείς οι άνθρωποι βλέπουμε ακόμα και τα ελάχιστα λάθη.

 

Έχουμε δει πολλές αποτυχημένες απόπειρες στην ψηφιακή απόδοση (rendering) ανθρώπων. Πόσο δύσκολο είναι να αποφευχθεί το φαινόμενο «uncanny valley»;
(το φαινόμενο αυτό είναι η παρατήρηση ότι καθώς προσπαθούμε να κάνουμε τους χαρακτήρες πιο αληθοφανείς, αυτοί μας δημιουργούν μια παράξενη αίσθηση (uncanny) η οποία οφείλεται κυρίως στην μη απόδοση της έκφρασης και του συναισθήματος (μάτια, στόμα κλπ).

Το ανέφερα νωρίτερα, χωρίς να διαβάσω την ερώτηση. Δεν είμαστε μακριά! Αρκετές σημαντικές τεχνολογίες αναπτύσσονται και υποπτεύομαι ότι σε μερικά χρόνια θα έχουμε animation προσώπου που θα μοιάζει πραγματικό. Αυτό θα γίνεται με το να χρησιμοποιούμε έναν πραγματικό ηθοποιό και στη συνέχεια να καταγράφουμε τις κινήσεις του προσώπου και να τις εφαρμόζουμε σε ένα τρισδιάστατο μοντέλο (ένα άβαταρ για παράδειγμα). Η τεχνολογία γι’ αυτό γίνεται καλύτερη χρόνο με το χρόνο.

 

Πες μας την τελευταία ταινία VFX που σε εντυπωσίασε

Η Ζωή του Πι, το Gravity. Τελευταία προτιμώ τα εφέ που δεν ανακυκλώνουν στοιχεία από τη σειρά ταινιών Transformers, αλλά περισσότερο προσθήκες που κάνουν πιο πλούσια την αφήγηση.

 

Ποια είναι η άποψη σου για την τάση του 3D στις ταινίες; Έχεις εργαστεί για ταινίες 3D; Εάν ναι ποια είναι η διαφορά στην παραγωγή;

Κυρίως είναι θέμα της βιομηχανίας. Θέλουν να σε χρεώσουν περισσότερα χρήματα για το ίδιο πράγμα. Δεν έχω τίποτα κατά του 3D και αν εφαρμοστεί σωστά, είναι πολύ καλό. Ωστόσο, πολλές από τις ταινίες κάνουν τη μετατροπή του 3D στο post-production και αυτό συνήθως δεν έχει καλό αποτέλεσμα. Το να δουλεύω σε ταινίες 3D δεν είναι καθόλου διασκεδαστικό. Είναι πολύ κουραστικό και επαναλαμβάνω τα ίδια πράγματα.

 

Η γνώμη σου για την εκ των υστέρων μετατροπή των 2D ταινιών σε 3D;

Μεγάλη απάτη.

 Ποια η συμβουλή σου σε νέους καλλιτέχνες που θέλουν να εργαστούν στην βιομηχανία των ψηφιακών εφέ;

Να κάνουν πρακτική και μαθήματα ταυτόχρονα. Τα σχολεία είναι άχρηστα για αυτή την βιομηχανία. Είναι καλύτερα να μαθαίνεις στην δουλειά παρά στη σχολή. Μέχρι να έχεις τελειώσει τις σπουδές κάποιος που πήγε να μάθει κατευθείαν την δουλειά θα έχει ήδη 4 χρόνια εμπειρία. Και παντού μετράει πια μόνο η εμπειρία, ακόμα και ο μισθός συνδέεται άμεσα με το πόση εμπειρία έχεις.

 

Όταν δουλεύεις ένα εφέ ή 3D σκηνή ξέρεις για το περιεχόμενο της ταινίας; Σου επιτρέπεται να διαβάσεις το σενάριο; Υπάρχει άμεση συνεργασία με τον σκηνοθέτη της ταινίας;

Στο περίπου αλλά όχι πραγματικά. Μερικές φορές δουλεύεις ταυτόχρονα σε περισσότερες από μια ταινίες. Μερικές φορές έχεις μικρές και ασήμαντες σκηνές. Στο στούντιο που εργάζομαι τώρα είναι λίγο διαφορετικά τα πράγματα, γιατί συνεργαζόμαστε απευθείας με σκηνοθέτες (Darren Aronofsky, Wes Anderson). Συνήθως όμως δεν συμβαίνει αυτό, συνήθως ένα στούντιο  απλά αναλαμβάνει την επεξεργασία και δημιουργία μερικών σκηνών για μια ταινία.  Υπάρχει αρκετό πέρα δώθε μέχρι την τελικό αποτέλεσμα αλλά η επικοινωνία με τον σκηνοθέτη γίνεται πάντα μέσω του στούντιο.

 

 Ποια ήταν τα πιο δύσκολα οπτικά εφέ σήμερα από τεχνική άποψη;

Πάντα η προσομοίωση ζωής σε μεγάλους πληθυσμούς και η διάδραση μεταξύ τους. Σε μια πρόσφατη της ταινίας Noah, στην αναπαράσταση εκατοντάδων πτηνών σχεδόν πήγαμε να πεθάνουμε από την κούραση.

 

Υπάρχουν εφε τα οποία δεν αντιλαμβανόμαστε και τα οποία χρησιμοποιούνται ακόμα και σε απλές ταινίες στις οποίες δεν θα πιστεύαμε ότι δεν χρειάζονται την βοήθεια των εφέ (π.χ. ρομαντικές κομεντί);

Και βέβαια πιο πολύ από ότι νομίζετε. Μερικές φορές σχεδόν η μισή ταινία έχει γυριστεί μπροστά από μια πράσινη οθόνη. Όχι μόνο αυτό. Με εφέ αναπαριστώνται πολλές φορές και φυσικά φαινόμενα όπως βροχή, χιόνι, φωτιά κλπ. Ακόμα και διακοσμητικά στοιχεία όπως η βελτίωση της εικόνας του ηθοποιού.

 

 Ποιο ήταν το πιο δύσκολο εφε στο οποίο έχει δουλέψει;

Όπως προανέφερα η ILM και το στούντιο μου (Look Effects) μοιράστηκε σκηνές προσομοίωσης ζώων και πτηνών στο Noah. Εμείς αναλάβαμε τα πτηνά. Είχαμε αρκετά πλάνα με εκατοντάδες από αυτά να στροβιλίζονται πολύ κοντά στην κάμερα. Πάρα πολύ πολύπλοκα πλάνα.

 

Πού βλέπεις τον εαυτό σου σε 10 χρόνια από τώρα. Είναι αυτή η δουλειά μόνο για νέους που μπορούν να αντέξουν τον φόρτο της δουλειάς;

Έχουμε αρκετούς συνεργάτες που είναι μεγαλύτεροι σε ηλικία, το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι η πίεση αλλά η δίκαιη αμοιβή για την εργασία που παράγεις και για την εμπειρία που έχεις η οποία αυξάνεται με τα χρόνια. Αν μία ταινία βγάζει αρκετό κέρδος δεν υπάρχει λόγος ο καλλιτέχνης να μην μπορεί να πάρει ένα μπόνους.

 

 Έχεις καθόλου Έλληνες συνάδελφους; Θα μπορούσε ένα στούντιο που παράγει εφε για ταινίες να έχει βάση σε αναπτυσσόμενες στο χώρο αυτό χώρες όπως η Σερβία ή Ελλάδα; 

Δεν ξέρω κανένα σε αυτή την βιομηχανία που να είναι από την Ελλάδα. Εύχομαι όμως να συναντήσω στο μέλλον. Η ιδέα το να αποστέλλεται ένα κομμάτι της δουλειάς σε απομακρυσμένους συνεργάτες όπου ο μισθός είναι πιο φτηνός δεν έχει δουλέψει πάντα ικανοποιητικά. Το κέρδος από τους μισθούς  περιορίζεται γιατί υπάρχουν προβλήματα λογιστικά και συνεννόησης. Βέβαια όσο η τεχνολογία αναπτύσσεται, τόσο πιο εύκολο γίνεται όλο αυτό το εγχείρημα, όποτε ίσως αυτό μοντέλο να είναι πιο βιώσιμο στο μέλλον. Συνήθως δίνουμε την επαναληπτική «βρώμικη» δουλειά προς τα έξω. Όπως roto ή matte painting.

(Για όσους δεν ξέρουν τι θα πει roto, matte painting (βασικές τεχνικές διαμόρφωσης βίντεο) ας δουν το παραπάνω βίντεο http://vimeo.com/66490423).