Η Αφροδίτη με τη Γούνα (Venus in Fur)

Κονσέρτο για Δυο

H νέα ταινία του Ρομάν Πολάνσκι (La Vénus à la fourrure, η Αφροδίτη με τη Γούνα) είναι μια ταινία εσωτερικού χώρου με μόλις δυο ηθοποιούς. Πολύ θεατρική θα πείτε… και όντως, υπάρχει όμως μια περίεργη μαγική δυναμική μέσα του. Πετυχαίνει να είναι αυτό που λέει και να λέει αυτό που είναι!

Μία γοητευτική ηθοποιός έρχεται αντιμέτωπη με έναν απαιτητικό σκηνοθέτη. Ο Ρομάν Πολάνσκι διασκευάζει άλλο ένα θεατρικό (του Ντέιβιντ Άιβς) και φτιάχνει ένα παιχνίδι ερωτικής εξουσίας με πρωταγωνίστρια τη σύζυγό του, Εμανουέλ Σενιέ. Μάλιστα, η κυρία Σενιέ συγκέντρωσε πολύ θετικά σχόλια στον ρόλο της Βάντα, μίας ηθοποιού που φτάνει καθυστερημένη στην οντισιόν, αλλά που δεν παραλείπει να προσπαθεί να σαγηνεύσει τον σκηνοθέτη. Στημένο με τη λογική του «θεατρικού μέσα στο θεατρικό».

Τάιλερ

Ας ξεκινήσουμε με το βιβλίο. Το Venus im Pelz ανήκει στα ερωτικά συγγράμματα του Leopold von Sacher – Masoch. O αυστριακός Λεοπόλδος ιππότης φον Ζάχερ-Μάζοχ (1836-1895), λοιπόν, υπήρξε συγγραφέας και δημοσιογράφος, γνωστός για τα ‘πικάντικα’ ήμι-αυτοβιογραφικά έργα του, από το όνομα του οποίου γεννήθηκε και ο όρος ‘μαζοχισμός’. Το βιβλίο μετέφερε σε θεατρικό στο Μπρόντγουεϊ ο Ντέιβιντ Άιβς (που συνυπογράφει το σενάριο της ταινίας με τον Πολάνσκι) το 2010 στην Νέα Υόρκη. Έντονες συσχετίσεις (πάλι ήμι-αυτοβιογραφικές) βρίσκουμε και  στο φιλμ του Πολάνσκι, με τη σύζυγο του (Frantic, 9η Πύλη -πάλι του Πολάνσκι δίπλα στον Τζόνι Ντεπ) σε πρωταγωνιστικό ρόλο και συμπρωταγωνιστή φυσιογνωμικά τον Πολάνσκι στα νιάτα του, Mathieu Amalric (Le scaphandre et le papillon, Cosmopolis, Κοτόπουλο με Δαμάσκηνα, Camille redouble, Μόναχο, Quantum of Solace). Μάλιστα στο ‘Σκάφανδρο και την Πεταλούδα’ είχαν ξαναπρωταγωνιστήσει οι δυο τους (Emmanuelle Seigner – Mathieu Amalric).

Δεν χρειάζεται να γνωρίζει πολύ καλά κανείς τον Ρομάν Πολάνσκι και να έχει δει τις παλιές του ταινίες όπου πρωταγωνιστούσε και ο ίδιος (όπως το απολαυστικότατο ‘Χορό των Βρυκολάκων’) για να δει τις ομοιότητες με τον πρωταγωνιστή του Μαθιού Αρμαλίκ. Εκτός του ότι μοιάζουν φυσιογνωμικά οι δυο τους, ο χαρακτήρας που υποδύεται είναι κι αυτός σκηνοθέτης. Το ότι η ηθοποιός που επιλέχθηκε για παίξει μαζί του είναι η γυναίκα του Πολωνού σκηνοθέτη νομίζω είναι απλά το κερασάκι στην τούρτα. Ο Πολάνσκι επανέρχεται σε ταινία με θεατρικό στήσιμο αμέσως μετά το Carnage – Ο Θεός της Σφαγής (2011). Αυτή τη φορά συνεχίζει πιο αφαιρετικά και επιλέγει μόνο δυο χαρακτήρες, φέρνοντας στη μνήμη μας το Sleuth  (2007) με τις εξαιρετικές ερμηνείες των Τζούντ Λο και Μάικλ Κέιν.

Oι δυο χαρακτήρες υπερβατικοί και καλοδουλεμμένοι εναλλάσσονται ρόλους ισχύος από την αρχή ως το τέλος. Ο ρόλος του σκηνοθέτη στην αρχή βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση έναντι της -φαινομενικά αταίριαστης- για το ρόλο γυναίκας που έρχεται στην οντισιόν παρακαλώντας για τη δουλειά. Η αινιγματική γυναίκα φαίνεται να επιβάλλεται στον σκηνοθέτη με τον τρόπο της όσο και τον τρόπο που ερμηνεύει τον ρόλο. Από την άλλη οι χαρακτήρες του θεατρικού έχουν την δικιά τους μάχη σε εξέλιξη, ξεκινώντας ένα παιχνίδι αφέντη και υποταγμένου. Το έργο κρύβει τόσο αισθησιασμό όσο και χιούμορ, σε βγάζει και σε ξαναβάζει εσκεμμένα στην υπόθεση, ακόμα και αυτοσαρκάζεται. Σύντομα όλα αυτά θα πλεχτούν μεταξύ τους και μαζί το πραγματικό με το φανταστικό. Μιας που υπάρχουν αρκετές αναφορές στις αρχαίες ελληνικές τραγωδίες βλέπουμε ότι η ‘εξουσία’ έρχεται να επιβάλλει την τάξη όπου συντελείται ‘ύβρις’. Η ουσία βρίσκεται στα σκοτεινά δωμάτια της κάθε ψυχής και εκεί ίσως βρεθεί μια αλήθεια που ο καθένας τους μπορεί να έχει καλά κρύψει.

Μα που είναι η γούνα; Ο χαρακτήρας του σκηνοθέτη – Αμαριλίκ (μια από τις  έντονες αυτο-αναφορές του Πολάνσκι) βρίσκεται εγκλωβισμένος στο θέατρο με την ‘γυναίκα δηλητήριο’. Είναι άραγε αληθινή ή την έπλασε η φαντασία του, είναι ηθοποιός ή είναι η Αφροδίτη προσωποποιημένη; Η Σενιέ πραγματικά αγέραστη (εν συγκρίσει με την ηλικία της, 58 ετών) έχει συμπεριλάβει αρκετές από τις εκάστοτε εκφάνσεις του μοιραίου θηλυκού. Αφήνει ένα βαμπιρικό άρωμα στην ατμόσφαιρα και παίζει με το φωτισμό. Είτε ντυμένη προκλητικά είτε με ρούχα εποχής, παίζει κυρίως με τις εκφράσεις του προσώπου της και την αλλαγή στην προφορά της. Ο χώρος που εξελίσσεται η ταινία είναι το θέατρο. Ακολουθώντας αυτή την προσέγγιση και παίζοντας με τη φαντασία μας, ο Πολάνσκι διασκεδάζει με τον πειρασμό. Έτσι μέρος του σκηνικού γίνονται διάφορα αντικείμενα. Άλλα εμφανίζονται, όπως το κασκόλ που μεταμορφώνεται σε γούνα, άλλα απλά υπονοούνται. Ιδιαίτερα σε αυτά, τα αόρατα αντικείμενα, έχει δοθεί πολύ σημασία στους μικρο-ήχους δίνοντας τους έντονο ρεαλισμό.

Δέχομαι ότι η υπόθεση του έργου μπορεί να μην αγγίξει αρκετούς. Το μυστήριο κι ο αισθησιασμός του έργου, όμως, ίσως περνούν σε δεύτερη μοίρα από τις πολύ καλές ερμηνείες. Είναι απολαυστικό, σχεδόν μαγικό να παρατηρεί κανείς τους δυο ηθοποιούς να αλλάζουν ύφος και προσωπικότητα. Ιδίως η Εμανουέλ Σενιέ είναι απίστευτη.