Ένα Αξέχαστο Καλοκαίρι (Summer 1993)

Το σκηνοθετικό ντεμπούτο της Κάρλα Σιμόν, που απέσπασε αρκετά βραβεία σε φεστιβάλ, μεταξύ των οποίων και το Καλύτερης Πρώτης Ταινίας του Φεστιβάλ Βερολίνου και επίσημη πρόταση της Ισπανίας για το Όσκαρ ξενόγλωσσου, προσωπικά το παρακολούθησα και το ξεχώρισα στο τελευταίο BFI Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Λονδίνου, όπου συμμετείχε στο διαγωνιστικό τμήμα. Στο οποίο φεστιβάλ εντελώς συμπτωματικά είδα επίσης μια άλλη ταινία που ξεκινά να προβάλλεται την ίδια εβδομάδα, την Κρυφή Συνταγή (the Cakemaker). Το καλοκαίρι είναι ο μεγάλος πρωταγωνιστής της ταινίας και αυτό προσπαθεί περισσότερο από όλα να αποτυπώσει στα πλάνα της η Σιμόν, ενώ στον ίσκιο του εξελίσσεται το δράμα ενός μικρού κοριτσιού που μόλις έχασε και τη μητέρα της και την «πακετάρουν» από τη Βαρκελώνη να την πάνε να μείνει στο αγρόκτημα των θείων της.

Αργός ρυθμός, νατουραρισμός, καλοκαιρινά μεσημέρια και εξοχή, επικρατούν της εσωτερικής θλίψης και του πόνου του μικρού κοριτσιού για το χαμό των γονιών του. Άραγε δεν υπάρχει ο πόνος ή η συνειδητοποίηση ή μήπως συνυπάρχει αλλά είναι διαφορετικός ο τρόπος εστίασης; Για να το δούμε αυτό μέσα στην ταινία οφείλουμε να πάμε ακόμα πιο πίσω και να αναρωτηθούμε. Τι είναι άραγε μια ανάμνηση, είναι ένα τεράστιο σύνολο καταστάσεων, αλληλουχίας διαλόγων και γεγονότων; Συνήθως μια ανάμνηση είναι βαθιά κρυμμένα πράγματα, που πρέπει να σκάψει κανείς στους λαβυρίνθους του μυαλού του για να τα βρει, που καταφέρνουν όμως όλα να συμπεριληφθούν μέσα σε ένα γενικό συναίσθημα, άλλοτε και ένα μοναχά απλό συστατικό: μια εικόνα, ένα χρώμα, μια οσμή, ένας ήχος. Αν κάνετε το πείραμα, να σκεφτείτε δικά σας παιδικά καλοκαίρια, ακριβώς αυτά θα βρείτε, ένα συναίσθημα, όπως ξεγνοιασιά ή δίψα για παιχνίδι, ανακάλυψη και περιπέτεια, ένας ήχος όπως των τζιτζικιών ή των γρύλων τη νύχτα, μια δυνατή εικόνα, όπως ένα παλιό εξοχικό, μια αυλή ή ένα χωράφι που παίζατε, ή ένα πρόσωπο, όπως της γιαγιάς ή ενός παιδικού φίλου. Σε αυτά τα χνάρια κινείται και αυτή η ταινία, που παίρνει το χρόνο της και αφήνει το θεατή να ανατρέξει στις δικές του αναμνήσεις για να αντιληφθεί τις αναμνήσεις του μικρού κοριτσιού, ίσως όχι ακριβώς όπως υποτίθεται πως έγιναν, αλλά όπως τις αντιλήφθηκε το παιδί και αποθηκεύτηκαν στις αναμνήσεις του.

Μια ταινία περισσότερο, λοιπόν, μέσα από τα μάτια του παιδιού και αφήνουν τη συνειδητοποίηση (που είναι ένα μικρό μέρος…) της αποδοχής της νέας κατάστασης. Αυτή η αποδοχή έχει να κάνει και με το νεαρό ζευγάρι, τη μικρή κορούλα που ήδη είχαν, αλλά και τους παππούδες. Διότι το παιδί μετά το ισχυρό σοκ που υπέστη είναι λογικό και απόλυτα φυσιολογικό, βάσει της ψυχολογίας, να «κλωτσήσει», να γίνει δύστροπο ή να έχει ξεσπάσματα. Η συνειδητοποίηση είναι επομένως ένα μόνο μέρος της αποδοχής. Το άλλο μέρος έρχεται και από τους άλλους, δηλαδή πως θα αποδεχτεί μια οικογένεια που έχει ήδη ένα παιδί άλλο ένα και να το αγκαλιάσει σαν δικό τους, αλλά και να ξεχωρίζει ή να μην ξεχωρίζει το δικό τους από αυτό. Το άλλο παιδί θα έχει να αποδεχτεί ότι θα μοιράζεται τους γονείς του και πολλά άλλα πράγματα που θεωρούσε ως τότε πιθανότατα αποκλειστικά δικά του και να μη νοιώσει παραμελημένο ή ανταγωνιστικό με το άλλο παιδί. Όμοια και οι παππούδες στο δικό τους Γολγοθά.

Με το καλοκαίρι κύριο πρωταγωνιστή, όπως και τα πλάνα και τα σημεία που εστιάζει η κάμερα της Σιμόν, αλλά και την ζεστή απαλή φωτογραφία του Σαντιάγκο Ρακάχ να προσπαθεί να αποδώσει τις δικές του χρωματικές παλέτες των 90s, όπως βγαίνουν μέσα από τα άλμπουμ των οικογενειακών φωτογραφιών, το κοριτσάκι περνά σε δεύτερο ρόλο ή καλύτερα εξίσου πρωταγωνιστικό αλλά σε μόνιμη σύγκρουση με το καλοκαίρι. Η Λάια Αρτίγας είναι εξαιρετική στο ρόλο της μικρής Φρίντα, ένα αγρίμι γεμάτο νεύρο, έντονα ξεσπάσματα, μια αδικαιολόγητη ένταση, που δεν μπορεί ούτε η ίδια να αντιληφθεί πλήρως πως εκφράζεται. Ας κρατήσουμε αυτό το όνομα, πιθανώς να ξεδιπλώσει μια λαμπρή καριέρα μεγαλώνοντας. Δίπλα της, το ζεύγος σε απόγνωση, ο Νταβίντ Βερνταγκουέρ (100 Μέτρα, 10.000km – Η Απόσταση Μεταξύ μας) ως θείος Εστέβε και η Μπρούνα  Κουζί ως η θεία Μάργκα, κρατάνε δυνάμεις για την τελευταία σκηνή του μακρόσυρτου πλάνου με την οποία επιλέγει να κλείσει η ταινία.

Προσπαθώντας η σκηνοθέτης να είναι η ίδια στο προσκήνιο αφήνει κάπως στην άκρη το σενάριο, που είναι έτσι κι αλλιώς ολίγον χλιαρό σε πλοκή και ανάπτυξη (που -λανθασμένα- έχει επικρατήσει να χαρακτηρίζει την ταινία από πολλούς «φεστιβαλική» ή «σινεφίλ», χωρίς αυτό φυσικά να είναι ούτε απαγορευτικό, ούτε περιοριστικό). Πετυχαίνει όμως να έχει ως κεντρικό πρωταγωνιστή του την καλοκαιρινή αύρα και την παιδικότητα.

[toggle title=””]

(από το δελτίο τύπου της One from the Heart Films)

ΕΝΑ ΑΞΕΧΑΣΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ
Summer 1993 – Verano 1993 – Estiu 1993

Η One from the Heart παρουσιάζει το πολυβραβευμένο ντεμπούτο της Κάρλα Σιμόν Ένα Αξέχαστο Καλοκαίρι. Η ταινία από την Ισπανία έκανε την πρεμιέρα της στο Φεστιβάλ Βερολίνου όπου απέσπασε δύο βραβεία, το Βραβείο Καλύτερης Πρώτης Ταινίας ανάμεσα σε όλες τις πρώτες ταινίες σε όλα τα προγράμματα του Φεστιβάλ Βερολίνου καθώς και το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας Generation Kplus.

Ήταν η Επίσημη Πρόταση Ισπανίας για το Βραβείο Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας. Επιπλέον, κέρδισε και 3 ΒΡΑΒΕΙΑ GOYA από την Ισπανική Ακαδημία Κινηματογράφου, τα Βραβεία Καλύτερης Σκηνοθεσίας, Καλύτερης Πρωτοεμφανιζόμενης Γυναικείας Ερμηνείας και Καλύτερης Ανδρικής Ερμηνείας Β’ Ρόλου για τον γοητευτικό Νταβίντ Βερνταγκουέρ (10.000 Χιλιόμετρα).

Επίσης, έχει κερδίσει το Βραβείο Καλύτερης Ισπανικής Ταινίας στο Φεστιβάλ της Μάλαγα καθώς και το Βραβείο Σκηνοθεσίας και το Βραβείο Κοινού στο Φεστιβάλ Bafici της Αργεντινής.

Κατά τη διάρκεια του πρόσφατου Φεστιβάλ Καννών η ηθοποιός Σάλμα Χάγιεκ απένειμε στην Κάρλα Σιμόν και το Βραβείο ‘Women in Motion’ Young Talent Award που επιβραβεύει νέες γυναικείες φωνές στον χώρο του κινηματογράφο.

Η ταινία που έχει βγει με επιτυχία στις ευρωπαϊκές αίθουσες, μόλις έκανε την αμερικανική της πρεμιέρα ενώ στη χώρα μας θα βγει στις αίθουσες από 21 Ιουνίου.

Η εξάχρονη Φρίντα κοιτάζει σιωπηλά τα τελευταία αντικείμενα που μπαίνουν σε κουτιά στο διαμέρισμα της μητέρας της που έχει πεθάνει. Αποχαιρετώντας την, οι φίλοι της ακολουθούν το αυτοκίνητο κουνώντας τα χέρια τους. Αν και η οικογένεια του αγαπημένου θείου της την υποδέχεται με ανοιχτή αγκαλιά, η Φρίντα χρειάζεται πολύ καιρό να συνηθίσει το νέο της σπίτι στην εξοχή, μακριά από τη Βαρκελώνη. Οι στιγμές παιδικού ενθουσιασμού και ξεγνοιασιάς, εναλλάσσονται με μοναχικές σκέψεις. Το βράδυ, η Φρίντα προσεύχεται για τη μητέρα της, που της λείπει τόσο πολύ, ενώ την ημέρα προσπαθεί να βρει τη θέση της σε αυτή τη νέα ζωή.

Η Κάρλα Σιμόν αφηγείται σχεδόν αυτοβιογραφικά την προσωπική της ιστορία σε ένα σπάνιο σκηνοθετικό ντεμπούτο αφοπλιστικής ειλικρίνειας αφιερώνοντας την ταινία στη μητέρα της. Ο συνδυασμός των καλοκαιρινών χρωμάτων και του γνώριμου μεσογειακού τοπίου με τους σοβαρούς τόνους αυτού του δράματος ενηλικίωσης και της ανάγκης δημιουργίας μιας νέα οικογένειας, αποδεικνύεται ξεχωριστά συγκινητικός και ακαταμάχητα γοητευτικός χάρις στις εκπληκτικές αβίαστες ερμηνείες τόσο των μικρών όσο και των ενήλικων πρωταγωνιστών που καλούνται και αυτοί να αντιμετωπίσουν νέες ευθύνες και προκλήσεις. Το καλοκαιρινό φως διαλύει σχεδόν μαγικά τις σκιές του παρελθόντος σε μια μαγική πορεία προς μια νέα ζωή γεμάτη δυνατότητες. Το Ένα Αξέχαστο Καλοκαίρι μας συστήνει ένα νέο μεγάλο ταλέντο του ισπανικού σινεμά στο πρόσωπο της νεαρής Κάρλα Σιμόν σε μια από τις καλύτερες ταινίες που παρουσιάστηκαν στο περσινό Φεστιβάλ Βερολίνου.

Έγραψαν για την ταινία:

«Μια ντελικάτη ταινία που εστιάζει με συγκίνηση σε ένα κορίτσι που νιώθει μόνο και μπερδεμένο καθώς μόλις έχει χάσει τους γονείς του, χωρίς να πέφτει στην παγίδα του μελοδράματος. Κρατώντας εντυπωσιακή ισορροπία μεταξύ της αφήγησης και της ατμόσφαιρας, η σεναριογράφος – σκηνοθέτης σκιαγραφεί ένα αυτοβιογραφικό ζωντανό και φωτεινό καλοκαίρι όταν ένα μικρό κορίτσι πρέπει να αντιμετωπίσει την απώλεια της μητέρας του και την προσαρμογή σε μια νέα οικογένεια. […] Η ειλικρινής γενναιοδωρία του πνεύματος των ηθοποιών σίγουρα επέτρεψε στη μικρή πρωταγωνίστρια ένα ασφαλές περιβάλλον ώστε να έρθει σε επαφή με μια πληθώρα συναισθημάτων κάτι που διαφορετικά θα ήταν δύσκολο να επιτευχθεί».
Jay Weissberg Variety

«Ένα καλοκαίρι δύσκολων εμπειριών μετασχηματίζεται σε ένα κομψά σκηνοθετημένο και συγκινητικό κινηματογραφικό ημερολόγιο από την Κάρλα Σιμόν στο ντεμπούτο της Ένα Αξέχαστο Καλοκαίρι. Ότι η ταινία αντλεί στοιχεία από ένα προσωπικό βίωμα μπορούμε να το αισθανθούμε σε κάθε πλάνο αυτή της ιστορίας για ένα εξάχρονο κορίτσι που πάει να ζήσει με το θείο και τη θεία της μετά το θάνατο των γονιών της. Αυτές οι προσωπικές αναμνήσεις εμποτίζουν στα γεγονότα μια αμεσότητα και λεπτομέρεια που βιώνεται σε όλες τις ερμηνείες, ειδικά των παιδιών. Οι παιδικές αναμνήσεις κινδυνεύουν πάντα από τον υπερβολικό συναισθηματισμό, όμως η ταινία Ένα Αξέχαστο Καλοκαίρι τον αποφεύγει με επιτυχία, καθιερώνοντας την Σιμόν ως μια σκηνοθέτιδα με πολύ μέλλον. Η Λάια Αρτίγκας που παίζει τη Φρίντα και η Πώλα Ρόμπλες είναι δύο μικρές αδερφές που θυμίζουν τα κορίτσια στο αριστούργημα του Βίκτορ Ερίθε Το Πνεύμα του Μελισσιού».
Jonathan Holland Hollywood Reporter

«Βραβευμένη με το βραβείο καλύτερου ντεμπούτου στο Φεστιβάλ Βερολίνου, η ιστορία της Καταλανής σκηνοθέτιδας Κάρλα Σιμόν για ένα ορφανό εξάχρονο κορίτσι είναι αυθεντική και αξέχαστη. Μπορεί να βλέπουμε μέσα από τα μάτια ενός παιδιού τις προσπάθειες ενός εξάχρονου κοριτσιού να αντιμετωπίσει την απώλεια, αλλά η αβέβαιη πραγματικότητα που ακολουθεί απεικονίζεται με ωριμότητα, κατανόηση και αληθινό συναίσθημα. Το ντεμπούτο της Κάρλα Σιμόν είναι ταυτόχρονα τρυφερό και αποφασιστικό».
Sarah Ward Screen

«Πρόκειται για μια αξέχαστη ματιά στην επιθυμία μας για αγάπη και ασφάλεια, για επικοινωνία και αίσθηση του ανήκειν, καθώς και στους αναπάντεχους τρόπους που οι οικογένειες μπορούν να μετασχηματίζονται και να ωριμάζουν».
Garry Goldstein LA Times

«Κάποια πλάσματα μπορούν να δημιουργούν νέα άκρα όταν τα χάνουν. Η Φρίντα, όταν της δοθεί η ευκαιρία, καταφέρνει κάτι εξίσου συγκλονιστικό. Δημιουργεί νέα χαρά και ελπίδα». Joe Morgenstern Wall Street Journal

«Η Σιμόν ξεπερνάει τις προσδοκίες μας, αναγνωρίζοντας το σκοτάδι χωρίς να αγνοεί το φως»
Odie Henderson Rogerebert.com

«Μέσα από το φακό που κατεβαίνει στο ύψος του παιδιού, βλέπουμε τη δημιουργία μιας ολοκαίνουριας οικογένειας» «Συγκινητική και με υπέροχες ερμηνείες».
Jeannette Catsoulis New York Times Critic’s Prick

«Η ταινία αντιμετωπίζει με ευθύτητα τα αντιφατικά συναισθήματα και τις παρορμήσεις ενός παιδιού που πρέπει να προσαρμοστεί σε μια νέα οικογένεια, αλλά η Σιμόν αποφεύγει όλα τα κλισέ πολλών άλλων οικογενειακών μελοδραμάτων, παρουσιάζοντας μια πρωτότυπη και πανέμορφη ταινία γύρω από το πένθος και τη μνήμη».
Kyle Turner Village Voice

**** Nouvel Observateur **** Le Parisien **** Premiere **** Telerama

***** El Mundo *** Le Monde **** aVoir-aLire.com **** Le Figaro

100% Fresh στο Rotten Tomatoes

[/toggle]